جنگ پستهای ایران و آمریکا
جنگ پستهای ایران و آمریکا
پس از جنگ قیمتیای که آمریکا در دو سه ماه اخیر به راه انداخت برای نخستین بار پستهء آمریکایی در هامبورگ ارزانتر از پستهء ایرانی عرضه شد.
با توجه به اینکه یکی از مزیتهای اصلی پستهء ایران قیمت این محصول در بازارهای جهانی محسوب میشد، این اتفاق میتواند اثرات جبرانناپذیری بر صادرات این محصول داشته باشد. هماکنون ایران به دلایل بهداشتی با کاهش 50 درصدی صادرات پسته به اروپا مواجه است ضمن اینکه بازار ژاپن را هم از دست داده است.
محسن جلالیپور، رییس هیات مدیرهء انجمن پسته و رییس اتاق بازرگانی کرمان، در گفتوگو با خبرنگار«سرمایه» با بیان اینکه «آمریکاییها پس از سالها غیبت به بازارهای چین و روسیه بازگشتهاند»، گفت: «پستهء ایرانی غالبا 400 دلار در هر تن ارزانتر از پستهء آمریکاییدر هامبورگ عرضه میشد اما امروز پستهء آمریکایی با توجه به افزایش تولید کالیفرنیا، قیمت خود را به 250 دلار کمتر از پستهء ایران کاهش داده است.»
هماکنون پستهء 30/28 ایرانی در بازارهای جهانی با قیمت پنج هزار و 400 دلار در هر تن و پستهء آمریکایی 25/21 با قیمت پنج هزار و 200 دلار در هر تن به فروش میرسد.
او با اشاره به این که «پیشنهادهای آمریکا برای تحویل محصول جدید در مهرماه بر پایهء قیمتهای بسیار پایینی عرضه شده است پایین بودن قیمت پستهء تولیدی ایران را از مهمترین ابزارهای صادراتی دانست که برای جلب مشتری در سطح بینالمللی میتوانستیم روی آن تکیه کنیم.»
جلالیپور یادآور شد: «تشدید روزافزون کنترل کیفیت توسط کشورهای خریدار بالاخص مسالهء آفلاتوکسین از جمله مشکلات عمده بر سر راه صادرات پسته طی سالهای اخیر بوده است به طوری که با مقررات جدید کیفی و بهداشتی واردات اتحادیهء اروپا با 15 کشور عضو از 99 هزار تن در سال 1996 به 40 هزار تن در سال گذشته باوجود 28 کشور عضو کاهش یافته است و این در حالی است که با افزایش قدرت خرید مردم و تعداد کشورهای عضو این اتحادیه امروز باید بیش از 160 هزار تن پستهء ایران در اتحادیهء اروپا مصرف میشد.»
او همچنین به کاهش صادرات به ژاپن از هشت هزار تن به 250 تن اشاره و تاکید کرد: «عملا ژاپن از فهرست خریداران پستهء ایران خارج شده است و شاید به زودی همین صادرات سمبلیک 250 تنی نیز قطع شود.»
رییس اتاق بازرگانی کرمان دلیل این امر را افزایش مقررات بهداشتی برای کالاهای وارداتی دانست و خاطرنشان کرد: «با توجه به این که قوانین بینالمللی غذا توسط کدکس از سال آینده اجرا میشود بیم آن میرود که اگر ایران فورا تمهیدات لازم برای تقویت کمیتهء ملی کدکس را به کار نبندد; قوانین سختگیرانه اتحادیهء اروپا برای همهء کشورها لازمالاجرا میشود.»
جلالیپور به تلاشهای ایران در راستای چگونگی تدوین قوانین مزبور اشاره و بیان کرد: «بهرغم تلاشهای ایران قوانین به طور سختگیرانهای در حال تدوین و ابلاغ است و برای جلوگیری از فشار اتحادیهءاروپا بر کدکس، تنها راه اقدام فوری و جدی بر روی طرحهای پژوهشی درخواستی کدکس در ایران است. امری که متاسفانه در پیچ و خم بوروکراسی افتاده و با توجه به برگزاری اجلاسی در فروردین 78، دقت کافی برای تصویب بودجه و اجرای این طرحهای سنگین و وقتگیر باقی نمانده است.»
رییس هیات مدیرهء انجمن پستهء ایران همچنین از دیگر مشکلات صنعت پستهء کشور را بحران آب عنوان کرد و توضیح داد: «در غالب مناطق پستهخیز کشور مشکل کمبود آب نمودار شده است به طوری که در مناطق پستهکاری نه تنها سطح آب منابع زیرزمینی در حال افت است بلکه منابع آب شیرین با هجوم آب شور مواجهند.»
در ابتدای سال زراعی 85 یعنی مهر ماه، پستهء خشک موجود در کشور 195 تا 210 هزار تن تخمین زده شده است.
در صورتی که مصرف داخلی، خروج مسافری و وزن پوست حاصل از تولید مغز پسته را در مجموع 30 هزار تن در سال فرض کنیم موجودی قابل صدور این محصول 49 الی 64 هزار تن و معدل آن 56 هزار تن خواهد بود.
اما عرضهء موجودی عظیم پستهء آمریکا به قیمت نازل که برای اولین بار قیمت پستهء کالیفرنیا را در بازار اروپا به سطح قیمت پستهء فندقی ایران تنزل داده سبب کاهش معنیدار تقاضا در اروپا و برخی بازارهای دیگر شده است.
قوانین اروپا بیش از حد سختگیرانه است
مهدی احسانی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، نیز در گفتوگو با «سرمایه» با بیان اینکه «میزان سم آفلاتوکسین در پستهء ایران به دو تا 15 واحد کاهش یافته است» اذعان کرد: «اتحادیهء اروپا سختگیرانهترین قوانین آفلاتوکسین را در مورد پستهء صادراتی ایران اعمال میکند.»
او چین، روسیه و اتحادیهء اروپا را به ترتیب سه مقصد مهم صادراتی برای پستهء ایران عنوان کرد و افزود: «در میان این کشورها اتحادیهء اروپا سختگیرانهترین قوانین و مقررات مربوط به مادهء آفلاتوکسین را اعمال میکند.»
آفلاتوکسین که به صورت نوعی قارچ در محصولات ایجاد میشود میتواند باعث بروز بیماریهای مهلکی از جمله سرطان کبد و کلیه شود. این سم در مقادیری اندک در پسته و سایر محصولات خشکبار دیده میشود اما وقتی حجم آن بالا باشد برای بدن زیانآور است.
سال 1997 برخی از محمولههای صادراتی ایران به اتحادیهء اروپا بیش از 100 واحد آفلاتوکسین را در خود داشتند که در نتیجه این اتحادیه هرگونه واردات پسته از ایران را ممنوع کرد.
به اعتقاد احسانی، در حال حاضر میزان این سم در پستهء ایران به دو تا 15 واحد کاهش یافته است.
در عین حال هنوز نیز بخشی از محمولههای صادراتی ایران به اتحادیهء اروپا بازگردانده میشود.
همچنین اسدالله عسگر اولادی، عضو هیات امنای انجمن پستهء ایران، گفت: «سال گذشته 16 درصد از محمولههای پستهء صادراتی ایران به اتحادیهء اروپا عودت داده شد.»
او ضمن ناعادلانه خواندن چنین اقداماتی اظهار کرد: «ایالات متحدهء آمریکا که در زمینهء رعایت اصول بهداشتی رتبهء اول را در دنیا داراست محمولههایی را که حاوی کمتر از 20 واحد آفلاتوکسین باشند میپذیرد اما اتحادیهء اروپا سقفی کمتر از این رقم را تعیین کرده است.»
او اضافه کرد: «عودت دادن محمولههای پستهء ایران هزینههای زیادی را بر صادرکنندگان ایرانی تحمیل میکند به طوری که عودت هر 25 تن پسته 10هزار یورو برای ما هزینه دارد.»
عسگر اولادی توضیح داد: «چین با واردات 40 هزار تن بزرگترین واردکنندهء پسته از ایران بوده، روسیه و اتحادیهء اروپا هر یک با 30 هزار تن به ترتیب در مراتب بعدی قرار دارند.»
پسته مهمترین محصول کشاورزی صادراتی و سومین کالای غیرنفتی صادراتی در ایران است.
در میان این کالاها، پسته پس از محصولات پتروشیمی، آهن و فولاد قرار دارد.
