ارزیابی احتمال حمله نظامی به ایران در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای

جنگنده‌های اف -۲۲ که اخیرا به پایگاهی در امارات منتقل شده‌اند، از اقلامی است که پیس‌بینی می‌شود در جنگ گرم احتمالی علیه ایران، به کار برده شوند

رضا تقی زاده (تحلیلگر سیاسی)

در آستانه مذاکرات کارشناسی ایران و شش قدرت جهانی در استانبول که از سوم ژوئیه برگزار می‌شود، مجله معتبر «هفته ناوبری و تکنولوژی فضا» در آخرین شماره خود در ماه ژوئن، با اشاره به آنچه «انبوه شواهد» خوانده، مدعی است که کمیته دفاعی آمریکا و دولت اوباما سال ۲۰۱۳ را زمانی مناسب برای حمله نظامی علیه تأسیسات اتمی و موشکی ایران ارزیابی می‌کنند.
 

گردآورنده گزارش که در تهیه مطلب خود نظر کار‌شناسان ارشد نظامی و افسران نیروی هوایی آمریکا را لحاظ کرده، معتقد است که در صورت سقوط حکومت اسد در سوریه، زمان حمله به ایران کوتاه‌تر و در صورت ادامه مذاکرات اتمی مابین ایران و جامعه جهانی، حتی بدون کسب نتیجه روشن، این زمان طولانی‌تر خواهد شد.
 
در توجیه استفاده از فرصت سقوط حکومت بشار اسد برای مبادرت به حمله نظامی علیه تأسیسات اتمی و موشکی ایران، این نشریه استدلال می‌کند که همزمانی حمله نظامی احتمالی با تحولات سیاسی سوریه، انعکاس خبری و تأثیر منفی آن را بر بازار‌های نفت کاهش خواهد داد.
 
سه پرسش اصلی
 
نشریه «ناوبری و تکنولوژی فضا» مدعی است که طراحان نظامی آمریکا و مشاوران کاخ سفید، با وجود تأکید بر وجود آمادگی برای حمله نظامی علیه ایران، هنوز در مورد زمان و پیش‌شرط‌های لازم برای مبادرت حمله نظامی به قطعیت نرسیده‌اند.
 
با توجه به عواقب غیر قابل پیش‌بینی بمباران ایران از یک سو و از سوی دیگر تأثیرگذاری محسوس سایر اقدامات غیرنظامی در تحلیل بردن تدریجی بنیه اقتصادی و تضعیف گام به گام ایران، منطق و ضرورت چنین اقدامی را، تحت هر شرایط، می‌توان مورد تردید قرار داد.
 
گذشته از ضعف توجیه استفاده از طرفی نظامی علیه ایران، گزارش یاد شده دو پرسش دیگر را مطرح ساخته و در صدد یافتن پاسخ برای هر یک برآمده است.
 
* در چه تاریخی حمله نظامی علیه ایران کمترین اسیب سیاسی را وارد خواهد ساخت؟
 
* به چه دلیل نمی‌توان تنها به ادامه تحریم‌ها و جنگ سرد مجازی علیه تأسیسات اتمی، بانک‌ها و زیرساخت‌های صنعت نفت ایران بسنده کرد؟
 
تهیه‌کننده این گزارش به منظور یافتن پاسخ برای پرسش‌های مربوط به تعیین زمان مناسب حمله نظامی علیه ایران با سه نفر از برنامه‌ریزان ارشد عملیات نظامی آمریکا گفت‌وگو کرده است.
 
این کار‌شناسان مدعی شده‌اند که تنها یک اقدام خارق‌العاده و بی‌منطق نظامی از سوی ایران می‌تواند آمریکا را به ترک تلاش برای رسیدن به توافق سیاسی با جمهوری اسلامی و مبادرت به حمله نظامی پیش از انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر مجبور سازد.
 
این کار‌شناسان معتقد‌اند که بعد از انتخابات آمریکا، تمامی گزینه‌های موجود از جمله حملات قاطع‌تر سایبری، و همچنین حمله نظامی «گرم» علیه ایران به صورت جدی مورد توجه قرار خواهند گرفت.
 
در سال ۲۰۱۳ با پایان یافتن انتخابات ریاست جمهوری و در فاصله دو سال تا انجام انتخابات میان دوره‌ای سنا، فشار‌های سیاسی در آمریکا برای پرهیز از حمله نظامی علیه ایران در پایین‌ترین سطح خواهد بود.
 
اسرائیل نیز با اقدام به تشکیل دولت ائتلافی و برخورداری از استحکام سیاسی بیشتر، در شرایط مناسبی برای قرار گرفتن در کنار آمریکا خواهد بود.
 
بنا بر نظر کار‌شناسان یاد شده اگرچه حمله نظامی علیه ایران در سال ۲۰۱۳ کمترین هزینه سیاسی را برای آمریکا در بر خواهد داشت، خطر حملات تلافی‌جویانه عوامل حزب‌الله لبنان علیه منافع آمریکا همچنان باقی خواهد ماند.
 
آمادگی برای عملیات
 
یکی از سه کار‌شناس مورد مشورت قرارگرفته در تنظیم این گزارش، یاد آور شده که با وجود نگاه داشتن ماشین جنگی در شرایط کامل عملیاتی، آمریکا همچنان سایر زمینه‌های مرتبط با موضوع اتمی ایران را پیگیری می‌کند.
 
او یاد آور شده که در صورت قرار گرفتن در شرایط بمباران ایران، هواپیماهای کاملاً رادار گریز اف-۲۲ (که به‌تازگی به خلیج فارس منتقل شده‌اند)، هواپیما‌ها بمب‌افکن بی-۲، موشک‌های هوا به زمین که توسط هواپیماهای اف-۱۵ حمل می‌شوند و همچنین هواپیماهای شکاری اف-۱۶ مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
 
این طراح نظامی تأکید کرده که پیش از مبادرت به حمله نظامی علیه تأسیسات اتمی و موشکی، به منظور کاهش تلفات غیرنظامیان، هشدار‌های لازم و به موقع به دولت ایران داده خواهد شد.
 
بر اساس آنچه از قول کار‌شناسان نظامی عنوان شده، دولت آمریکا مایل نیست که حمله نظامی به عنوان جنگ علیه ملت ایران تلقی شود. آن‌ها مایل‌اند که استفاده از ظرفیت نظامی تنها یک اقدام بازدارنده علیه تأسیسات اتمی ایران تلقی شود.
 
علاوه بر قابلیت‌های مستقل نیروی هوایی آمریکا که در منطقه مستقر شده‌اند، دو ناو هواپیما بر آمریکا نیز که در حدود آب‌های دریای عرب قرار دارند با برخورداری از موشک‌های تاماهاگ، و ظرفیت جنگ الکترونیکی در انجام حملات مشارکت خواهند داشت.
 
بازدارنده‌ها
 
طی یک کنفرانس امنیتی در تل‌آویو در ماه فوریه گذشته، ژنرال دانیل هلوتز، رئیس سابق ستاد مشترک نیروهای مسلح اسرائیل تاکید کرد که نابود ساختن تأسیسات اتمی ایران نباید بهانه حمله نظامی یک جانبه آن کشور علیه ایران قرار گیرد.
 
او همچنین یادآور شد که از ظرفیت نظامی می‌باید به عنوان آخرین گزینه علیه ایران استفاده شود، و در صورت مبادرت به حمله، هدایت آن را ارتش آمریکا عهده‌دار شود.
 
پیشتر از ژنرال هالوتز، مئیر داگان رئیس سابق موساد و یوال دیسکین رئیس سابق شین‌بت (سازمان‌های امنیت خارجی و داخلی اسرائیل) نیز مخالفت خود را با حمله نظامی آن کشور علیه ایران ابراز داشته‌اند.
 
با این حال در نیمه ماه گذشته مسیحی ژنرال بنی گاتز، رئیس کنونی ستاد مشترک نیرو‌های مسلح اسرائیل، در جلسه مشترک کمیته دفاع و امور خارجه پارلمان اسرائیل تأکید کرد: «کسانی که در مورد استفاده از ظرفیت نظامی اسرائیل علیه ایران ابراز تردید و یا انتقاد می‌کنند، از واقعیت‌های روز بی‌اطلاع‌اند. اسرائیل در صورت نیاز، کاملاً آماده حمله نظامی علیه ایران است.»
 
غافلگیری
 
اگرچه در این گزارش از پیش‌آگهی و هشدار آمریکا به ایران پیش از حمله نظامی سخن به میان آمده، عملی ساختن این هشدار با توجه به مزایای غافلگیری در جنگ، چندان قابل توجیه به نظر نمی‌رسد.
 
ضمن اینکه در گزارش مطرح شده از شبکه رادار سوریه و ظرفیت هشداردهنده آن کشور به عنوان «یکی از عوامل نگرانی آمریکا در جریان حمله نظامی علیه ایران یاد شده است.»
 
شبکه رادار و دفاع ضد هوایی سوریه، ضمن کهنگی، تا حدود امکان توسط روسیه نوسازی و تجهیز شده است. این نیرو ماه قبل با ردگیری یک هواپیمای فانتوم اف-۴ ترکیه در آب‌های مدیترانه و شلیک، آن را ساقط ساخت.
 
در صورت مشارکت اسرائیل در حمله نظامی علیه ایران، هواپیماهای مهاجم به احتمال فراوان از آسمان ترکیه و مناطق شمال سوریه، و همچنین اردن و عربستان عبور خواهند کرد.
 
استفاده از هر یک از این مسیر‌های، حمله نظامی علیه تأسیسات موشکی و شبکه رادار سوریه را اجتناب ناپذیر خواهد ساخت. گزینه دوم استفاده از شرایط ناشی از سقوط حکومت اسد در سوریه خواهد بود.
 
طرفداران حملات سرد
 
اگرچه پیامد مذاکرات بی‌نتیجه اتمی با ایران طی سه ماه گذشته، تهدید به جنگ گرم بار دیگر افزایش یافته است، گروهی از کار‌شناسان همچنان به مزایای ادامه استفاده از ابزار‌های جنگ سرد و حملات مجازی علیه ایران، از جمله پنهان ماندن عوامل حمله، در مقایسه با جنگ گرم تأکید می‌ورزند.
 
در پاسخ به این گروه، ژنرال دیوید دپیوتال، رئیس سابق سازمان اطلاعات نیروی هوایی آمریکا، یادآور شده است که «حملات سایبری همیشه گزینه بهتری در مقایسه با حمله واقعی نظامی نیست. موضوع اصلی تعیین دقیق هدف پیش از استفاده روش حمله به آن است. هدف ما وادار ساختن دشمن به اتخاذ رفتاری است که هدفهای استراتژیک ما را تأمین کند.»
 
در آستانه برگزاری گفت‌وگوهای اتمی در سطح کار‌شناسی مابین ایران و جامعه اروپا در استانبول، آنچه محسوس‌تر از امیدواری نسبت به یافتن راه حل مسالمت‌آمیز بن‌بست اتمی جمهوری اسلامی به نظر می‌رسد، افزایش تنش در مناسبات ایران و جامعه جهانی است. در صورت ادامه بن بست کنونی، پیشگیری از ملتهب‌تر شدن وضعیت نیز عملاً غیرقابل پرهیز خواهد شد.