تلفات سالانه مصرف الکل در ایران ۵ برابر کشته‌های جنگ ۱۲روزه

ایران وایر: پژمان تهوری

پنج درصد مرگ‌ومیرها در ایران، در پنج ماه اول سال ۱۴۰۴ ناشی از مسمومیت با الکل بوده است. خبرگزاری «ایلنا» با اعلام این خبر به نقل از سازمان پزشکی قانونی ایران نوشته: «مسمومیت ناشی از مصرف مشروبات الکلی دست‌ساز و تقلبی در ایران شایع شده است.»

در نگاه اول به نظر این گزارش آمار مرگ ناشی از مصرف مشروبات الکلی به نسبت کل مرگ و میرها را ارائه می‌کند ولی با مطالعه دقیق به نظر می‌رسد که این گزارش از درصد مرگ و میرهای ناشی از مصرف مشروبات الکلی تقلبی از مجموع تلفات ناشی از مسمومیت‌ها سخن می‌گوید. 

چند نفر در ایران سالانه براثر مسمومیت جان خود را از دست می‌دهند و چه تعداد از آنها دچار مرگ زودرس ناشی از مصرف مشروبات الکلی تقلبی می‌شوند؟ آیا مرگ ناشی از مصرف مشروبات الکلی به مسمومیت و مشروبات تقلبی خلاصه می‌شود یا باید مرگ و میرهای ناشی از تصادفات رانندگی متاثر از مصرف الکل و مرگ و میرهای ناشی از سوء‌مصرف مشروبات الکلی را هم به آن اضافه کرد؟
مشروبات الکلی تقلبی کدام است؟
گفته می‌شود برخی با افزودن موادی به الکل صنعتی آن را به نام مشروبات الکلی عرضه می‌کنند. برخی متهمان دستگیر شده نیز گفته‌اند مشروبات الکلی را با اتانول خریداری شده از مراکز فروش تجهیزات پزشکی تولید کرده‌اند. دکترپیمان عرفان‌طلب فلوشیپ سم شناسی در خصوص مشروبات الکلی تقلبی به فرارو گفته: «در فرایند ساخت مشروبات الکلی تقطیری قطعا متانول تولید می‌شود (برعکس محصولات تخمیری نظیر شراب یا آبجو)، اما برای اینکه میزان آن کم باشد نیاز است که به شکل صنعتی و در کارخانه‌ها تولید شود، اتفاقی که در کشور‌های غربی می‌افتد، اما در کشور ما که ساخت آن ممنوع است و به شکل زیرزمینی تولید می‌شود امکان اندازه‌گیری میزان متانول و یا کنترل استاندارد آن وجود ندارد و روش‌هایی مثل آزمایش گرفتن شعله روی محصول و سوختن آبی آن باور‌های غلط است. بر این اساس هیچ نوشیدنی الکلی قابل تایید در ایران وجود ندارد. بارها کسانی با مسمومیت بالا به اورژانس لقمان آمده‌اند که از بطری پلمپ شده با ظاهری شبیه محصولات خارجی، الکل مصرف کرده بودند. این یعنی به ظاهر بطری، طعم و بو، قیمت و پلمپ بودن آن به هیچ عنوان نمی‌توان اعتماد کرد.»
آمار مرگ و میر در ایران
هنوز آمار مرگ و میرهای بهار و تابستان ۱۴۰۴ اعلام نشده ولی براساس گزارش سال ۱۴۰۳ سازمان ثبت احوال ایران می‌دانیم که در بهار و تابستان سال ۱۴۰۳ معادل ۲۱۲ هزار و ۶۰۶ نفر جان خود را از دست داده اند. این عدد به طور قطع در دوره مشابه سال ۱۴۰۴ به دلیل حمله نظامی اسرائیل-آمریکا به ایران افزایش یافته باشد. طبق برآورد مرکز رصد جمعیت سازمان ثبت احوال، آمار مرگ و میر ۵۰ درصد آمار زاد و ولد است، در بهار امسال ۲۱۲ هزار کودک در ایران متولد شده پس در بهار و تابستان حدود همین عدد هم فوت شده است. اگر آمار اعلام شده از مرگ و میر ناشی از مسمومیت در اثر مصرف مشروبات الکلی به نسبت کل باشد یعنی در شش ماهه اول سال چیزی حدود ۱۰ هزار نفر جان خود را از دست داده اند که عدد خیلی بزرگی است پس احتمالا باید آن را به نسبت کل مرگ و میرهای ناشی از مسمومیت دانست.
آمار مرگ و میر ناشی از مسمومیت
براساس اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۰۹۲۲ نفر و در پنج ماه اول سال ۱۴۰۴، ۴۲۳۲ نفر در ایران بر اثر بروز انواع مسمومیت‌ها جان باخته‌اند که اگر آمار پنج ماه اول سال ۱۴۰۴ را به کل سال تعمیم دهیم چیزی مشابه آمار سال ۱۴۰۳ خواهد بود. سازمان پزشکی قانونی گزارش داده که در سال ۱۴۰۳، ۶ درصد و در پنج ماه اول سال ۱۴۰۴، ۵ درصد از مرگ و میرها به دلیل مسمومیت با الکل‌ها اتفاق افتاده است. یعنی سالانه حداقل حدود ۶۰۰ -۷۰۰ نفر براثر مصرف الکل تقلبی جان خود را  و شمار زیادی از مسموم شدگان بینایی خود را از دست می‌دهند.
آمار تلفات تصادفات رانندگی ناشی از مستی
 مرکز تحقیقات ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها اعلام کرده که مصرف الکل یکی از اصلی‌ترین دلایل تصادفات جاده‌ای است و رانندگان مست، جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند. برآوردهای این مرکز نشان می‌دهد که دست کم ۲۰ درصد مرگ و میرهای جاده‌ای ناشی از مصرف مشروبات الکلی است.

آمار تلفات جاده‌‌ای در سال ۱۴۰۴ هنوز منتشر نشده است. در سال ۱۴۰۳ در مجموع ۱۹۴۳۵ نفر جان خود را در تصادفات رانندگی از دست دادند و ۳۸۱۴۸۴ نفر مصدوم شدند. اگر ۲۰ درصد این تصادفات ناشی از مصرف مشروبات الکلی باشد سالانه حدود ۴ هزار نفر نیز براثر رانندگی افرادی در حالت مستی یا رانندگی با هوشیاری پایین، جان خود را از دست می‌دهند.
خسارات جبران ناپذیر انکار مصرف مشروبات الکلی در ایران اسلامی
هم مشروبات الکلی دست ساز و تقلبی و هم مشروبات وارداتی استاندارد، هر دو در ایران سالانه قربانیان زیادی می‌گیرد چراکه جامعه فرهنگ استفاده از مشروبات الکلی را نیاموخته است. نه تولید کننده، نه فروشنده و نه مصرف کننده نیاموخته که چگونه از مشروب لذت ببرد بی‌آنکه به خود و دیگری آسیب وارد کند. یکی از نشانه‌های فقر فرهنگی در استفاده از مشروبات الکلی،‌ رانندگی در حالت مستی یا با هوشیاری پایین است که سالانه جان حدود ۴ هزار نفر را در ایران می‌گیرد. براساس گزارش‌های رسمی سالانه دست‌کم ۷۰۰ نفر براثر مصرف مشروبات الکلی دست ساز و تقلبی و ۴ هزار نفر در تصادفات جاده‌ای ناشی از مصرف مشروبات الکلی جان خود را از دست می‌دهند. یعنی حدود پنج برابر  کشته‌شدگان جنگ تمام عیار ۱۲ روزه اسراییل و جمهوری اسلامی. در جنگ ۱۲ روزه طبق آمار رسمی ۱۰۶۴ نفر در ایران کشته شدند.  

وحدت یگانه، کارگردان تئاتر که علاوه بر کار هنری در کمپانی آبجوسازی کمبریج در ایالت ماساچوست آمریکا کار می‌کند پیشتر به مجله تابلو گفته بود: «وقتی کار در این کمپانی را شروع کردم متوجه شدم که وقتی نوشیدن مشروبات الکلی قانونی است و وقتی سازمانی وجود دارد مثل بار و رستوران، هم تولید‌کننده، هم فروشنده و هم مصرف‌کننده کنترل می شوند. کلاس و آموزش برای هر سه گروه وجود دارد و به‌ طور مستقیم و غیرمستقیم فرهنگ نوشیدن مشروب، آموزش داده می‌شود.»

او می‌افزاید: «کسی که به‌عنوان بارتندر در یک بار یا یک رستوران کار می‌کند باید مراقب باشد که مشتری مست از بار بیرون نرود. اگر مشتری از بار بیرون برود و رانندگی و تصادف کند، اگر ثابت شود که این فرد بعد از خروج از بار، در حال مستی رانندگی کرده، مسوولیت این مساله علاوه بر راننده‌ متخلف، متوجه صاحب بار و فردی است که به‌عنوان بارتندر مشروب سرو می‌کرده است.»

انکار مصرف مشروبات الکلی و تبدیل آن به خط قرمزی در سیاست‌گذاری و اعلام ممنوعیت و جرم‌انگاری توزیع و مصرف مشروبات الکلی، به جای آموزش و اعمال حکمرانی در فرآیند تولید، توزیع و مصرف مشروبات الکلی، سبب شده تا خسارات جبران ناپذیری به جامعه وارد و سالانه هزاران نفر قربانی این چرخه معیوب شوند.