شاه راه مبادله نفت جهان در تسخیر ایرانیان
شاه راه مبادله نفت جهان در تسخیر ایرانیان
آنتونی کوردزمن کارشناس مسائل ایران و خاورمیانه در مرکز مطالعات بین المللی واشنگتن طی یادداشتی تنگه هرمز را به عنوان شاه راه مبادله نفت جهان عنوان کرده که در تسخیر ایرانیان است.
به گزارش سرویس اقتصادی سایت خبری ایران(www.IranNewsAgency.com)، آنتونی کوردزمن کارشناس مسائل ایران و خاورمیانه در مرکز مطالعات بین المللی و استراتژیک در واشنگتن ،طی مقاله ای به کارشناسی نقش ایران در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز در تامین نفت جهان پرداخته است وی در این مقاله آورده است:خلیج فارس با عرض 600 مایل ، ایران را از شبه جزیره عربستان و کشورهای عربی جدا می کند . اهمیت خلیج فارس بیشتر به لحاظ این است که آب راه مهمی برای حمل و نقل نفت و رساندن آن به بازارهای بین المللی است . کشورهای حوزه خلیج فارس شامل بحرین ، ایران ، عراق ، کویت ، قطر ، عربستان و امارات مجموعا 30 درصد نفت تولیدی جهان را در اختیار دارند . این کشورها همچنین 57 درصد ذخایر نفتی جهان معادل 715 میلیارد بشکه نفت در اختیار دارند . ایران به تنهایی 1/11 درصد کل ذخایر نفتی جهان 132 میلیارد بشکه و 3/15 درصد ذخایر گاز طبیعی معادل 8/970 تریلیون فوت مکعب را در اختیار دارد . علاوه بر نفت ، کشورهای منطقه 2462 تریلیون فوت مکعب ذخایر گازی معادل 45 درصد ذخایر گازی جهان را در اختیار دارند . سواحل ایران و مرز ساحلی این کشور از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که مسیر عبور نفت کشها و تانکرهای بزرگ نفتی از نزدیکی مرزهای خاکی این کشور می گذرد .
در باریک ترین نقطه خلیج فارس تنگه هرمز با عرضه 34 مایل قرار دارد که ایران در شمال و عمان در جنوب آن واقع است . نفت عبوری از تنگه هرمز 40 درصد نفت مبادله شده در بازارهای جهانی را تشکیل می دهد . 17 میلیون بشکه نفت حمل شده از طریق تنگه هرمز به آسیا به مقصد کشورهای ژاپن ، چین و هند خواهد بود و بخشی نیز از طریق کانل سوئز به بازارهای بین المللی منتقل می شود . در صورت بسته شدن تنگه هرمز ، نفت کشها مجبورند از مسیرهای بسیار طولانی تری انرژی مورد نیاز بازارهای جهانی را تامین کنند . چنین مسیری هم اکنون با محدودیت ظرفیت انتقال روزانه 5 میلیون بشکه نفت خام از عربستان به بندر ینبو روبرو است که عربستان را به دریای سرخ متصل می کند . کشورهای عربی قصد دارند خط لوله دیگری را برای اتصال این بندر به خلیج عمان احداث کنند .
ایران بر سر مالکیت جزیره های خلیج فارس و همچنین منابع نفت و گاز این منطقه با کشورهای همسایه اختلافاتی داشته است . ایران طی سالهای اخیر جنگ با عراق ، جنگ نفت کشها با آمریکا را پشت سر گذاشته است . از زمان شاه تا کنون ایران و امارات بر سر مالکیت سه جزیره مهم و استراتژیک در خلیج فارس اختلاف داشته اند . سه جزیره تنب بزرگ ، تنب کوچک و ابوموسی در نزدیکی تنگه هرمز واقع شده است . این سه جزیره نخستین بار طی دهه 1970 میلادی و عقب نشینی انگلیس از خلیج فارس توسط ایران تصرف شد . در سال 1995 میلادی وزارت خارجه ایران این سه جزیره را جزء لاینفک این کشور اعلام کرد .
ایران در سال 1996 میلادی درخواست شورای همکاری خلیج فارس مبنی بر حل و فصل این اختلاف از طریق دادگاههای بین المللی را رد کرد . شورای همکاری خلیج فارس حمایت خود را از موضع امارات مبنی بر مالکیت این سه جزیره در دسامبر 2001 اعلام کرد . ایران بار دیگر پیشنهاد امارات مبنی بر حل و فصل این اختلاف را از طریق دادگاههای بین المللی را در سپتامبر 2006 رد کرد .
اهمیت استراتژیک خلیج فارس در طول زمان بیش از پیش افزایش یافته است . بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا ، تولید نفت کشورهای خلیج فارس تا سال 2010 میلادی به بیش از 3/28 میلیون بشکه در روز خواهد رسید . این رقم تا سال 2020 به 1/31 میلیون و تا سال 2030 به بیش از 8/36 میلیون بشکه خواهد رسید . این رقم در سال 1990 میلادی کمتر از 7/18 میلیون ، سال 2000 حدود 7/21 میلیون و سال 2003 حدود 7/23 میلیون بشکه بوده است . ظرفیت تولید نفت منطقه تا سال 2020 معادل 33 درصد کل تولید جهانی خواهد بود و این رقم طی سال 2030 به بیش از 36 درصد افزایش خواهد یافت . ظرفیت تولید نفت کشورهای منطقه در سال 2000 حدود 28 درصد کل تولید جهانی بوده است .
کشورهای حوزه خلیج فارس طی سال 2003 میلادی روزانه 5/22 میلیون بشکه نفت صادر می کردند که از این رقم 5/2 میلیون بشکه به آمریکای شمالی ، 7/2 میلیون بشکه به اروپا ، 1/6 میلیون بشکه به آسیا ، 9/0 میلیون بشکه به چین ، 4/4 میلیون بشکه به سایر کشورهای آسیایی و 9/5 میلیون بشکه نیز به سایر مناطق جهان صادر می شده است . کشورهای حوزه خلیج فارس طی سال 2003 بیش از 6/42 درصد کل صادرات نفت جهان را به خود اختصاص داده اند .
میزان صادرات این کشورها طی سال 2030 میلادی روزانه به بیش از 3/34 میلیون بشکه خواهد رسید که از این رقم 5/3 میلیون بشکه به آمریکا ، 3/3 میلیون بشکه به اروپا ، 8/5 میلیون بشکه به آسیا ، 8/5 میلیون بشکه به چین ، 4/8 میلیون بشکه به سایر کشورهای آسیایی و 4/7 میلیون بشکه به سایر مناطق جهان صادر خواهد شد .
حضور نیروهای دریایی ایران در خلیج فارس بسیار مهم است چرا که هر لحظه می تواند عبور و مرور نفت کشها و کشتیهای تجاری را در منطقه با تهدید جدی روبرو کند . اکثر تاسیسات نفتی در خلیج فارس در برابر انواع حملات به شدت آسیب پذیر هستند . کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز نسبت به حملات کشورهای منطقه آسیب پذیر نشان می دهند . ایران در مواقع حساس و ضروری نه تنها می تواند تنگه هرمز را مسدود کند و شاهرگ حیاتی انتقال نفت را بر روی بازارهای بین المللی مسدود کند بلکه می تواند کلیه تاسیسات نفتی و صادرات نفت کشورهای عربی منطقه را مورد هدف قرار دهد .
طی سالهای اخیر میزان عبور و مرور نفت کشهای بزرگ از خلیج فارس و تنگه هرمز به شدت افزایش داشته است و این مساله موجب اهمیت مضاعف این منطقه شده است . هر گونه تنش در منطقه موجب افزایش چشمگیر قیمت جهانی نفت خواهد شد .
طی سال 2004 روزانه 4/17 میلیون بشکه نفت از طریق تنگه هرمز ترانزیت شده است که این رقم 2/21 درصد کل تقاضای جهانی نفت را تامین کرده است . این رقم تا سال 2030 به بیش از 1/28 درصد خواهد رسید . در این مدت روزانه 13 میلیون بشکه نفت نیز از طریق تنگه ملکه ترانزیت شده است که 8/15 درصد کل تقاضای جهانی نفت را تشکیل داده است . این رقم تا سال 2030 به بیش از 7/23 درصد خواهد رسید.
