مداخله نظامی خارجی در سوریه بسیار محتمل است

گزارش راسی: آینده بشار اسد اهمیت خود را به عنوان عامل تعیین کننده در سوریه از دست داده است

همزمان با ادامه درگیری در سوریه و گزارش پناهندگی یک دیپلمات دیگر این کشور به خارج، گروهی از کارشناسان از افزایش احتمال مداخله نظامی خارجی در سوریه سخن گفته اند.

"موسسه سلطنتی نیروهای متحد برای مطالعات دفاعی و امنیتی" - موسوم به راسی - که یک سازمان پژوهشی بریتانیایی است، در گزارشی گفته است که تحولات هفته گذشته در سوریه نقطه عطفی در روند تحولات جاری این کشور محسوب می شود و در حالیکه شخص بشار اسد، رئیس جمهوری، اهمیت خود را به عنوان عاملی تعیین کننده در این روند از دست داده، "اینک نوعی مداخله خارجی به مراتب محتمل تر از گذشته است."

گزارش راسی، که توسط گروهی از پژوهشگران نظامی و سیاسی تهیه شده، ترور چند تن از مقامات ارشد نظامی و امنیتی حکومت سوریه در روز چهارشنبه هفته گذشته را عاملی در تشدید عملیات مخالفان مسلح حکومت دانسته و گفته است که درگیری بین نیروهای دولتی و مخالفان سرانجام می تواند "از یک قیام ضد دولتی به یک جنگ داخلی فرقه ای تغییر شکل دهد" و چنین جنگی را دارای پی‌آمدهای گسترده تر منطقه ای دانسته اند.

تهیه کنندگان این گزارش گفته اند که تحولات اخیر نقش بشار اسد در اقدامات حکومت سوریه را کاهش داده و اگرچه ممکن است وی هنوز استراتژی کلی عملیات نظامی را تعیین کند، اما زمام نیروهای دولتی را در دست ندارد و به نظر می رسد که این فرماندهان نظامی هستند که به طور مستقل و با همکاری شبه نظامیان وابسته به اقلیت علویان، مانند نیروهای لباس شخصی موسوم به شبیحه، در مورد برخورد با مخالفان مسلح و ارعاب غیرنظامیان در شهرهای مختلف تصمیم گیری می کنند.

براساس این گزارش، اگرچه شخصیت ها و گروه های مخالف بشار اسد هرگز جبهه ای واحد تشکیل نداده و گاه حتی با یکدیگر نیز خصومت هم ورزیده اند، اما اینک آماده اند تا برای سرنگونی رژیم، متحد شوند و برای تحقق این هدف، حتی به برخی گروه های بنیادگرای اسلامی و سازمان های وابسته به شبکه القاعده نیز دست همکاری بدهند. به این ترتیب "صحنه برای بروز یک جنگ داخلی مخوف براساس مرزبندی های فرقه‌ای و قومی آماده می شود."

در این گزارش آمده است که احتمال دارد اعضای خانواده بشار اسد سوریه را ترک کرده باشند اما اینکه رئیس جمهوری از سمت خود کناره گیری کند، یا از کشور بگریزد یا در جریان نبردهای آتی، دستگیر شود و به قتل برسد، دیگر عامل تعیین کننده در آینده سوریه نیست و زمان برای پایان دادن به بحران از طریق طرح های بین المللی برای مصالحه ملی، مانند طرح کوفی عنان نیز سپری شده است زیرا سوریه به سرعت به سوی نوعی درگیری فرقه ای و قومی پیش می رود که نمونه های آن در دهه های ١٩٩٠ و ٢٠٠٠ در یوگوسلاوی سابق، کوزوو و سیرالئون بروز کرد.

مداخله قدرت‌های منطقه‌ای

حمایت خارجی از مخالفان قدرت رویارویی با نیروهای دولتی را به آنان داده است

پژوهشگران راسی گفته اند که برخلاف لیبی و تونس در شمال آفریقا، تحولات سوریه را نمی توان بدون ارتباط با کشورهای منطقه در نظر گرفت و جنگ داخلی سوریه می تواند برای تمامی منطقه خاورمیانه تبعاتی داشته باشد. حتی در حال حاضر هم، آثار تحولات خشونت بار سوریه در لبنان دیده شده و از جمله جنبش حزب الله، که به شدت به حکومت سوریه وابسته است، می کوشد "متحدان علوی خود" را در آن کشور تقویت و از آنان حمایت کند.

پژوهشگران موسسه راسی گفته اند که جنگ فرقه ای در سوریه احتمال تشدید رقابت بین قدرت های منطقه ای از طریق درگیری گروه های وابسته به آنها را در پی دارد و به عنوان مثال، می توان از وحدت گروه های تحت حمایت ایران در لبنان با نیروهای علوی و شیعه در سوریه و عراق از یک سو، و همکاری دولت سنی برخوردار از حمایت عربستان سعودی در سوریه با گروه های سنی در لبنان و اقلیت سنی در عراق سخن گفت.

چنین وضعیتی می تواند به بروز "جنگ با واسطه" بین ایران و عربستان سعودی منجر شود که برای نسل ها، بر شرایط خاورمیانه تاثیر خواهد گذاشت.

همچنین، با بحرانی تر شدن وضعیت سوریه، نمی توان خطر جنگ داخلی در لبنان و یا واکنش ترکیه و اسرائیل به این بحران را نادیده گرفت و با توجه به چنین خطراتی است که "در حال حاضر موضوع نوعی مداخله غرب در سوریه از حالت تمایل غربی ها به دور ماندن از درگیری نظامی به آگاهی از این واقعیت تغییر یافته است که احتمال ضرورت چنین مداخله ای به شکلی روز افزون افزایش یافته است."

به گفته تدوین کنندگان گزارش راسی، موضوع اصلی برای سیاستگزاران غربی در حال حاضر این است که موثرترین شیوه مداخله کدام است و به این ترتیب، می توان گفت که مقدمات کار برای مداخله غرب در سوریه پیشاپیش به جریان افتاده است.

گفته می شود که سازمان های اطلاعاتی و نیروهای ویژه عملیاتی کشورهای غربی فعالیت خود برای دستیابی به اطلاعات هرچه بیشتر از شرایط داخلی سوریه را آغاز کرده اند و یکی از مهمترین وظایف آنها، خنثی کردن شبکه دفاع ضد هوایی سوریه است. همچنین، آشکار است که دولت های غربی از ماهها پیش از اقدام برخی کشورهای عرب در ارسال اسلحه برای مخالفان حکومت سوریه حمایت کرده اند که به نوبه خود، رویارویی موثر مخالفان با نیروهای دولتی را امکانپذیر کرده است.

در این گزارش آمده است که بدون توجه به بی میلی دولت های غربی به مداخله در بحران سوریه، تحولات روزهای اخیر تغییری عمیق را در شرایط داخلی آن کشور ایجاد کرده است به نحوی که کشورهای غربی دیگر نمی توانند به رویکرد انفعالی خود نسبت به این بحران ادامه دهند.

ادامه نبرد و فرار مقامات

همزمان، گزارش های رسیده از سوریه حاکی از ادامه نبرد بین نیروهای دولتی و مخالفان مسلح در شهرهای مختلف به خصوص حلب، دومین شهر عمده سوریه، است.

گروه نظارت بر حقوق بشر سوریه، مستقر در لندن، از درگیری در نقاط مختلف این شهر خبر داده و گفته است که در محله بستان القصر، در جنوب حلب، حمله هلی کوپترهای توپدار دولتی به مناطق مسکونی تلفاتی برجای گذاشته است.

همچنین، در ادامه گزارش های مربوط به کناره گیری و فرار مقامات دولتی و نظامی سوریه، روز گذشته، چند شبکه تلویزیونی عرب زبان خبر دادند که لمیاء الحریری، کاردار سفارت سوریه در قبرس، از سمت خود کناره گرفته و برای گرفتن پناهندگی، عازم قطر شده است. منابع دولتی قطر هنوز در مورد این خبر اظهار نظری نکرده اند.

پس از پناهندگی نواف فارس، سفیر سوریه در عراق در هفته گذشته، خانم الحریری دومین دیپلمات سوری است که به خارج پناهنده می شود و برخی منابع، او را از نزدیکان مقامات ارشد حکومت سوریه معرفی کرده اند.

روز چهارشنبه، ٤ مرداد (٢٥ ژوئیه)، گزارش شد که ژنرال مناف طلاس، از فرماندهان سابق گارد ریاست جمهوری سوریه و از افراد نزدیک به رئیس جمهوری آن کشور، در مصاحبه ای با شبکه تلویزیونی العربیه، مستقر در دوبی، از نظامیان سوری خواسته است تا "جنایات نیروهای بشار اسد" را محکوم و از مشارکت در آنها خودداری ورزند.

هفته گذشته گزارش شد که مناف طلاس، که فرزند مصطفی طلاس، وزیر دفاع سابق و از افراد نزدیک به حافظ اسد، رئیس جمهوری سابق سوریه است، از سوریه گریخته است.

گفته شده است که وی در آغاز اعتراضات سیاسی در سوریه، در سرکوب معترضان شرکت داشت اما بعدا از سمت های خود برکنار شد و قبل از فرار از سوریه، برای چند ماه تحت نظر قرار داشت.

ژنرال طلاس در مصاحبه با العربیه خواستار وحدت مردم سوریه برای ساختن آینده ای دموکراتیک بدون نابودی کشورشان شد و افزود که "هدف انقلاب مردم سوریه باید ریشه کنی فساد و استبداد باشد و همه مردم باید برای مشارکت در بازسازی دوران پس از اسد آماده شوند."