رمزگشایی از نفوذ پدیده‌ی «رفتار شارلاتانی» در ادارات دولتی ایران

ایران اینترنشنال- یافته‌های پژوهشی جدید تصویری از «رفتار شارلاتانی» در ادارات دولتی ایران ارائه می‌کند؛ پدیده‌ای که با ظاهر‌سازی، فریب سازمانی و آمارسازی، چهره‌ای معتبر از فرد شاغل می‌سازد، سازوکار اداری را از درون فرسوده می‌کند و از اعتماد عمومی می‌کاهد.

این پژوهش را محرم ابراری رومنجان، دانشجوی دکتری مدیریت دولتی و فریبرز رحیم‌نیا، غلامرضا ملک‌زاده و آذر کفاش‌پور، اعضای هیات علمی دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد، به روش مصاحبه با کارکنان سازمان‌های دولتی انجام دادند.


این مقاله که در آخرین شماره نشریه «حکمرانی و توسعه» دانشگاه سیستان و بلوچستان منتشر شد، یکی از معدود مطالعات داخلی است که به شکل نظام‌مند رفتارهای شارلاتانی و فرصت‌طلبانه در دستگاه‌های دولتی ایران را تحلیل کرده است.

محققان رفتار شارلاتانی را از «رایج‌ترین رفتارهای غیراخلاقی در سازمان‌های دولتی» می‌دانند و معتقدند شناخت اجزای این رفتار «پیچیده، پنهان و ترکیبی» می‌تواند درک ما از چرایی کندی و ناکارآمدی ساختار اداری ایران را افزایش دهد و به مهار این پدیده کمک کند.
چهار چهره شارلاتانیسم اداری
بر اساس نتایج مطالعه، رفتار شارلاتانی در ادارات دولتی شامل چهار مولفه اصلی اعتمادآفرینی کاذب، تحریف واقعیت، فریب و اقناع‌نمایی مخاطب، و حفظ تصویر مثبت ساختگی از خود است.
۱. نمایشی برای جلب اعتماد
مولفه نخست «اعتمادآفرینی کاذب» است؛ به گونه‌ای که کارمند شارلاتان با متخصص‌نمایی، متعهد‌نمایی و اتکا به ظواهر مذهبی برای خود اعتبار ایجاد می‌کند.

در این پژوهش آمده است این گروه معمولا با بزرگ‌نمایی مدرک تحصیلی، استفاده مداوم از واژگان تخصصی و حضور نمایشی در جلسات، تصویری فعال و مسئولیت‌پذیر از خود ارائه می‌دهند.
۲. تحریف واقعیت در راستای منافع شخصی
مولفه دوم «تحریف واقعیت» است. در این فضا، منافع فردی بر منافع سازمانی غلبه دارد و فرد با گزارش‌های صوری، کارهای سطحی و آمارسازی، تصویری موفق از عملکرد خود ترسیم می‌کند.

پژوهشگران هشدار می‌دهند این رفتار، مدیران ارشد را در مسیر تشخیص درست مشکلات سازمانی به بیراهه می‌برد و گاه سبب می‌شود تصمیم‌گیرندگان «بر اساس داده‌های غیرواقعی» برنامه‌ریزی کنند.

یکی از مصاحبه‌شوندگان این گروه را «افرادی متوهم، خودشیفته و خودمحور» توصیف می‌کند و معتقد است چنین کارکنانی «استاد وارونه جلوه دادن واقعیت‌ها هستند تا خودشان همیشه برجسته و مهم دیده شوند».
۳. فریب سازمانی و اقناع‌نمایی
سومین مولفه «فریب و اقناع‌نمایی» مخاطب است. شارلاتان اداری از احساسات دیگران بهره می‌گیرد، با لفاظی و «تعریف بیش از حد از توانمندی‌های خود» مدیران را متقاعد می‌کند که او بهترین گزینه برای پیشبرد اهداف سازمان است و هم‌زمان با دروغ‌گویی، دادن وعده‌های توخالی، تملق و زیرآب‌زنی، زمینه را برای پیشرفت شغلی خود فراهم می‌آورد.

به باور یکی از مصاحبه‌شوندگان، این افراد همواره «در کمین هستند تا از نمد شرایط برای خود کلاه بدوزند».

پژوهشگران تاکید می‌کنند در چنین محیطی، کارکنان صادق و متخصص به حاشیه رانده می‌شوند و فضای رقابت سالم از بین می‌رود.
۴. ساخت تصویر مثبت؛ ابزاری برای بقا
چهارمین الگو «حفظ تصویر مثبت ساختگی» است. طبق یافته‌ها، شارلاتان‌های سازمانی برای جلب رضایت مقامات بالادست، از انتقاد از تصمیم‌های آن‌ها پرهیز می‌کنند و گاه به خواسته‌های خلاف ضابطه تن می‌دهند.

آن‌ها با تشکیل حلقه‌های حامی و ارتباط نزدیک با افراد ذی‌نفوذ، جایگاه خود را تثبیت می‌کنند و در توزیع سمت‌ها و امتیازها دست بالا را می‌گیرند.

به گفته پژوهشگران، این رفتار نه‌تنها کیفیت حکمرانی را کاهش می‌دهد، بلکه اعتماد عمومی به ساختار اداری را نیز مخدوش می‌کند.
رفتار شارلاتانی، ضربه به اعتماد عمومی
پژوهشگران رفتار شارلاتانی را «پیچیده، پنهان، فریبکارانه و ترکیبی» توصیف می‌کنند؛ الگویی که دروغ‌گویی، آمارسازی، ظاهرسازی و بی‌اعتنایی به شایسته‌سالاری را در سازمان گسترش می‌دهد.

از نگاه نویسندگان مقاله، رواج این رفتار در نهادهایی که باید مورد اعتماد مردم باشند، سرمایه اجتماعی را فرسوده و مشروعیت نظام اداری را تهدید می‌کند.

آن‌ها نبود شفافیت را یکی از مهم‌ترین عوامل تقویت رفتار شارلاتانی می‌دانند و هشدار می‌دهند «عدم وجود شفافیت سازمانی، زمینه را برای بروز انواع فسادهای اداری و انحرافات اخلاقی فراهم می‌کند».

بر اساس نتایج مطالعه، زمانی که معیارهایی مانند قدرت «چانه‌زنی، بزرگ‌نمایی، تملق و چاپلوسی، تظاهر و ریاکاری، رانت، باند‌بازی، قبیله‌گرایی و سیاست‌کاری» ملاک ارتقا و پاداش باشد، انگیزه کارکنان صادق کاهش می‌یابد و فضا برای شارلاتان‌ها بازتر می‌شود.

نویسندگان تاکید می‌کنند شناخت این مولفه‌ها می‌تواند به مدیران دولتی کمک کند تا ضمن درک جامع رفتار شارلاتانی و نحوه پدید آمدن آن، در راستای پیشگیری و کاهش پیامدهای این رفتار در محیط‌های دولتی گام‌های موثری بردارند.

این پژوهش بر اساس تحلیل تجربه زیسته ۱۶ کارمند و مدیر زن و مرد دستگاه‌های اجرایی در استان خراسان جنوبی از طریق مصاحبه انجام شد.
رأی دهید
دیدگاه خوانندگان
۷۸
Hassan1947 - تهران ، ایران
در مقاله فوق ، یک واقعیتی نادیده گرفته شده ، مثلاً شخصی آماری به مافوق خودش ارایه میدهد ، آن مافوق هم بی صلاحیت است آمار پایین دست خودش را بر اساس مطرح کردن منافع خودش تنظیم میکند . من شاهد آماری در مورد خانه سلامت استان کرج بودم ، این آمار توسط هر مافوقی که مراجعه باین آمار کرد( قبل از ارایه آمار) !؟ بر اساس منافع خودش اعداد آمار را کم و زیاد کرد . خلاصه کنم تمام مسیولان تصمیم گیرنده بی صلاحیت و شارلاتان هستند . در نظام اسلامی تعهد به نظام اسلامی و بالا دست و ولایت فقیه ، فقط و فقط تعیین کننده پست می‌باشد ، و تخصص ارزشی ندارد .
یکشنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۴ - ۰۸:۳۴
۳۰
گشتاسپ - عمان، عمان
بابا مقاله نمیخواد،IsI نمیخواد،مملکتی که شخص اولش فاسد،دزد،دروغگو،لواط کار و ایضا لواط ده،مفعول،بی همه چیز،دورو،بی ایمان،ملحد،دجال،رافشی،منافق،دیوس و پفیوز و الدنگ هست،،،طبیعیه مه کترکنان و مدیران و عمله لشکری و حکومتیش و قاضی مدیر عامل اش هم ، نود تا ۸۰ درصد ،بلکه بیشتر به تیعیت از او،فاسد هستن،اینه که رییس تبلیغات اسلامیش با دو دخترش زنای بقول خودشون محسنه میکنه،... با دختر ۱۲ ساله خودش،اون مدیرش با با جناقش لواط میکنه،رییس بانک و رییس کلش دزده،،در واقع سیستم بد جمهوری اسـ...،اعضای مجموعه خودش رو تابعی از خودش کرده و به همون نسبت فاسد و بد.اتفاقا دانشگاهها و مدارس هم وضع خوبی ندارند،
یکشنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۴ - ۱۴:۲۹
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.
  • +203رضا امیرخانی، نویسنده مورد علاقه علی خامنه‌ای در سقوط پاراگلایدار دچار ضربه مغزی شد
  • +157جنجال خالکوبی امضای محمدرضا شاه پهلوی بر روی دست مجتبی محرمی در برنامه زنده پرسپولیس
  • +143برنامه جنجالی مهران غفوریان و سیامک انصاری به دلیل «توهین به نمادهای کهن و تاریخی ایران»، توقیف شد!
  • +134ترامپ مهاجران سومالیایی را «زباله» خواند و گفت «برگردند مملکت خودشان را درست کنند»
  • +127ضربه آیت‌الله سیستانی به ساختار دینی-امنیتی حکومت خامنه‌ای با یک فتوای یک جمله‌ای
  • +114انتشار دومین سری از ویدیوهای حمله اسرائیل به اتاق های فرماندهی سپاه در جنگ ۱۲ روزه
  • +114پیام شاهزاده رضا پهلوی به دانشجویان: در این فشار و خفقان، امید به تغییر را از دست ندهید
  • +89هشدار ابطحی به ایرانیان خارج : تو رو خدا دعوت دولت به برگشت رو جدی نگیرید اعتبارش فقط تا فرودگاه امامه
  • +88زیباکلام: از همسر و فرزندانم تا رهگذران بخاطر انقلاب ۵۷ مرا سرزنش کرده و به من بد و بیراه می‌گویند
  • +86آقای غفوریان به جای استوری «یا امام حسین» عذرخواهی کن!