لــرستان، سرزمین مفرغ
لــرستان، سرزمین مفرغ
استان لرستان یکی از قدیمی‌‌ترین زیستگاه‌های بشری بوده است. آثار دوران پارینه‌سنگی کهن و غارهای مسکون و منقوش پیش از تاریخ و تکوین هنر مفرغ‌کاری در لرستان دلیل این مقدمات است. اهمیت مفرغ استان لرستان تا اندازه‌ای است که «گریشمن»، باستان‌شناس فقید فرانسوی، هنر حقیقی ایران را هنر لرستان می‌داند. در دوره اسلامی و با ظهور اعراب و سقوط امپراطوری ساسانی، لرستان بخشی از سرزمین جبال و زیر نظر حکام اموی اداره می‌شد و به «عراق عجم» معروف بود. این استان از جمله مناطق مهم ایران در جهت حفظ سنت‌ها و آداب و رسوم اصیل ایرانی بوده و حکومت‌های مختلفی شامل آل برسق، اتابکان و والیان بر لرستان حکومت داشته‌اند. مفرغ‌کاری در لرستان
پژوهشگران، هنر مفرغ‌کاری لرستان را نتیجه کارهای ساده‌ای می‌دانند که بیان‌کننده چندین قرن انقلاب مادی ملتی کشاورز و جنگجو است. این هنر در هزاره چهارم قبل از میلاد به اوج خود رسید. اهمیت هنر مفرغ کاری لرستان، انتقال هنر و سنن اجدادی، انتقال مفاهیم و موضوعات مشترک مذهبی و بیان قانون‌مندی‌هایی است که برای همه اقوام سوارکار، جنگاور و کشاورز دنیای قدیم، به نحوی تحسین‌انگیز، دل‌نشین، پسندیده و ستودنی بوده است. اشیاء، وسایل و ابزار به جا مانده از هنرمندان خردمند زاگرس، بسیار و بی‌شمار است که از آنها می‌توان به جنگ‌افزارها شامل خنجر، شمشیر، گرز و... ساز و برگ سوارکاری، وسایل زینتی و انواع ظروف و وسایل پذیرایی مخصوص اشاره کرد. خرم‌آباد، مرکز استان دره خرم‌آباد در مرکز استان لرستان واقع شده است و به علت وجود کوه‌های اطراف که منبع ذخیره آب هستند، دره خرم‌آباد دارای چشمه‌های آب خنک و هوای دلپذیر می‌باشد. موقعیت طبیعی ممتاز و مواهب خدادادی در این دره سبب شده که انسان‌های اولیه در غارهای پنج‌گانه پیش از تاریخ، سکونت داشته باشند. وجود چشمه‌های فراوان و سراب‌‌های زیبا، دریاچه دل‌انگیز کیو در مرکز شهر و موقعیت ارتباطی آن در گذشته به عنوان راه ارتباطی غرب به جنوب، خرم‌آباد را در زمره یکی از شهرهای توریستی و زیبای ایران قرار داده است. دیدنی‌های استان شهر خرم‌آباد به عنوان مرکز استان، دارای زیبایی‌های فراوانی است. یکی از مهم‌ترین آثار این شهر، قلعه فلک‌‌الافلاک است. این قلعه زیبا و دیدنی با 5300 متر مربع مساحت بر فراز تپه‌ای در مرکز شهر خرم‌آباد، با چشم‌اندازی فوق‌العاده زیبا قرار گرفته است. نام قدیم آن که به دوره ساسانیان برمی‌‌گردد، دژ شاپورخواست بوده و دارای هشت برج و دیوارهای بلند و مستحکم است. این قلعه، محل امن و سنگری برای حکام در مقابله با مخالفان بوده و قبل از انقلاب اسلامی به عنوان زندان، مورد استفاده قرار می‌گرفته است. جالب است بدانید که پیدایش شهر خرم‌آباد از همین قلعه بوده است و به تدریج شهر در اطراف آن توسعه یافته است. چشمه‌ای با آب زلال و خنک در تمام سال از زیر قلعه جاری است که با استخر و پارک موجود، زیبایی خاصی به حاشیه قلعه داده است. این بنا علاوه بر ویژگی‌های معماری پرصلابت، گنجینه‌ای منحصر به فرد نیز دارد.
گرداب سنگی، حوضچه‌ای مدور است که با هدف تقسیم درست آب و حداکثر استفاده از این نعمت سازنده، ساخته شده. این اثر فرهنگی از بناهای دوره ساسانی است که در غرب شهر خرم‌آباد قرار دارد و مصالح آن از سنگ و گچ است. پل شاپوری یا پل شکسته، در انتهای خیابان خیرآباد در جنوب شهر بر روی رودخانه خرم‌آباد ساخته شده است. طول این پل در حدود 230 متر و عرض چشمه طاق‌های آن با هم برابر است. قدمت این اثر به دوره ساسانی می‌رسد. شهرستان ازنا که در فاصله 132 کیلومتری شمال شرقی خرم‌آباد قرار گرفته، دارای آب و هوای سردسیری است و با وجود تاسیسات نفتی، خط آهن سراسری و کارخانه آلیاژ، این شهرستان را می‌توان یک شهر صنعتی محسوب کرد. منطقه ویژه اقتصادی، سنگ و مواد معدنی لرستان در این شهرستان واقع است. در دامنه اشتران‌کوه که مشرف بر ازنا است، مناظر طبیعی فراوانی مانند تونل برفی و دره تخت وجود دارد. از جمله جاذبه‌های طبیعی و اکوتوریستی این شهرستان، منطقه حفاظت شده اشتران‌کوه است که گونه‌های متنوعی از پرندگان و جانوران در آن زیست می‌کنند. نام دریاچه گهر را شنیده‌اید؟ گهر، مهم‌ترین و زیباترین دریاچه کوهستانی ایران است. این دریاچه در مرکز منطقه حفاظت شده اشتران‌کوه در ارتفاع 2400 متری از سطح دریا واقع است و عمق آن به 28 متر می‌رسد. در زمستان سطح این دریاچه یخ می‌بندد. وجود درختان و مناظر زیبا در اطراف دریاچه، آن را به شکل یک پارک طبیعی درآورده است که مشتاقان زیادی را در طول سال و به ویژه در تابستان به خود جذب می‌کند. به غیر از گهر در نزدیکی شهر پلدختر بیش از صد تالاب و در جنوب بروجرد نیز یک تالاب وجود دارد. این تالاب‌های زیبا، زیستگاه جانوران آبزی و پرندگان مهاجر هستند. همچنین در شهر خرم‌آباد تالاب وسیعی با تاسیسات رفاهی و تفریحی به نام دریاچه کیو وجود دارد. شهرستان کوهدشت که در 94 کیلومتری جنوب‌غربی خرم‌آباد واقع شده، دارای جاذبه‌های متنوع باستانی و طبیعی است. این شهر با امکانات بالقوه و آثار باستانی و جاذبه‌های طبیعی، می‌تواند به یکی از قطب‌های جهانگردی کشور تبدیل شود. کانون برنزهای کشف شده لرستان در این شهرستان است و نام این شهر برای بسیاری از محققان و باستان‌‌شناسان بزرگ جهان کاملا شناخته شده است.از مهم‌ترین جاذبه‌های این شهر می‌توان به غار میر ملاس، گنبد شاه‌محمد، غار بتخانه، پارک جنگلی بلوران و معبد سرخ دم لری اشاره کرد. این معبد از معابد کشف شده در استان لرستان است که بر فراز کوه سرخ دم لری و در شش کیلومتری شرق شهر کوهدشت بنا شده است. این معبد را یک هیئت پژوهشی در سال 1317 به سرپرستی دکتر «اشمیت»، حفاری کردند و اشیاء مفرغی بسیاری را از آن به دست آوردند. · اگر به شهرستان بروجرد سفری کردید به‌طور حتم از امامزاده جعفر، تپه چغا، پل قلعه حاتم و قلعه دهکرد دیدن کنید. شهر بروجرد در ناحیه‌ای تقریبا کوهستانی واقع شده است. در تابستان هوای بسیار مطلوب و دلپسندی دارد و در زمستان برف فراوانی در آن می‌بارد. بافت معماری قدیم بروجرد بسیار زیباست و نمونه‌هایی از آن در خیابان‌ها و کوچه‌های میانی شهر هنوز باقی مانده است. چند سطر بالاتر، از دریاچه‌ای به نام گهر برای‌تان گفتیم. خوب است بدانید که بهترین مسیر برای دست‌یابی به این دریاچه زیبا از طریق شهرستان دورود است.شهرت این شهرستان به واسطه کارخانه سیمان و فارسیت آن است. جاذبه‌های توریستی زیبایی هم دارد مانند امامزاده پیروالی و آبشار معروف بیشه. سراب زیبای کهمان با درختان کهنسال گردو در بهار و تابستان، میزبان گردشگران بی‌‌شماری از استان می‌باشد. این سراب در حومه شهرستان الشتر واقع است. شهرستان الشتر در فاصله پنجاه کیلومتری شمال خرم‌آباد واقع شده و از شهرهای حاصلخیز، سرسبز و خوش‌‌‌‌آب و هوای استان به شمار می‌رود. شهرستان پلدختر در فاصله 110 کیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد، در مسیر جاده سراسری تهران- جنوب قرار گرفته است. آب‌و هوای این شهرستان گرم‌تر از سایر نقاط استان می‌باشد و به همین دلیل، محصولات کشاورزی آن زودتر به بازار عرضه می‌شوند. از دیدنی‌های منحصر به فرد و جذاب این شهر، غار کلماکره است. این غار شکوهمند که دارای آثار فراوانی است در 15 کیلومتری شهرستان پلدختر قرار دارد. تزئینات داخلی غار بسیار زیبا و خیره‌کننده است. اشیاء کشف شده در غار را به اواخر دوره هخامنشی نسبت می‌دهند. مروارید اقیانوس ها
اهالی لرستان مردمی مهمان‌‌نواز، سخت‌کوش و صبور و به اعتقادات دینی و اسلامی خود پایبند هستند. مراسم مذهبی در این استان، باشکوه خاصی برگزار می‌شود. مراسم ازدواج در میان مردم استان، به خصوص عشایر، با استفاده از موسیقی محلی، دارای اهمیت خاص می‌باشد و بسیار هم دیدنی است. سازهای محلی و سنتی این استان، کمانچه، سرنا و دهل است. جالب است بدانید سرنا نواز معروف این استان، مرحوم «شاه میرزا» است که به او لقب «مروارید اقیانوس‌ها» را داده‌اند، چرا که در جشنواره آوینیون فرانسه، برترین نوازنده سازهای بادی جهان شناخته شد. عروسی در لرستان بعداز مقدماتی مانند نشان‌کردن، نامزدی، خواستگاری و حنابندان، مراسم عروسی به نحوی بسیار زیبا صورت می‌گیرد. رقص چوب (چوبازی) از بازی‌های نمایشی و محلی است که در مراسم عروسی لرهای بختیاری شرق استان اجرا می‌شود. عروس را پیش از حرکت به سوی خانه داماد، به نیت پایداری و سربلندی به گرداگرد اجاق خانه پدری می‌چرخانند و او را درمیان هلهله زنان و همهمه آهنگ‌های گوناگون بر مادیانی تزئین شده سوار می‌کنند و سوارکاران هم، هنر و توان رزمی خود را به نمایش می‌گذارند. مهمان‌نوازی، سنت پسندیده قوم لر مهمان را برکت خانه می‌دانند و اگر به خانه‌ای مهمان نیاید، معتقدند که برکت از آن خانه می‌رود. آنها پذیرایی از مهمان را یکی از ارزش‌های پایدار زندگی می‌دانند. افرادی از ایل، بسیار محبوب هستند که از مهمانان خود با خوشرویی و سفره باز استقبال می‌کنند. آدمی را خوب و شایسته می‌دانند که در منزلش به روی همه باز باشد. توانمندی‌های استان لرستان با آب و هوای مناسب، مراتع غنی، رودهای پر آب و خاک حاصلخیز، استعداد ویژه‌ای برای دامپروری و کشاورزی دارد و به همین دلیل، پایه اصلی اقتصادی مردم این استان را دامپروری و کشاورزی تشکیل می‌دهد. مهم‌ترین محصولات لرستان، غلات،حبوبات وچغندرقند است. محصولات باغی مانند سیب، گلابی، زردآلو، گیلاس، انگور، انجیر و بادام نیز در این استان تولید می‌شود. در برخی نقاط مانند ازنا و الیگودرز، زنبورداری متداول است و وجود مجتمع گوشت لرستان برای احیاء مراتع و رونق بخشیدن به دامپروری، کمک موثری است.شهرهای استان توسط راه‌های آسفالته با یکدیگر مرتبط هستند. صنایع و معادن متنوعی در استان وجود دارد. مهم‌ترین صنایع لرستان، نساجی و ماشین‌سازی بروجرد و کارخانه قند لرستان است. صنایع دستی و سوغات قالی‌بافی، مهم‌ترین فعالیت اقتصادی و معمول‌ترین صنعت دستی این استان است که بیشتر در شهرستان‌های خرم‌آباد، الیگودرز و دورود رایج است. گلیم‌بافی و جاجیم بافی هم در میان عشایر منطقه، در اغلب شهرهای استان مانند خرم‌آباد و کوهدشت متداول است. ورشوسازی که صنعت قلمزنی ظروف ورشو می‌باشد از صنایع مهم بروجرد است و سوغات مهم این شهرستان محسوب می‌شود. علاوه بر این‌ها گیوه‌بافی و دباغی هم در لرستان انجام می‌شود. انواع صنایع دستی، عسل و لبنیات، مهم‌ترین سوغات این استان است.
