فهرست طولانی ایرانیان زندانی منتظر اعدام در خارج

صدور حکم اعدام برای یک تبعه ایران در مالزی آخرین مورد از گزارش‌هایی است که تاکنون درباره سرنوشت ایرانیان زندانی در خارج از این کشور منتشر شده‌ است.

خبرگزاری رسمی مالزی (برناما) گزارش داده است که دادگاه عالی این کشور یک مرد ۳۰ ساله ایرانی را به جرم قاچاق نزدیک به ۱۵ کیلو متامفتامین (مواد مخدر) به اعدام محکوم کرده است. این مرد در ژوئن سال ۲۰۰۹ میلادی در زمان ورود به خاک مالزی در فرودگاه بین‌المللی کوالالامپور بازداشت شده است.

گزارش شده است که تعداد ایرانیانی که به اتهامات مرتبط با مواد مخدر در مالزی در بازداشت هستند، روبه افزایش بوده است. پیش از این، حسن قشقاوی معاون امور کنسولی، مجلس و ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه ایران گفته بود که حمل مواد مخدر و ورود غیرقانونی به کشورها اصلی‌ترین دلیل بازداشت ایرانیان در خارج از کشور بوده است.

صدور حکم اعدام و در نهایت به دار آویخته شدن چند نفر از اتباع ایرانی زندانی در عربستان سعودی نیز به تازگی به دور جدیدی از کشمکش‌های دیپلماتیک بین دو کشور دامن زده است. این افراد به اتهام حمل مواد مخدر بازداشت شده بودند.

آمار دقیقی از تعداد ایرانیان زندانی در کشورهای مختلف جهان وجود ندارد، ولی در عین حال، تعداد اتباع ایرانی که به دلیل ارتباط با گروه‌ها و فعالیت‌های تروریستی بازداشت شده‌اند هم روبه افزایش بوده است.

عربستان سعودی

حسن قشقاوی در اوایل خرداد ماه امسال اعلام کرد که ۳۸ ایرانی به جرم حمل مواد مخدر در عربستان سعودی زندانی هستند.

پیش از آن در روز سی‌ام فروردین ماه، علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران، از تعلیق اعدام هشت نفر از اتباع ایران در عربستان سعودی خبر داد. این افراد به اتهام قاچاق مواد مخدر زندانی بودند و گفته شد که قرار بوده است تعدادی از آنها اعدام شوند.

با این حال، منابع خبری در خرداد ماه گزارش دادند که چند نفر از شهروندان ایران به اتهام حمل مواد مخدر در عربستان سعودی اعدام شده‌اند. تعداد دقیق این اعدام‌شدگان اعلام نشده است و منابع خبری ایران در گزارش‌های مختلف، تعداد آنها را از چهار نفر تا ۱۸ نفر اعلام کرده‌اند.

اعتراض مقامات ایران به اعدام این افراد در عربستان سعودی همچنان ادامه داشته است و حتی برخی نمایندگان مجلس خواهان اخراج سفیر عربستان سعودی از ایران شده‌اند.

"مقامات عربستان سعودی اجازه دسترسی کنسولی به شهروندان بازداشتی ایران را (که اکنون اعدام شده‌اند) نداده و سفارت ایران از هشت سال پیش هیچگونه دسترسی کنسولی به اتباع خود نداشته است"

حسن قشقاوی، معاون امور کنسولی، مجلس و ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه ایران

اعتراض اصلی مقامات ایران به آنچه آنها نادیده گرفته شدن حقوق اولیه ایرانیان زندانی در عربستان سعودی می‌خوانند، بوده است.

آقای قشقاوی گفته است که اگرچه عربستان سعودی و ایران هر دو از امضاکنندگان کنوانسیون ١٩٦٣ وین هستند، اما مقامات سعودی اجازه دسترسی کنسولی به این شهروندان بازداشتی ایران را نداده و سفارت ایران "از هشت سال پیش هیچگونه دسترسی کنسولی به اتباع خود نداشته است."

اشاره آقای قشقاوی به کنوانسیون ژنو راجع به روابط کنسولی است که علاوه بر موضوعاتی مانند مصونیت دیپلمات‌ها و اماکن دیپلماتیک از تعرض در خاک کشور میزبان، امضاکنندگان این کنوانسیون را موظف می‌کند تا در صورت بازداشت شهروندان کشورهای دیگر، آنان را از حق تماس با مقامات کنسولی کشور خود آگاه کنند و امکان تماس با این مقامات را فراهم آورند.

امارات

بیشتر خبرهایی که از بازداشت ایرانیان در امارات متحده عربی منتشر می‌شوند، به ورود غیرقانونی به محدوده مرزی این کشور و واردات و فروش مواد مخدر مربوط می‌شود. از جمله در آبان سال گذشته دادگاهی در شارجه ۵ ایرانی را که در ارتباط با مواد مخدر بازداشت شده بودند، به اعدام محکوم کرد.

در آن زمان گزارش شد که این افراد پس از کشف بیش از دو و نیم تن مواد مخدر در یک کشتی در محدوده آب‌های ساحلی امارات بازداشت شده‌اند.

هند

هند که در سال‌های اخیر میزبان تعداد قابل توجهی از دانشجویان ایرانی بوده است، در ماه‌های پایانی سال گذشته برای تعدادی از اتباع ایران به اتهام دست داشتن در حمله‌ای به خودروی سفارت اسرائیل در روز سیزدهم فوریه گذشته در دهلی‌نو حکم بازداشت صادر کرد.

مقامات پلیس هند اعلام کرده‌اند که در ارتباط با این حمله برای سه ایرانی دیگر که گفته می‌شود در ایران هستند، حکم بازداشت صادر کرده‌اند.

دیپلمات‌های اسرائیل در دهلی‌نو هدف این طرح ترور معرفی شدند.

تایلند

یک روز بعد از حمله دهلی‌نو، اتباع ایرانی در ارتباط با یک حمله تروریستی دیگر در تایلند مورد توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفتند؛ گفته شد که روز ۱۴ فوریه و به دنبال وقوع انفجاری در بانکوک، پایتخت تایلند، دو تبعه ایران که در حال فرار از محل انفجار دیده شده بودند، بازداشت شده‌اند.

گفته شد که سفارت اسرائیل در بانکوک هدف این حمله بود.

مالزی

اندکی بعد از انفجار تایلند، پلیس مالزی اعلام کرد که یک تبعه ایران را که ظن آن می‌رود در انفجارهای بانکوک دست داشته است، بازداشت کرده‌اند. او سومین تبعه ایران بود که در این رابطه بازداشت می‌شد.

مالزی در سال های اخیر میزبان تعداد قابل توجهی از ایرانیانی بوده است که برای ادامه تحصیل به این کشور رفته‌اند و هر از گاه خبرهایی از بازداشت ایرانیان در ارتباط با مواد مخدر در این کشور منتشر می‌شود.

دستگاه قضایی مالزی به طور معمول برای متهمان به حمل و نقل مواد مخدر حکم اعدام صادر می‌کند.

متهمان ایرانی مواد مخدر؛ اعدام در داخل و خارج

سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی در دسامبر سال ۲۰۱۱ میلادی، اعلام کرد که در دوره‌ای یک ساله در ایران دست‌کم ۴۸۸ نفر در ارتباط با اتهامات مربوط به مواد مخدر اعدام شده‌اند.

عفو بین‌الملل: از ابتدای سال ۲۰۱۱ میلادی تا پایان ماه نوامبر همان سال، دست‌کم ۶۰۰ نفر در ایران اعدام شده‌اند

در این گزارش آمده بود که براساس داده‌های منابع رسمی و غیررسمی، در مجموع از ابتدای سال ۲۰۱۱ میلادی تا پایان ماه نوامبر همان سال، دست‌کم ۶۰۰ نفر در ایران اعدام شده‌اند که ۸۱ درصد آنها در ارتباط با اتهامات مرتبط با مواد مخدر بوده است.

حسن قشقاوی، معاون امور کنسولی، مجلس و ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه ایران هم در بهمن سال گذشته اعلام کرد که بیشتر جرایمی که باعث می‌شود ایرانیان در کشورهای خارجی بازداشت و زندانی شوند، در ارتباط با مواد مخدر است.

به گفته او، نزدیک به ۸۰ درصد ایرانیان زندانی در خارج از کشور به حمل و قاچاق مخدرهای صنعتی و سنتی دست زده‌اند.

آقای قشقاوی از اندونزی به عنوان یکی از کشورهایی نام برد که بخش عمده ایرانیان زندانی در آنها "به دلیل مواد مخدر بازداشت شده‌اند و حتی خطر اعدام بعضی از آنها را تهدید می‌کند."

عراق

اتباع ایران به طور معمول به دلیل ورود غیرقانونی به عراق بازداشت می‌شوند.

در یکی از آخرین موارد، واحد مرکزی خبر در فروردین ماه امسال گزارش داد که یازده نفر از شهروندان ایران که در زندان ناصریه در بازداشت بودند، با پیگیری‎‌های سفارت ایران، عفو شده و به ایران بازگشته‌اند.

بنا بر این گزارش، این افراد بین چهار تا پنج سال در عراق زندانی بوده‌اند و در نهایت با موافقت شورای ریاست جمهوری عراق عفو و آزاد شده‌اند.

سوریه

سرنوشت ایرانیانی که در یک سال گذشته در ناآرامی‌های سوریه گرفتار شده‌اند، همچنان هر از گاه سرخط خبرها را به خود اختصاص می‌دهد.

بیشتر خبرها درباره بازداشت اتباع ایرانی در سوریه به افرادی مربوط می‌شود که به قصد زیارت به این کشور رفته‌اند. اما همزمان با شدت یافتن ناآرامی‌ها در سوریه که با تظاهرات ضددولتی در شهرهای مختلف این کشور همراه بود، گروهی از ایرانیانی که متهم شدند در سرکوب معترضان به نیروهای امنیتی سوریه کمک کرده‌اند، از سوی گروه‌های مخالفان دولت بازداشت شدند.

در ابتدا در آذرماه ۱۳۹۰ اعلام شد که ۵ ایرانی در شهر حمص ربوده شده‌اند. ایران گفت که این ۵ نفر مهندسان و کارمندان فنی شاغل در پروژه نیروگاه برق جندر سوریه بوده‌اند.

مدتی بعد، گزارش شد که دو ایرانی دیگر که برای کسب خبر درباره این ۵ نفر به حمص رفته بودند، ربوده شده‌اند. در نهایت، در بهمن ماه گذشته خبرگزاری‌های ایران به نقل از یک مقام وزارت نیروی ایران اعلام کردند که این هفت نفر آزاد شده‌اند.

بر اساس گزارش‌ها، از ابتدای سال ۲۰۱۲ میلادی تاکنون، دست‌کم ۱۸ تبعه ایران که در سوریه ربوده شده بودند، آزاد شده‌اند، ولی گزارش شده است که همچنان چندین ایرانی دیگر در اختیار گروه‌های مسلح در سوریه هستند.

توافقات کنسولی، ناجی ایرانیان زندانی

توافقنامه‌هایی که برای استرداد مجرمان و انتقال محکومان بین کشورها امضا می‌شود، اصلی‌ترین عامل آزادی اتباع ایرانی از زندان‌های کشورهای دیگر خوانده می‌شوند.

وزارت امور خارجه ایران اعلام کرده است که ایرانیان مقیم، ساکن یا مسافر در خارج از کشور ممکن است به دلایل مختلف توسط پلیس یا دیگر مقامات یک کشور دستگیر و زندانی شوند و بر اساس بند ب ماده ۳۶ کنوانسیون وین، مقامات کشور دستگیرکننده باید در اولین فرصت ممکن، دستگیری یا زندانی شدن اتباع یک کشور را بنا به تقاضای ذینفع به نزدیکترین نمایندگی سیاسی یا کنسولی مستقر در آن کشور به صورت کتبی اعلام کنند.

با این حال، وزارت امور خارجه ایران اضافه کرده است که برخی کشورهای خارجی از اعلام دستگیری ایرانی‌ها به نمایندگی ایران در خارج از کشور خودداری می‌کنند.

در چارچوب توافقات دوجانبه کشورها در بیشتر موارد، اتباع دو کشور طرف قرارداد در صورتی که در دادگاه‌های کشور میزبان محکوم به زندان شوند، می‌توانند دوران محکومیت خود را در کشور خودشان طی کنند.