متروی شیراز در ارگ کریم‌خان و مجموعه زندیه ترک ایجاد کرد

آسیب‌های وارد شده به ارگ کریم خاند زند

خبرگزاری مهر یکشنبه، ۱۳ آبان گزارش داد که همزمان با پیشرفت عملیات اجرایی مترو در شیراز، بناهای خانگی و تجاری در محدوده زیر گذر خیابان زند ازجمله بافت تاریخی ارگ کریم‌خان و مجموعه زندیه دچار آسیب شده‌اند.

بر اساس این گزارش، در حال حاضر دیوار تعدادی از خانه‌ها و اماکن تجاری در این منطقه ترک برداشته و شیب تندی هم در پیاده رو خیابان در محدوده بهارستان ایجاد شده است. همچنین زمین در برخی از مناطق مورد اشاره دچار نشست شده است.
 

به این ترتیب این نگرانی وجود دارد که ایجاد تونل و بعد از آن عبور مترو احتمال وارد شدن خسارت‌های بیشتر به این بافت تاریخی را افزایش دهد.
 
در همین رابطه، مسعود منیعاتی، رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس با ابراز نگرانی از راه‌اندازی قطار شهری در شیراز به خبرگزاری مهر گفت که قطعا بهره‌برداری از این پروژه برای آثار تاریخی زیان جدی به دنبال دارد.
 
او سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس را متهم کرد که علی رغم مشخص بودن مسیر اجرای پروژه مترو در برابر عبور مترو از کنار بافت تاریخی زندیه سکوت کرده است.
 
به گفته آقای منیعاتی در حالی که دولت ایران عهدنامه‌های بین‌المللی را درباره حفاظت از آثار تاریخی امضا کرده است اما سیاست‌هایش در قبال میراث فرهنگی غیر کارشناسانه و در مجموع انتقاد‌برانگیز است.
 
این فعال میراث فرهنگی احداث قطار شهری در ایران را همراه با قربانی کردن آثار تاریخی دانست و در این ارتباط ساخت متروی تهران را شاهد ادعای خود معرفی کرد.
 
در حال حاضر در محدوده خیابان زندیه، دستگاه‌های لرزش‌گیر نصب شده تا هنگام گود‌برداری عمیق زمین از ایجاد لرزش در آثار تاریخی جلوگیری شود. تمهیدی که به زعم مسعود منیعاتی کافی نیست و نمی‌تواند مانع از آسیب به این آثار شود.
 
ارگ کریم خان در مرکز شهر شیراز قرار دارد. این ارگ در دوره سلطنت سلسله زندیه ساخته شده‌ است و پس از اینکه کریم خان زند شیراز را به عنوان پایتخت خود و این مکان را به‌عنوان مکان زندگی خود انتخاب کرد، به ارگ کریم‌خان معروف شد.
 
بنای ارگ ترکیبی از دو معماری مسکونی و نظامی است و ضخامت دیوارها در پایه سه متر و در بالا حدود هشت متر است. ارتفاع برج‌های این ارگ که از آجر ساخته شده هم ۱۵ متر است.
 
فرج الله رجبی، مدیر عامل قطار شهری شیراز اما انتقادات وارد شده بر مسیر عبور قطار را وارد نمی‌داند و می‌‌گوید که همزمان با آغاز به کار این پروژه در سه مرحله تائیدهای لازم را از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اخذ کرده‌اند.
 
او با ذکر این نکته که حفاری تونل‌های مترو تحت مونیتورینگ سازمان میراث فرهنگی شیراز انجام شده، تصریح کرد که چون در حین احداث تونل مشکلی برای بافت زندیه به‌وجود نیامد، بنابراین زمان بهره برداری هم کوچکترین مشکلی برای این آثار را شاهد نخواهیم بود.
 
مدیر عامل قطار شهری با اشاره به پدهای لرزش‌گیر به کار گرفته شده در محدوده زندیه تاکید کرد این پدها قابلیت به صفر رساندن صدا و لرزش‌ها را دارند.
 
حدود یک دهه از پروژه احداث مترو در شیراز می‌گذرد و دوستداران آثار تاریخی هم در این مدت بارها نسبت به تبعات احداث این مترو برای بافت‌های تاریخی هشدار داده‌اند.
 
البته تنها در شیراز نیست که احداث مترو، نگرانی‌هایی را برانگیخته است، چندی پیش، فعالان حفظ آثار تاریخی در اصفهان نیز از ایجاد شکاف در دهانه ششم از ضلع جنوب غربی سی‌وسه پل اصفهان همزمان با ادامه کار پروژه مترو در این شهر تاریخی خبر دادند.
 
بر اساس گزارش‌هایی که در شهریور ماه در این باره منتشر شد دلیل ایجاد شکاف به عبور دستگاه حفاری مترو اصفهان از زیر پایه‌های پل مربوط است مساله‌ای که باعث ایجاد تکانه‌هایی در پل می‌شود.
 
ماجرای تخریب آثار تاریخی اصفهان از جمله این پل در جریان عملیات متروسازی چنان جدی بود که در شهریور سال ۱۳۸۵ موسسه حقوقی راد با ارائه دادخواستی به دادگستری اصفهان از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، شهرداری و سازمان قطار شهری اصفهان شکایت کرد. این پرونده در حال حاضر بیش از دو هزار شاکی دارد.
 
آقای دادخواه که «شکایت مردمی عبور مترو از کنار آثار تاریخی اصفهان» را برعهده دارد در چندین مرحله خواستار محاکمه‌ی علنی مسئولان به ویژه اعضای شورای شهر اصفهان شدکه البته درخواست او بی‌نتیجه ماند.
 
در تبریز و اهواز هم میان فعالان حفظ آثار باستانی و مدیران اجرایی متروهای در حال احداث اختلاف نظر وجود دارد.
 
مقامات اجرایی مترو اهواز متهم‌اند که هنوز پاسخگوی ابهامات عبور مترو از شهر باستانی هرمز اردشیر نشده‌اند.
 
مترو تبریز نیز در حالی بعد از یک دهه مراحل اجرایی خود را می‌گذراند که بیم آسیب به بافت تاریخی تبریز که از مهم‌ترین سایت‌های باستانی عصر آهن (هزاره اول قبل از میلاد) کشور محسوب می‌شود و همچنین محوطه باستانی مسجد کبود می‌رود.