نگاهی به مربیان ایرانی در خارج از کشور؛ پسر محبوب استقلال، مربی موفق در امارات
رأی دهید
این روزها گرچه میزان حضور فوتبالیستهای ایرانی در خارج از کشور به حداقل ممکن رسیده است، اما بازهم تعداد بازیکنان «لژیونر» قابل مقایسه با مربیان ایرانی خارج از کشور نیست. فرهاد مجیدی از معدود افرادی است که توانسته عملکردی قابل قبول در خارج از ایران داشته باشد. هرچند مجیدی تنها مربی ایرانی شاغل در لیگهای خارجی در سالهای اخیر است، اما قبل از او هم شماری از مربیان نامدار ایرانی سابقه کار در کشورهای دیگر را داشتهاند.
به گزارش رسانههای امارات متحده عربی قرارداد فرهاد مجیدی با باشگاه البطائح تمدید شده است و این سرمربی ایرانی، فصل بعد نیز روی نیمکت این تیم خواهد نشست.
فرهاد مجیدی در ابتدای نیم فصل دوم لیگ امارات، در حالی سرمربیگری البطائح شد که این تیم در قعر جدول ردهبندی و در خطر سقوط قرار داشت. برخی از کارشناسان فوتبال امارات، این تصمیم آقای مجیدی را «ریسک پرخطر» دانسته و برخی دیگر نیز او را «ماجراجو» دانسته بودند.
علی حمید، کارشناس ورزشی شبکه الشارقه الریاضیة، ۶ اسفند ۱۴۰۳ با تمجید از فرهاد مجیدی و عملکرد او در این تیم گفته بود: «تا پیش از حضور فرهاد مجیدی، هیچ کدام از ما شانسی برای بقای البطائح در لیگ برتر قائل نبودیم. اما حالا نه تنها این تیم نتایج امیدوارکنندهای گرفته که حتی تیمهای مدعی مانند الشارجه را نیز در زمینشان شکست میدهد.»
فروردین ۱۴۰۴ نیز گزارشگر شبکه اسپورت امارات در تحلیل عملکرد فرهاد مجیدی گفته بود: «مجیدی رویاهای بزرگی در سر دارد و اگر بتواند در امارات نتایج مطلوبی کسب کند، هیچ بعید نیست که در آیندهای نه چندان دور مرد اول نیمکت تیم ملی ایران شود.»
البطائح با حضور فرهاد مجیدی از رده چهاردهم جدول به رده یازدهم صعود کرد و در لیگ برتر امارات باقی ماند. تیم فوتبال البطائح قبل از حضور فرهاد مجیدی در ۱۲ بازی ۲ برد، ۲ مساوی و ۸ باخت داشت، اما پس از حضور مجیدی در البطائح نتایج بهتر شد و تیم از ۷ بازی صاحب ۳ برد، ۲ مساوی و ۲ باخت شد.
نگاهی به سابقه فرهاد مجیدی؛ قهرمانی بدون باخت
فرهاد مجیدی از سال ۱۳۹۷ به عنوان کمک مربی وارد باشگاه استقلال شد. این در حقیقت آغاز دوران مربیگری او در فوتبال به حساب میآید.
سال بعد او به عنوان سرمربی موقت استقلال معرفی شد اما مدتی بعد از سمت خود استعفا داد و حاضر نشد به عنوان دستیار در این تیم فعالیت کند. او همان سال به عنوان سرمربی تیم امید (زیر۲۳سال ایران) از سوی فدراسیون فوتبال منصوب شد.
مجیدی سال ۱۳۹۹ پس از دو شکست متوالی یک بر صفر و چهار بر یک در بازیهای دوستانه مقابل تیم المپیک ازبکستان، از سمت خود کنارهگیری کرد.
فصل بعد مصطفی آجرلو، مدیرعامل وقت باشگاه استقلال، مدعی شد که قرارداد مجیدی را تا پایان فصل ۳–۱۴۰۲ تمدید کرده است. ولی مجیدی در پایان فصل ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ با کسب عنوان قهرمانی در لیگ بیست و یکم با انتشار نامه ای از باشگاه استقلال جدا شد.
او اندکی بعد با عقد قراردادی رسمی سرمربیگری تیم اتحاد کلبا امارات را برعهده گرفت و یک فصل و نیم در این تیم ماند.
فرهاد مجیدی در ۵۰ مسابقه هدایت اتحاد کلبا را بر عهده داشت و آمار ۱۷ برد، ۱۱ تساوی و ۲۲ شکست را به ثبت رساند. او در میانههای فصل دوم حضورش در این تیم، به صورت دوستانه و محترمانه برکنار شد.
آمار فرهاد مجیدی در تیم نه چندان شناخته شده اماراتی آن قدر قابل قبول بود که در فاصله کمتر از یک سال بعد یعنی از دی ۱۴۰۳ به عنوان سرمربی البطائح امارات منصوب شود.
به اعتقاد بسیاری فرهاد مجیدی از موفقترین و معدود مربیان ایرانی خارج از کشور است، در ادامه اما نگاهی میاندازیم به سایر مربیانی که توانستند در خارج از ایران مشغول به کار شوند.
حشمت مهاجرانی، اولین مربی مطرح ایرانی آن سوی مرزها
حشمت مهاجرانی اندکی پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، از کشور خارج شد و مدتی را در آمریکا و امارات گذراند.
به گفته بسیاری خروج آقای مهاجرانی از ایران اجباری بود و دلیلش این بود که او را « مربی اختصاصی شاهزاده رضا پهلوی» میدانستند. دوری حشمت مهاجرانی از ایران بیش از دو دهه طول کشید.
به اعتقاد اکثر کارشناسان حشمت مهاجرانی، نخستین مربی ایرانی بود که به صورت رسمی در خارج از مرزهای ایران مربیگری کرد.
آقای مهاجرانی که در سال ۱۳۵۷ سرمربی تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین بود، از سال ۱۳۵۹ به مدت ۴ سال سرمربیگری تیم ملی امارات را برعهده داشت.
او از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ سرمربیگری باشگاه الوحده امارات را برعهده گرفت و از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۳ سرمربی تیم ملی عمان بود. حشمت مهاجرانی سال ۱۳۷۷ سرمربی باشگاه الاهلی قطر شد و از سالهای ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ بار دیگر روی نیمکت عمان نشست.
در سالهای گذشته، در مورد حشمت مهاجرانی، اخباری نادرست در برخی وبسایتها و حتی صفحه ویکیپدیا شخصی او منتشر شده مبنی بر اینکه او حد فاصل سالهای ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۵ به عنوان «کمک مربی» روی نیمکت بارسلونا نشسته بود. این درحالی است که آقای مهاجرانی به عنوان دستیار فرانک اوفارل در تیم ملی ایران حضور داشت.
ناصر حجازی؛ موفقیت و محبوبیت در تبعید
بهناز شفیعی همسر ناصر حجازی گفته است: «یادم است که سال ۱۳۶۵ بود. ناصر یک روز آمد خانه و نقشه جغرافیا را گذاشت جلوی من و بنگلادش را نشان داد و گفت میخواهم به اینجا بروم. گفتم اینجا کجاست ناصر؟ گفت آخر دنیا، داکا، پایتخت بنگلادش که دو تیم دارد به نام آباهانی و محمدان و میخواهم بروم در یکی از این دو تیم به عنوان بازیکن و مربی کار کنم.»
ناصر حجازی در میانههای دهه ۱۳۶۰ خورشیدی و پس از اختلافاتی که با سازمان وقت تربیت بدنی و برخی نهادهای نظارتی و امنیتی جمهوری اسلامی داشت، ایران را ترک کرد تا مدتی در تیم محمدان بنگلادش بازی کند.
دروازهبان سالهای دور تیم ملی ایران در سال ۱۳۶۶ به عنوان سرمربی این باشگاه بنگلادشی انتخاب شد. این تیم به عنوان قهرمان لیگ بنگلادش در یکچهارم نهایی جام باشگاههای آسیا مقابل پرسپولیس قرار گرفت و با خلق نتیجهای شگفتانگیز، پرستارهترین تیم وقت فوتبال ایران با سرمربیگری علی پروین را دو بر یک مغلوب کرد و به نیمهنهایی جام باشگاههای آسیا رسید.
آقای حجازی روایت کرده بود که قبل از بازی مالک باشگاه محمدان قصد داشت وارد رختکن شود و به بازیکنان تیمش بگوید که «کمتر گل بخورند تا مایه آبرو ریزی نشوند»، ولی آقای حجازی اجازه ورود او به رختکن را نداده بود. او پس از این پیروزی شانس بازگشت دوباره به فوتبال ایران را پیدا کرد.
جلال طالبی؛ مربیگری در جام جهانی ۱۹۹۸
آنچه در مورد جلال طالبی در تاریخ فوتبال ایران ثبت شده، مربیگری در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه و ثبت اولین پیروزی تاریخ فوتبال ایران در جام جهانی است.
طالبی، مربیگری را از سال ۱۳۵۱ آغاز کرد و تا تیر ۱۳۵۷ خورشیدی، سرمربی تیمهای قصر یخ، دارایی و تیم فوتبال المپیک ایران بود. او تیر ۱۳۵۷ برای شرکت در دوره ۴ ماهه مربیگری به باشگاه منچستریونایتد رفت ولی پس از بازگشت به ایران، به دلیل وقوع انقلاب اسلامی، دیگر امکان مربیگری در فوتبال تعطیل شده ایران را نداشت.
جلال طالبی حد فاصل سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۵ سرمربی الخلیج در لیگ امارات بود. پس از آن مدتی به عنوان آنالیزور با باشگاههای تاتنهام و چلسی همکاری کرد. سال ۱۳۷۴ سرمربیگری گیلانک سنگاپور را در دست گرفت و به مدت یک سال هدایت این تیم را برعهده داشت. سال ۱۳۷۵ سرمربی تیم زیر ۲۳ سال اندونزی شد و پس از آن به ایران بازگشت.
آقای طالبی حد فاصل سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۱ سرمربی تیم ملی سوریه و سال ۱۳۸۴ به مدت یک فصل سرمربی باشگاه الطلیعه در فوتبال این کشور بود.
مربیانی که در خارج از ایران چهره شدند افشین قطبی که جزو کادر فنی تیم ملی کره جنوبی بود، بعدا همراه با پرسپولیس قهرمان لیگ ایران شد و سپس روی نیمکت تیم ملی ایران هم نشست
در اینکه میتوان مربیانی مانند افشین قطبی، الکساندر نوری یا حتی امید نمازی را مربیان لژیونر فوتبال ایران نامید، تردیدهایی جدی وجود دارد.
افشین قطبی در نوجوانی و با آغاز جنگ ایران و عراق همراه با خانوادهاش از ایران مهاجرت کرد. او مربیگری را از سال ۱۹۸۴ (۱۳۶۳ خورشیدی) در تیم فوتبال زنان یوسیالای بروینز آمریکا آغاز کرد و پس از آن تجربه مربیگری در تیمهای دانشگاهی و باشگاهی آمریکا، کمک مربیگری در تیمهای ملی آمریکا و کره جنوبی و باشگاههای سوون سامسونگ و لسآنجلس گلکسی را داشت.
اولین تجربه سرمربیگری آقای قطبی در باشگاه پرسپولیس و پس از آن در تیم ملی فوتبال ایران رقم خورد. به این ترتیب شاید نتوان آنچه او پس از خروج از کشور در باشگاههای شیمیزو اس. پالس ژاپن، بوریرام تایلند، شیجیاژوانگ اور برایت در لیگ چین و وونکور اف.سی کانادا تجربه کرده را به کارنامه مربیان فوتبال ایران افزود. هرچند که در این باشگاهها نیز موفقیتی نداشت.
الکساندر نوری دیگر مربی ایرانیتبار است که تاکنون سابقه مربیگری در فوتبال ایران را نداشته است. او سال ۱۹۷۹ یعنی تابستان ۱۳۵۸ در شهر «بوکستهوده» آلمان، از پدری ایرانی و مادری آلمانی متولد شد.
آنچه الکساندر نوری را به ایران نزدیک میکند، علاقه همیشگی او به کشور پدری و البته خالکوبی نقشه ایران روی بازوی دستش است. نوری از سال ۲۰۱۳ مربیگری را در باشگاه اولدنبورگ آلمان آغاز کرد، سال ۲۰۱۶ به سرمربیگری وردربرمن رسید و سابقه سرمربیگری اینگولشتات و کمک مربیگری در تیم ملی آمریکا را نیز در سالهای اخیر دارد.
امید نمازی نیز سال ۱۹۶۵ یعنی آذرماه ۱۳۴۴ در شهر پرووو آمریکا متولد شد. او تا بازی در تیم ملی فوتسال آمریکا نیز پیش رفت و پس از آن در سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۰ به عنوان مربی در تیمهای دانشگاهی و باشگاهی فوتبال آمریکا به عنوان کمک مربی و گاهی سرمربی فعالیت کرد.
سال ۲۰۱۰ به عنوان کمک مربی روی نیمکت استیلآذین در لیگ فوتبال ایران نشست و پس از آن نیز مدتی دستیار کارلوس کیروش در تیم ملی فوتبال ایران بود.
آقای نمازی پس از آن سرمربیگری در تیمهای زیر ۱۸ سال آمریکا، ذوبآهن اصفهان و هیوستون دینامو آمریکا را تجربه کرد.
سایر مربیان ایرانی خارج از کشور
فهرست مربیان ایرانی که در خارج از این کشور کار کردند، البته به نامهای فوق محدود نمیشود. برخی از آنها موفقیتهایی زودگذر به دست آوردند، برخی دیگر نتوانستند خود را با شرایط فوتبال در خارج از مرزها وفق دهند و برگشتند.
عباس رضوی از جمله مربیانی است که مربیگری را از سال ۱۳۴۹ با کمک مربیگری در عقاب آغاز کرد و از سال ۱۳۵۴ تا سال ۱۳۵۷ سرمربی ابومسلم و برق شیراز بود. او از اسفند ۱۳۵۷ تا بهار ۱۳۶۱ همزمان سرمربی تیمهای نوجوانان و جوانان ایران و باشگاه استقلال بود.
آقای رضوی پس از چند دوره تجربه سرمربیگری در استقلال و نیروی زمینی، سال ۱۳۶۸ به عنوان سرمربی موقت، هدایت واشاش مجارستان را برعهده گرفت. او سپس در همین تیم دستیار «ایمر گلای» سرمربی مجارستانی شد.
آقای رضوی حد فاصل سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۱ سرمربی الشعب امارات بود و سال ۱۳۸۰ در تیم وسترهانینگه در لیگ سطح ۴ سوئد مربیگری کرد. عباس رضوی سال ۱۳۸۵ به فوتبال ایران برگشت و تجربهای ناموفق با راهآهن داشت.
ابراهیم قاسمپور با تجربه بیش از ۱۵ سال بازی در باشگاههای امارات، قطر و مصر از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۷۳ به فوتبال کشورهای حاشیه خلیج فارس آشنا شده بود، سال ۱۳۸۵ و در تیم فصل دوم لیگ امارات، سرمربی تیم «حتا» امارات شد.
در پایان فصل از سمت خود کنار رفت، اما دو سال بعد یعنی سال ۱۳۸۷ بار دیگر روی نیمکت این تیم نشست. این بار در پایان نیم فصل اول برکنار و همان فصل سرمربی الامارات شد. نیم فصل سرمربیگری در الامارات پایان کار آقای قاسمپور در باشگاههای خارج از ایران بود.
مهدی پاشازاده، مدافع پیشین تیم ملی ایران و باشگاه استقلال، پس از خداحافظی از فوتبال به عنوان کمک مربی آدمیرا واکر در لیگ اتریش، وارد دنیای مربیگری شدمهدی پاشازاده مدافع ملیپوش سابق ایران و باشگاه استقلال که سالهای پایانی فوتبالش را در لیگ اتریش سپری کرد، سال ۱۳۸۵ و پس از خداحافظی از فوتبال به عنوان کمک مربی آدمیرا واکر در لیگ این کشور، وارد دنیای مربیگری شد. او تا سال ۱۳۸۹ در این باشگاه به عنوان دستیار حضور داشت و پس از آن به ایران بازگشت.
اردشیر پورنعمت که در فوتبال ایران و آسیا به عنوان مدرس رسمی فیفا در کلاسهای سطح ای مربیگری شناخته میشود، سال ۱۳۹۱ سرمربی تیم آباهانی در لیگ بنگلادش شد. او با وجود موفقیتهای نسبیاش از جمله پیروزی در داربی مشهور بنگلادش مقابل محمدان (که به داربی داکا معروف است) اما در پایان فصل از سرمربیگری این تیم کنار رفت.
ابوذر نوغانی متولد ۱۳۶۰ در انزلی بهمن ۱۴۰۳ به عنوان دستیار و آنالیزور به باشگاه صحار عمان پیوست. او سابقه کمک مربی بودن یا آنالیزور باشگاههایی مانند کاردیف سیتی ولز در چمپیونشیپ (دسته دوم فوتبال انگلیس)، نیوپورت کانتی، اولیاننسه در لیگ سه پرتغال و اتلتیکو سیپی در لیگ زیرگروه پرتغال را دارد.
فرزاد حبیباللهی که از سال ۱۳۹۷ به عنوان آنالیزور و یکی از دستیارهای ایرانی برانکو ایوانکوویچ با پرسپولیس همکاریاش را آغاز کرد، پس از جدا شدن سرمربی کروات از این باشگاه، با او در تیم ملی عمان و هماکنون در تیم ملی فوتبال چین به عنوان کمک مربی همراه شده است.
سایت ترانسفرمارکت آقای حبیباللهی را به عنوان کمک مربی و سرپرست تیم آنالیز برانکو ایوانکوویچ معرفی میکند.
به گزارش رسانههای امارات متحده عربی قرارداد فرهاد مجیدی با باشگاه البطائح تمدید شده است و این سرمربی ایرانی، فصل بعد نیز روی نیمکت این تیم خواهد نشست.
فرهاد مجیدی در ابتدای نیم فصل دوم لیگ امارات، در حالی سرمربیگری البطائح شد که این تیم در قعر جدول ردهبندی و در خطر سقوط قرار داشت. برخی از کارشناسان فوتبال امارات، این تصمیم آقای مجیدی را «ریسک پرخطر» دانسته و برخی دیگر نیز او را «ماجراجو» دانسته بودند.
علی حمید، کارشناس ورزشی شبکه الشارقه الریاضیة، ۶ اسفند ۱۴۰۳ با تمجید از فرهاد مجیدی و عملکرد او در این تیم گفته بود: «تا پیش از حضور فرهاد مجیدی، هیچ کدام از ما شانسی برای بقای البطائح در لیگ برتر قائل نبودیم. اما حالا نه تنها این تیم نتایج امیدوارکنندهای گرفته که حتی تیمهای مدعی مانند الشارجه را نیز در زمینشان شکست میدهد.»
فروردین ۱۴۰۴ نیز گزارشگر شبکه اسپورت امارات در تحلیل عملکرد فرهاد مجیدی گفته بود: «مجیدی رویاهای بزرگی در سر دارد و اگر بتواند در امارات نتایج مطلوبی کسب کند، هیچ بعید نیست که در آیندهای نه چندان دور مرد اول نیمکت تیم ملی ایران شود.»
البطائح با حضور فرهاد مجیدی از رده چهاردهم جدول به رده یازدهم صعود کرد و در لیگ برتر امارات باقی ماند. تیم فوتبال البطائح قبل از حضور فرهاد مجیدی در ۱۲ بازی ۲ برد، ۲ مساوی و ۸ باخت داشت، اما پس از حضور مجیدی در البطائح نتایج بهتر شد و تیم از ۷ بازی صاحب ۳ برد، ۲ مساوی و ۲ باخت شد.
نگاهی به سابقه فرهاد مجیدی؛ قهرمانی بدون باخت
فرهاد مجیدی از سال ۱۳۹۷ به عنوان کمک مربی وارد باشگاه استقلال شد. این در حقیقت آغاز دوران مربیگری او در فوتبال به حساب میآید.
سال بعد او به عنوان سرمربی موقت استقلال معرفی شد اما مدتی بعد از سمت خود استعفا داد و حاضر نشد به عنوان دستیار در این تیم فعالیت کند. او همان سال به عنوان سرمربی تیم امید (زیر۲۳سال ایران) از سوی فدراسیون فوتبال منصوب شد.
مجیدی سال ۱۳۹۹ پس از دو شکست متوالی یک بر صفر و چهار بر یک در بازیهای دوستانه مقابل تیم المپیک ازبکستان، از سمت خود کنارهگیری کرد.
فصل بعد مصطفی آجرلو، مدیرعامل وقت باشگاه استقلال، مدعی شد که قرارداد مجیدی را تا پایان فصل ۳–۱۴۰۲ تمدید کرده است. ولی مجیدی در پایان فصل ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ با کسب عنوان قهرمانی در لیگ بیست و یکم با انتشار نامه ای از باشگاه استقلال جدا شد.
او اندکی بعد با عقد قراردادی رسمی سرمربیگری تیم اتحاد کلبا امارات را برعهده گرفت و یک فصل و نیم در این تیم ماند.
فرهاد مجیدی در ۵۰ مسابقه هدایت اتحاد کلبا را بر عهده داشت و آمار ۱۷ برد، ۱۱ تساوی و ۲۲ شکست را به ثبت رساند. او در میانههای فصل دوم حضورش در این تیم، به صورت دوستانه و محترمانه برکنار شد.
آمار فرهاد مجیدی در تیم نه چندان شناخته شده اماراتی آن قدر قابل قبول بود که در فاصله کمتر از یک سال بعد یعنی از دی ۱۴۰۳ به عنوان سرمربی البطائح امارات منصوب شود.
به اعتقاد بسیاری فرهاد مجیدی از موفقترین و معدود مربیان ایرانی خارج از کشور است، در ادامه اما نگاهی میاندازیم به سایر مربیانی که توانستند در خارج از ایران مشغول به کار شوند.
حشمت مهاجرانی، اولین مربی مطرح ایرانی آن سوی مرزها
حشمت مهاجرانی اندکی پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، از کشور خارج شد و مدتی را در آمریکا و امارات گذراند.
به گفته بسیاری خروج آقای مهاجرانی از ایران اجباری بود و دلیلش این بود که او را « مربی اختصاصی شاهزاده رضا پهلوی» میدانستند. دوری حشمت مهاجرانی از ایران بیش از دو دهه طول کشید.
به اعتقاد اکثر کارشناسان حشمت مهاجرانی، نخستین مربی ایرانی بود که به صورت رسمی در خارج از مرزهای ایران مربیگری کرد.
آقای مهاجرانی که در سال ۱۳۵۷ سرمربی تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین بود، از سال ۱۳۵۹ به مدت ۴ سال سرمربیگری تیم ملی امارات را برعهده داشت.
او از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ سرمربیگری باشگاه الوحده امارات را برعهده گرفت و از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۳ سرمربی تیم ملی عمان بود. حشمت مهاجرانی سال ۱۳۷۷ سرمربی باشگاه الاهلی قطر شد و از سالهای ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ بار دیگر روی نیمکت عمان نشست.
در سالهای گذشته، در مورد حشمت مهاجرانی، اخباری نادرست در برخی وبسایتها و حتی صفحه ویکیپدیا شخصی او منتشر شده مبنی بر اینکه او حد فاصل سالهای ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۵ به عنوان «کمک مربی» روی نیمکت بارسلونا نشسته بود. این درحالی است که آقای مهاجرانی به عنوان دستیار فرانک اوفارل در تیم ملی ایران حضور داشت.
ناصر حجازی؛ موفقیت و محبوبیت در تبعید
بهناز شفیعی همسر ناصر حجازی گفته است: «یادم است که سال ۱۳۶۵ بود. ناصر یک روز آمد خانه و نقشه جغرافیا را گذاشت جلوی من و بنگلادش را نشان داد و گفت میخواهم به اینجا بروم. گفتم اینجا کجاست ناصر؟ گفت آخر دنیا، داکا، پایتخت بنگلادش که دو تیم دارد به نام آباهانی و محمدان و میخواهم بروم در یکی از این دو تیم به عنوان بازیکن و مربی کار کنم.»
ناصر حجازی در میانههای دهه ۱۳۶۰ خورشیدی و پس از اختلافاتی که با سازمان وقت تربیت بدنی و برخی نهادهای نظارتی و امنیتی جمهوری اسلامی داشت، ایران را ترک کرد تا مدتی در تیم محمدان بنگلادش بازی کند.
دروازهبان سالهای دور تیم ملی ایران در سال ۱۳۶۶ به عنوان سرمربی این باشگاه بنگلادشی انتخاب شد. این تیم به عنوان قهرمان لیگ بنگلادش در یکچهارم نهایی جام باشگاههای آسیا مقابل پرسپولیس قرار گرفت و با خلق نتیجهای شگفتانگیز، پرستارهترین تیم وقت فوتبال ایران با سرمربیگری علی پروین را دو بر یک مغلوب کرد و به نیمهنهایی جام باشگاههای آسیا رسید.
آقای حجازی روایت کرده بود که قبل از بازی مالک باشگاه محمدان قصد داشت وارد رختکن شود و به بازیکنان تیمش بگوید که «کمتر گل بخورند تا مایه آبرو ریزی نشوند»، ولی آقای حجازی اجازه ورود او به رختکن را نداده بود. او پس از این پیروزی شانس بازگشت دوباره به فوتبال ایران را پیدا کرد.
جلال طالبی؛ مربیگری در جام جهانی ۱۹۹۸
آنچه در مورد جلال طالبی در تاریخ فوتبال ایران ثبت شده، مربیگری در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه و ثبت اولین پیروزی تاریخ فوتبال ایران در جام جهانی است.
طالبی، مربیگری را از سال ۱۳۵۱ آغاز کرد و تا تیر ۱۳۵۷ خورشیدی، سرمربی تیمهای قصر یخ، دارایی و تیم فوتبال المپیک ایران بود. او تیر ۱۳۵۷ برای شرکت در دوره ۴ ماهه مربیگری به باشگاه منچستریونایتد رفت ولی پس از بازگشت به ایران، به دلیل وقوع انقلاب اسلامی، دیگر امکان مربیگری در فوتبال تعطیل شده ایران را نداشت.
جلال طالبی حد فاصل سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۵ سرمربی الخلیج در لیگ امارات بود. پس از آن مدتی به عنوان آنالیزور با باشگاههای تاتنهام و چلسی همکاری کرد. سال ۱۳۷۴ سرمربیگری گیلانک سنگاپور را در دست گرفت و به مدت یک سال هدایت این تیم را برعهده داشت. سال ۱۳۷۵ سرمربی تیم زیر ۲۳ سال اندونزی شد و پس از آن به ایران بازگشت.
آقای طالبی حد فاصل سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۱ سرمربی تیم ملی سوریه و سال ۱۳۸۴ به مدت یک فصل سرمربی باشگاه الطلیعه در فوتبال این کشور بود.
مربیانی که در خارج از ایران چهره شدند
در اینکه میتوان مربیانی مانند افشین قطبی، الکساندر نوری یا حتی امید نمازی را مربیان لژیونر فوتبال ایران نامید، تردیدهایی جدی وجود دارد.
افشین قطبی در نوجوانی و با آغاز جنگ ایران و عراق همراه با خانوادهاش از ایران مهاجرت کرد. او مربیگری را از سال ۱۹۸۴ (۱۳۶۳ خورشیدی) در تیم فوتبال زنان یوسیالای بروینز آمریکا آغاز کرد و پس از آن تجربه مربیگری در تیمهای دانشگاهی و باشگاهی آمریکا، کمک مربیگری در تیمهای ملی آمریکا و کره جنوبی و باشگاههای سوون سامسونگ و لسآنجلس گلکسی را داشت.
اولین تجربه سرمربیگری آقای قطبی در باشگاه پرسپولیس و پس از آن در تیم ملی فوتبال ایران رقم خورد. به این ترتیب شاید نتوان آنچه او پس از خروج از کشور در باشگاههای شیمیزو اس. پالس ژاپن، بوریرام تایلند، شیجیاژوانگ اور برایت در لیگ چین و وونکور اف.سی کانادا تجربه کرده را به کارنامه مربیان فوتبال ایران افزود. هرچند که در این باشگاهها نیز موفقیتی نداشت.
الکساندر نوری دیگر مربی ایرانیتبار است که تاکنون سابقه مربیگری در فوتبال ایران را نداشته است. او سال ۱۹۷۹ یعنی تابستان ۱۳۵۸ در شهر «بوکستهوده» آلمان، از پدری ایرانی و مادری آلمانی متولد شد.
آنچه الکساندر نوری را به ایران نزدیک میکند، علاقه همیشگی او به کشور پدری و البته خالکوبی نقشه ایران روی بازوی دستش است. نوری از سال ۲۰۱۳ مربیگری را در باشگاه اولدنبورگ آلمان آغاز کرد، سال ۲۰۱۶ به سرمربیگری وردربرمن رسید و سابقه سرمربیگری اینگولشتات و کمک مربیگری در تیم ملی آمریکا را نیز در سالهای اخیر دارد.
امید نمازی نیز سال ۱۹۶۵ یعنی آذرماه ۱۳۴۴ در شهر پرووو آمریکا متولد شد. او تا بازی در تیم ملی فوتسال آمریکا نیز پیش رفت و پس از آن در سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۰ به عنوان مربی در تیمهای دانشگاهی و باشگاهی فوتبال آمریکا به عنوان کمک مربی و گاهی سرمربی فعالیت کرد.
سال ۲۰۱۰ به عنوان کمک مربی روی نیمکت استیلآذین در لیگ فوتبال ایران نشست و پس از آن نیز مدتی دستیار کارلوس کیروش در تیم ملی فوتبال ایران بود.
آقای نمازی پس از آن سرمربیگری در تیمهای زیر ۱۸ سال آمریکا، ذوبآهن اصفهان و هیوستون دینامو آمریکا را تجربه کرد.
سایر مربیان ایرانی خارج از کشور
فهرست مربیان ایرانی که در خارج از این کشور کار کردند، البته به نامهای فوق محدود نمیشود. برخی از آنها موفقیتهایی زودگذر به دست آوردند، برخی دیگر نتوانستند خود را با شرایط فوتبال در خارج از مرزها وفق دهند و برگشتند.
عباس رضوی از جمله مربیانی است که مربیگری را از سال ۱۳۴۹ با کمک مربیگری در عقاب آغاز کرد و از سال ۱۳۵۴ تا سال ۱۳۵۷ سرمربی ابومسلم و برق شیراز بود. او از اسفند ۱۳۵۷ تا بهار ۱۳۶۱ همزمان سرمربی تیمهای نوجوانان و جوانان ایران و باشگاه استقلال بود.
آقای رضوی پس از چند دوره تجربه سرمربیگری در استقلال و نیروی زمینی، سال ۱۳۶۸ به عنوان سرمربی موقت، هدایت واشاش مجارستان را برعهده گرفت. او سپس در همین تیم دستیار «ایمر گلای» سرمربی مجارستانی شد.
آقای رضوی حد فاصل سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۱ سرمربی الشعب امارات بود و سال ۱۳۸۰ در تیم وسترهانینگه در لیگ سطح ۴ سوئد مربیگری کرد. عباس رضوی سال ۱۳۸۵ به فوتبال ایران برگشت و تجربهای ناموفق با راهآهن داشت.
ابراهیم قاسمپور با تجربه بیش از ۱۵ سال بازی در باشگاههای امارات، قطر و مصر از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۷۳ به فوتبال کشورهای حاشیه خلیج فارس آشنا شده بود، سال ۱۳۸۵ و در تیم فصل دوم لیگ امارات، سرمربی تیم «حتا» امارات شد.
در پایان فصل از سمت خود کنار رفت، اما دو سال بعد یعنی سال ۱۳۸۷ بار دیگر روی نیمکت این تیم نشست. این بار در پایان نیم فصل اول برکنار و همان فصل سرمربی الامارات شد. نیم فصل سرمربیگری در الامارات پایان کار آقای قاسمپور در باشگاههای خارج از ایران بود.
اردشیر پورنعمت که در فوتبال ایران و آسیا به عنوان مدرس رسمی فیفا در کلاسهای سطح ای مربیگری شناخته میشود، سال ۱۳۹۱ سرمربی تیم آباهانی در لیگ بنگلادش شد. او با وجود موفقیتهای نسبیاش از جمله پیروزی در داربی مشهور بنگلادش مقابل محمدان (که به داربی داکا معروف است) اما در پایان فصل از سرمربیگری این تیم کنار رفت.
ابوذر نوغانی متولد ۱۳۶۰ در انزلی بهمن ۱۴۰۳ به عنوان دستیار و آنالیزور به باشگاه صحار عمان پیوست. او سابقه کمک مربی بودن یا آنالیزور باشگاههایی مانند کاردیف سیتی ولز در چمپیونشیپ (دسته دوم فوتبال انگلیس)، نیوپورت کانتی، اولیاننسه در لیگ سه پرتغال و اتلتیکو سیپی در لیگ زیرگروه پرتغال را دارد.
فرزاد حبیباللهی که از سال ۱۳۹۷ به عنوان آنالیزور و یکی از دستیارهای ایرانی برانکو ایوانکوویچ با پرسپولیس همکاریاش را آغاز کرد، پس از جدا شدن سرمربی کروات از این باشگاه، با او در تیم ملی عمان و هماکنون در تیم ملی فوتبال چین به عنوان کمک مربی همراه شده است.
سایت ترانسفرمارکت آقای حبیباللهی را به عنوان کمک مربی و سرپرست تیم آنالیز برانکو ایوانکوویچ معرفی میکند.
