خانواده کولبران کرد اعدام‌شده به اتهام ارتباط با موساد: آن‌ها بی‌گناه بودند

بی بی سی: ژیار گل(خبرنگار ارشد بی‌بی‌سی در امور بین‌الملل)
پس از جنگ ۱۲ روزه بین اسرائیل و ایران، ده‌ها پناهجوی افغان، کولبر و شهروند ایرانی به اتهام همکاری با سازمان جاسوسی اسرائیل، موساد، دستگیر شده‌اند. در روز اعلام آتش‌بس بین ایران و اسرائیل، قوه قضائیه سه کولبر کرد را که دو سال پیش بازداشت شده بودند به اتهام همکاری با موساد اعدام کرد. سازمان‌های حقوق بشری می‌گویند این اعدام‌ها شتاب‌زده و ناعادلانه بوده است.

قوه قضائیه ایران این افراد را به اتهام «محاربه و افساد فی‌الارض» محاکمه کرد و مدعی شد که آن‌ها با یکی از عوامل موساد در یکی از کشورهای همسایه در ارتباط بوده‌اند و تجهیزات مورد استفاده در «ترور شخصیت‌ها» را به داخل ایران وارد کرده‌اند.

رسول احمد، ۴۲ ساله، یکی از کولبران کرد از روستاهای مرزی قلعه‌دزه در کردستان عراق بود که ماه گذشته اعدام شد. او پدر هانایا، دختر نه‌ساله‌ای است که بیش از دو سال منتظر بازگشت پدرش به خانه است. هانایا از مقام‌های اقلیم کردستان می‌خواهد کمک کنند «پدرم برگردد».

هنوز اجساد سه کولبر اعدام‌شده به خانواده‌هایشان تحویل داده نشده است. خانواده رسول احمد می‌گویند تا زمانی که جنازه او را نبینند، باور نمی‌کنند که او اعدام شده باشد.

حکومت اقلیم کردستان در پاسخ به بی‌بی‌سی گفت که تاکنون هیچ درخواست رسمی از سوی خانواده رسول احمد برای بازگرداندن جسد او دریافت نکرده است.

به گفته نزدیکانش، رسول احمد در سال ۲۰۲۳ برای پیگیری طلبی که در ایران داشت به سردشت در آذربایجان غربی رفت و چند ماه در آنجا ماند. دو روز پیش از بازداشت، اداره اطلاعات سردشت او را برای «پاره‌ای توضیحات» احضار می کند. خانواده همسرش در آن زمان در سردشت حضور داشتند. او به مأموران می‌گوید که پس از رفتن خانواده‌اش مراجعه خواهد کرد. دو روز بعد، با پای خود به اداره اطلاعات می رود و همان‌جا بازداشت می شود.

عبدالله رسول، پسرعموی او، می‌گوید: «اگر کسی ذره‌ای گناهکار باشد، آیا با پای خودش به جایی می‌رود که می‌داند بازداشت خواهد شد؟ او بی‌گناه بود.»

پدر رسول احمد می‌گوید در طول بیش از دو سال بازداشت، هرگز اجازه ملاقات با پسرش را نداشت. او خبر اعدام را از رسانه‌های ایران شنید، بی‌آن‌که مقام یا نهادی او یا وکیل خانواده را مطلع کرده باشد. آنها اکنون نمی‌دانند برای تحویل گرفتن جنازه او باید به کجا مراجعه کنند. پدرش می‌گوید: «پسرم قرار بود به زودی آزاد شود.»

حکومت ایران جسد دو کولبر کرد دیگر از اهالی سردشت را نیز تحویل نداده و حتی به خانواده‌هایشان هشدار داده که حق برگزاری مراسم ختم ندارند.
عبدالله رسول، پسرعموی احمد رسول (راست): «اگر کسی ذره‌ای گناهکار باشد، آیا با پای خودش به جایی می‌رود که می‌داند بازداشت خواهد شد؟ او بی‌گناه بود.»اتهام حمل تجهیزات ترور برای موساد
رسول احمد در یکی از روستاهای مرزی کردستان عراق به همراه دیگر کولبران کرد ایرانی به حمل کالا به ایران و از ایران به عراق اشتغال داشت.

من در دو دهه گذشته، بارها گزارش‌هایی از فعالیت کولبران در مرز کردستان عراق با ایران تهیه کرده‌ام. معمولاً کالاهایی که حمل می‌کنند از قبل بسته‌بندی شده و کولبران بسته‌ها را باز نمی‌کنند، چون در ایران خریداران تنها کالاهای «آکبند» را می‌پذیرند. تاجران عمده کردستان عراق با بازرگانان ایرانی به‌صورت تلفنی معامله می‌کنند، کالاها به مرز فرستاده می‌شود، و کولبران در ازای چند دلار، آن‌ها را قاچاقی حمل می‌کنند.

یکی از مقامات امنیتی اقلیم کردستان، که نخواست نامش فاش شود، گفت: «حتی اگر ادعای جمهوری اسلامی درست باشد و این کولبران تجهیزاتی برای موساد حمل کرده باشند، موساد هرگز به آن‌ها نمی‌گوید که این تجهیزات برای ترور است. موساد که می‌تواند مواد منفجره را در پیجر جاسازی کند، قطعاً می‌تواند آن را در بسته‌های سیگار یا ادکلن پنهان کند. ما هیچ مدرکی نداریم که نشان دهد تجهیزاتی از اقلیم کردستان به ایران قاچاق شده است. موساد در سطوح بالا در ایران نفوذ دارد و نیازی به کولبران در روستاهای مرزی ندارد.»

ادریس عالی، آزاد شجاعی و رسول احمد، هر سه کولبر اهل سردشت، در سال ۲۰۲۳ به اتهام حمل تجهیزات ترور برای موساد جهت ترور محسن فخری‌زاده، دانشمند هسته‌ای، دستگیر شدند. این در حالی است که محمود علوی، وزیر پیشین اطلاعات ایران و دستیار فعلی رئیس‌جمهور در امور اقلیت‌ها، آذرماه سال گذشته در مراسم رونمایی از مجموعه کتاب‌های «تاریخ شفاهی شهدای هسته‌ای» گفته بود: «در ماجرای ترور فخری‌زاده و سرقت اسناد هسته‌ای، هیچ‌کس دستگیر نشد. همه چهره‌هایی که در مراحل مختلف عملیات از جمله تدارکات و ترور و خروج از کشور شرکت داشتند را شناسایی کردیم. اما با یک دشمن هوشیار قهار روبه رو بودیم که نوعا نیم ساعت قبل از آن که ما به آنها برسیم، فرار می‌کردند.» مشخص نیست که آیا از زمان این اظهارات، اطلاعات تازه‌ای در مورد این پرونده به دست آمده است یا نه.

محمود علوی اذعان کرد در ترور چهار دانشمند دیگر (مسعود علی‌محمدی، مجید شهریاری، داریوش رضایی‌نژاد و مصطفی احمدی روشن) نیز «هیچ متهمی شناسایی نشد.» این در حالی است که وزارت اطلاعات ایران در سال ۱۳۹۱ ویدئویی از اعترافات مجید جمالی فشی، دارنده مدال جهانی کیک‌بوکسینگ، منتشر کرد که در آن به ترور مسعود علی‌محمدی اعتراف کرده بود. او در اردیبهشت ۱۳۹۱ اعدام شد.

نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی سابقه اعتراف‌گیری اجباری از زندانیان را دارند. ۱۲ سال پیش وزارت اطلاعات ایران از دستگیری عاملان قتل چهار دانشمند هسته‌ای خبر داده بود. تلویزیون ایران در سال ۱۳۹۱ در برنامه‌ای به نام «کلوب ترور» اعترافات اجباری ۱۳ نفر را در همین رابطه پخش کرد. آن‌ها می‌گفتند به اسرائیل رفته‌اند، آموزش دیده و سپس به ایران بازگشته‌اند تا عملیات ترور انجام دهند. اما هفت سال بعد، مازیار ابراهیمی، یکی از متهمان آن برنامه، در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی فارسی فاش کرد که تحت شکنجه ناچار به اعتراف علیه خود شده است. جمهوری اسلامی بعدها از این متهمان عذرخواهی کرد و برایشان قرار منع تعقیب صادر شد. پس از آن، وزارت اطلاعات زیر فشار داخلی و بین‌المللی برای توضیح درباره اعترافات اجباری قرار گرفت و وزیر اطلاعات به مجلس فراخوانده شد.
کولبران بسته‌هایی که حمل می‌کنند را باز نمی‌کنند، چون در ایران خریداران تنها کالاهای «آکبند» را می‌پذیرندنگرانی‌ سازمان‌های حقوق بشری از اعدام‌های بیشتر
سازمان‌های حقوق بشری می‌گویند اعدام سه کولبر کرد در پی جنگ اسرائیل با ایران و در اوج عملیات ترور اسرائیل علیه مقامات نظامی ایران، اقدامی «برای ارعاب مردم» بوده است، نه مجازات عاملان واقعی. این سازمان‌ها روند قضایی این افراد را «ناعادلانه و شتاب‌زده» توصیف کرده‌اند.

محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران می‌گوید: «جمهوری اسلامی، ادریس عالی، رسول احمد رسول و آزاد شجاعی را بدون دادرسی عادلانه، و بر اساس اعترافات زیر شکنجه، به اتهام جاسوسی اعدام کرد. ادریس و آزاد، دو کولبر بودند که ابتدا به اتهام قاچاق مشروبات الکلی بازداشت شده بودند اما مجبور به اعتراف به جاسوسی برای اسرائیل شدند.»

دادگاه آنها را متهم کرده بود که «در پوشش محموله مشروبات الکلی، اقدام به وارد کردن تجهیزات به کشور کردند که در نهایت منجر به ترور یکی از شخصیت‌ها شد.»

حتی در رسانه‌های دولتی ایران، کارشناسانی نسبت به بازداشت کولبران و پناهجویان افغان به اتهام جاسوسی برای موساد انتقاد کرده‌اند. آنان صراحتاً می‌گویند که نفوذ امنیتی اسرائیل در نهادهای عالی‌رتبه ایران است، نه در میان کولبران و افغان‌ها.

سازمان حقوق بشر ایران گزارش داده که هم‌اکنون دست‌کم شش زندانی دیگر به نام‌های احمدرضا جلالی، افشین قربانی میشانی، روزبه وادی، ناصر بکرزاده، شاهین وصاف و شاهین بسامی به اتهام همکاری با اسرائیل به اعدام محکوم شده‌اند و در معرض خطر اجرای حکم قرار دارند. این سازمان معتقد است تعداد واقعی افراد محکوم به مرگ با اتهام همکاری با اسرائیل، احتمالاً بیش از آن چیزی است که تاکنون اعلام شده است.

عبدالله رسول پسر عموی رسول احمد می گوید اگر جنگ ایران و اسرائیل نبود پسر عموی او اعدام نمی شد و او احتمالا آزاد می‌شد. بیش از یک ماه است که خانواده رسول احمد منتظر استرداد پیکر او از ایران هستند.