حراجی کریستی در دوبی؛ هنر کشورهای عربی گران‌تر از هنر ایران
انار دونه‌دونه، اثر رضا درخشانی
۱۳۳ تابلو و مجسمه در حراجی هنر مدرن و معاصر ایران، ترکیه و کشورهای عربی موسسه کریستی در دوبی بیش از ۶ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار (معادل تقریبی ۱۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان) فروخته شد. از ۴۲ اثر ایرانی ارائه شده، ۲۸ اثر خریداری شد.
موسسه کریستی، این دوره فروش هنر خاورمیانه را موفقیت‌آمیز ارزیابی کرده است. کار‌شناسان کریستی پیش‌بینی کرده بودند که ۱۵۳ اثر ارائه شده در این دوره ۶.۱ میلیون دلار فروخته خواهند شد. ارزش ۱۳۳ اثر فروخته شده ۳۰۰ هزار دلار بیش از پیش‌بینی‌های اولیه است.
تازه‌ترین حراج هنر مدرن و معاصر ایران، ترکیه و کشورهای عربی موسسه کریستی، ۲۹ و ۳۰ فروردین (۱۷ و ۱۸ آوریل) در یکی از تالارهای هتل جمیرای دوبی برگزار شد.
در نخستین شب حراج که به آثار گران‌تر اختصاص داشت، یک تابلوی نقاشی از محمود سعید، هنرمند مصری، ۶۰۲ هزار دلار فروخته شد. این تابلوی نقاشی گران‌ترین اثری بود که از میان ۴۰ اثر ارائه شده در شب نخست به فروش رفت.
تابلویی از رضا درخشانی به نام «انار دونه دونه» گران‌ترین اثر ایرانی این دوره بود، که ۴۶ هزار دلار بیش از قیمت پایه و به مبلغ ۱۱۶ هزار دلار چکش خورد.
علاوه بر این آثاری از فرهاد مشیری، افشین پیرهاشمی، نصرالله افجه‌ای و پرویز تناولی در شب نخست فروخته شد.
دو مجسمه کوچک برنزی از پرویز تناولی ارائه شد که در نهایت ۶۲ و ۳۷ هزار دلار چکش خوردند. دوره گذشته مجسمه‌ای یک متری از برنز «عشاق ایستاده» از این هنرمند، ۱۸۲ هزار و ۵۰۰ دلار فروخته شده بود.
تعداد آثار ایرانی راه یافته به این دوره حراجی کریستی و مبالغ نهایی پیشنهاد شده از سوی خریداران حاضر در آن، نسبت به دوره‌های گذشته کاهش یافته است.
توجه به هنر ایران در دوره‌های مختلف حراج آثار هنری در دوبی طی ۶ سال گذشته، فراز و نشیب بسیاری داشت.
مقایسه تعداد و قیمت آثار فروخته شده از هنر ایران در حراجی دو روز گذشته با دوره‌های قبلی نشان می‌دهد که این دوره برای هنر ایران چندان موفقیت آمیز نبود.
در حراجی پیشین هنرمدرن و معاصر ایران و کشورهای عربی کریستی در دوبی که آبان سال گذشته برگزار شد، تابلویی از مجموعه درخت‌های سهراب سپهری، ۶۶۲ هزار و ۵۰۰ دلار فروخته شد و رتبه نخست حراجی را به دست آورد.
در آن دوره، از ۱۰ اثر بر‌تر روز نخست حراج، پنج اثر به هنرمندان ایرانی تعلق داشت. در حالیکه در فروش دو روز گذشته، تنها دو اثر ایرانی در رده‌های هشتم و دهم فهرست گران‌ترین‌ها قرار گرفت.
چهارمین دوره حراج هنر خاورمیانه در دوبی که اردیبهشت سال ۱۳۸۷ برگزار شد، با فروش بیش از ۱۲ میلیون دلاری آثار هنرمندان ایرانی همراه بود. در همین دوره بود که مجسمه پرسپولیس ساخته پرویز تناولی دو میلیون و ۸۴۱ هزار دلار به فروش رسید.
دو شب برای هنر خاورمیانه
این دومین بار است که فروش آثار هنری خاورمیانه در موسسه کریستی در دوبی طی دو شب برگزار میشود.
این روش از سال گذشته به اجرا در آمد. قیمت پایه آثار ارائه شده در شب اول، بیشتر از قیمت پایه آثاری است که در شب دوم به فروش می‌رسند.
در این دوره، بیشترین تخمین برای آثار شب دوم ۶۰ هزار دلار بود.
مایکل جها، مدیر بخش خاورمیانه موسسه کریستی که مسئولیت این دوره حراج را هم بر عهده داشت، می‌گوید که تابلو‌ها و مجسمه‌هایی که در دومین شب حراج ارائه شدند، آثاری بودند که قیمت‌شان در آینده افزایش خواهد یافت.
آقای جها معتقد است که ارائه این آثار در کنار آثار بزرگان هنر خاورمیانه در شب اول، فرصتی کمیاب برای مجموعه‌داران فراهم کرد تا بتوانند استعداد گذشته، حال و آینده هنرمندان خاورمیانه و ترکیه را ببینند.
به گفته او فروش هنر خاورمیانه در دوبی، روندی رو به رشد داشته و هر بار نسبت به دوره‌های گذشته ارتقا یافته و تثبیت شده است.
او می‌گوید: پشت سر گذاشتن هر فصل فروش به ما نشان داد که علاقه خریداران منطقه به هنرمندان پیشرو و صاحب سبک خاورمیانه که شب نخست ارائه میشود، افزایش می‌یابد.
آن‌ها که سال گذشته برای اولین بار آثار کمتر از ۵۰ هزار دلار را در دومین شب حراجی ارائه دادند، با مشاهده موفقیت آن، تلاش کردند تا با شناختن تعداد بیشتری از مجموعه‌داران جوان‌تر که به دنبال آثار کمتر شناخته شده و ارزان هستند، موفقیت فروش آثار شب دوم را تضمین کنند.
کار‌شناسان کریستی معتقدند تفکیک آثار و فروش آثار آن‌ها در دو شب متوالی، شعبه دوبی حراجی کریستی را در ردیف شعبه‌های موفق و قدیمی این موسسه در سراسر دنیا قرار می‌دهد و نشانه‌ای از بلوغ بازار هنر در خاورمیانه است.
فاتح المدرس و صفوان داحول، نقاشان سوری، گران‌ترین هنرمندان شب دوم بودند. آثار هر یک از آن‌ها ۸۰ هزار و ۵۰۰ دلار (۵۰ هزار دلار بالا‌تر از قیمت پایه) به فروش رسید.
فرهاد مشیری، تیمو ناصری و علی شیرازی به ترتیب در رتبه‌های پنجم، هشتم و دهم فهرست ۱۰ اثر بر‌تر شب دوم جای گرفتند.
تابلوی فرهاد مشیری ۷۴ هزار و ۵۰۰ دلار فروخته شد. اثر دیگری از او در شب نخست ۹۸ هزار دلار چکش خورده بود.
آثاری از سهراب سپهری، بهمن محصص، محسن وزیری مقدم، منوچهر یکتایی، مسعود عربشاهی، پروانه اعتمادی، فرهاد احرارنیا، علیرضا اسپهبد، بیتا وکیلی، معصومه مظفری، افشین پیرهاشمی، صداقت جباری، عذرا بخشایش، طاهره صمدی طاری، محمود سبزی و رکن الدین حائری‌زاده نیز در شب دوم فروخته شد.
نقاشی سهراب سپهری، یک اثر ۴۵ در ۶۲ سانتی‌متری از مجموعه «درخت» با تکنیک گواش روی کاغذ بود که قیمت پایه آن ۱۰ تا ۱۵ هزار دلار تعیین شده بود و در نهایت ۱۶ هزار و ۲۵۰ دلار فروخته شد.
هفت تابلو برای کمک به گرسنگان جهان
گروهی از هنرمندان کشورهای مصر، کویت، امارات، عراق، سوریه و فلسطین، هفت اثر خود را به نفع برنامه جهانی غذا که یک آژانس بشردوستانه وابسته به سازمان ملل متحد است، ارائه کرده بودند.
از میان این آثار، پنج تابلو به ارزش ۵۲ هزار و ۲۵۰ دلار فروخته شد.
هاله خیاط، کار‌شناس هنر ایران، ترکیه و کشورهای عربی در کریستی می‌گوید: ارائه تابلو‌ها به نفع برنامه جهانی غذا موقعیت ویژه‌ای برای کریستی بود تا حمایت خود را از یک اقدام بشر دوستانه نشان دهد و از امکانات خود برای افزایش آگاهی عمومی درباره برنامه‌ای بین‌المللی که برای کاهش گرسنگی در سراسر دنیا و همچنین خاورمیانه تلاش می‌کند، استفاده کند.
سود حاصل از فروش تابلوهای نقاشی ساره شما، وائل درویش، شروق امین، اثیر موسوی و لینا عراقی در اختیار سازمان ملل قرار خواهد گرفت.
به دنبال افزایش محبوبیت هنر خاورمیانه در میان مجموعه داران خصوصی، خانه حراج کریستی تصمیم گرفت شعبه ای در منطقه خاورمیانه دایر کند.
این موسسه مذاکرات اولیه برای راه‌اندازی نخستین شعبه خود در خاورمیانه را از سال ۲۰۰۴ میلادی آغاز کرد. یکی از کشورهای مورد توجه کریستی، ایران بود.
محدودیت‌های نظام بانکی و اقتصادی ایران در کنار بدبینی نهادهای سیاسی به موسسات اقتصادی خارجی سبب شد مسئولان کریستی با صرف‌نظر از راه‌اندازی شعبه‌ای در ایران، دوبی را به عنوان مقر اصلی خود در خاورمیانه انتخاب کنند. اولین حراج کریستی در دوبی بهار ۲۰۰۵ برگزار شد.
موسسه کریستی که بر تجارت هنر پیشرو در جهان تمرکز دارد، سال ۱۷۶۶ میلادی تاسیس شد.
این موسسه در سال گذشته میلادی بالغ بر ۷.۵ میلیارد دلار آثار هنری و آنتیک فروخت. طبق آخرین گزارش‌ها، این موسسه سالانه ۴۵۰ حراجی را در شهرهای مختلف جهان برگزار می‌کند.
