روس‌تباری در حلقه نزدیکان ترامپ: استیو ویتکاف کیست؟

عصر ایران؛ نورا جمالی: استیون چارلز ویتکاف، معاون رئیس‌جمهور آمریکا (دونالد ترامپ) در امور خاورمیانه، در ۱۵ مارس ۱۹۵۷ در برانکس، نیویورک به دنیا آمده است.

   او در خانواده‌ای یهودی رشد کرد؛ پدرش، مارتین ویتکاف، تولیدکننده کت‌های زنانه در نیویورک بود. مادرش، لوئیس ویتکاف، خانه‌دار بود و بیشتر وقتش را صرف تربیت فرزندان می‌کرد. پدربزرگ و مادربزرگ پدری‌اش از مهاجران یهودی بودند که از امپراتوری روسیه به آمریکا آمده بودند. خانواده‌ای مهاجر، کارگر، و به‌شدت وابسته به ارزش‌هایی مانند پشتکار، خانواده و تلاش برای پیشرفت.

   ویتکاف مسیر تحصیلات خود را در دانشگاه هافسترا در رشته علوم سیاسی آغاز کرد و در سال ۱۹۸۰ موفق به دریافت مدرک کارشناسی شد. سه سال بعد نیز از دانشکده حقوق هافسترا فارغ‌التحصیل شد.

  ورود او به عرصه وکالت، به‌خصوص در حوزه حقوق املاک و مستغلات، آغاز راهی بود که بعدها نه‌تنها او را به یکی از نام‌های شناخته‌شده در بازار املاک نیویورک بدل کرد، بلکه نهایتاً پای او را به سیاست و حتی دیپلماسی نیز باز کرد.

  در سال ۱۹۸۵، ویتکاف همراه با شریکش لاریس گلاک، شرکت «استلار منیجمنت» را پایه‌گذاری کرد. آن‌ها با خرید ساختمان‌های مسکونی ارزان‌قیمت در محله‌های کم‌برخوردارتر نیویورک مانند هارلم، واشینگتن هایتس و برانکس، گام‌های اولیه خود را در بازار پرآشوب املاک برداشتند.

استراتژی ویتکاف مشخص بود: سرمایه‌گذاری در مناطقی که اغلب نادیده گرفته می‌شدند، به امید احیا و افزایش ارزش آن‌ها. این رویکرد، در کنار توانایی تحلیل دقیق بازار و جسارت در تصمیم‌گیری، او را به یکی از چهره‌های شاخص صنعت املاک تبدیل کرد.

در سال ۱۹۹۷، ویتکاف تصمیم گرفت تا شرکت شخصی خود، «گروه ویتکاف» را تأسیس کند. این شرکت به‌سرعت رشد کرد و در پروژه‌های بزرگی همچون ساختمان تاریخی «دیلی‌نیوز»، «وولورث بیلدینگ» و دیگر برج‌های اداری و مسکونی در نیویورک، میامی و لس‌آنجلس مشارکت داشت.

او در مدت کوتاهی تبدیل به یکی از بازیگران کلیدی بازار املاک لوکس در آمریکا شد. خریدها و نوسازی‌هایی که او انجام داد، نه‌تنها سودآور بودند، بلکه در برخی موارد چهره شهری مناطقی را نیز دگرگون کردند.

روابط شخصی و سیاسی ویتکاف نیز همواره نقش مهمی در موفقیت‌های او ایفا کرده‌اند. او و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، از اواخر دهه ۱۹۸۰ با یکدیگر آشنا شدند. رابطه‌ای که از دوستی در محافل تجاری آغاز شد، به مرور زمان عمیق‌تر شد و در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ به سطحی سیاسی نیز رسید.

در جریان کمپین انتخاباتی ترامپ در سال ۲۰۲۴، ویتکاف به‌عنوان یکی از حامیان مالی کلیدی کمپین در میان جامعه یهودیان آمریکا نقش فعالی ایفا کرد و در جمع‌آوری کمک‌های مالی بسیار موفق ظاهر شد.

در نوامبر ۲۰۲۴، اعلام شد که ترامپ قصد دارد ویتکاف را به‌عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور خاورمیانه منصوب کند؛ تصمیمی که با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد. برخی، از جمله تحلیلگران در شورای روابط خارجی آمریکا، این انتصاب را نامتعارف و حتی نگران‌کننده دانستند. استیون کوک، یکی از چهره‌های این شورا، اظهار داشت که نگاه یک تاجر املاک به پیچیدگی‌های خاورمیانه ممکن است بیش‌ازحد ساده‌انگارانه باشد. اما طرفداران این انتخاب، از جمله برخی ناظران در حزب جمهوری‌خواه، از حضور فردی با ذهنیت اقتصادی، نگاه عمل‌گرا و روابط گسترده با اسرائیل دفاع کردند.
زندگی خانوادگی ویتکاف نسبتاً آرام و کم‌حاشیه بوده است. او در سال ۱۹۸۷ با لورن رپوپورت ازدواج کرد و آن‌ها دارای سه فرزند شدند. پسر بزرگ او، الکس ویتکاف، اکنون مدیرعامل شرکت «گروه ویتکاف» است و بسیاری از مسئولیت‌های اجرایی پدر را بر عهده گرفته.

این انتقال تدریجی قدرت درون خانواده، نشان از نگاه استراتژیک و برنامه‌ریزی بلندمدت ویتکاف دارد؛ ویژگی‌ای که هم در حوزه اقتصادی و هم در حوزه سیاسی، همواره در تصمیم‌گیری‌های او به چشم خورده است.

بااین‌حال، انتصاب او در مقام نماینده ویژه در خاورمیانه، یک نقطه عطف مهم در مسیر زندگی‌اش محسوب می‌شود. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که تجربه ویتکاف در حوزه املاک، به‌ویژه در پروژه‌هایی که به بهسازی بافت‌های فرسوده می‌پرداخت، ممکن است در نگاه او به حل‌وفصل بحران‌های منطقه‌ای نیز تأثیرگذار باشد. اما منتقدان می‌گویند منطقه‌ای چون خاورمیانه با تضادهای تاریخی، مذهبی و ژئوپولیتیک پیچیده‌اش، زمین بازی معامله‌گران نیست؛ بلکه نیازمند دیپلماسی دقیق، شناخت عمیق فرهنگی، و توازن‌گری هوشمندانه است.

در این میان، برخی گزارش‌ها نیز از نفوذ و حضور پررنگ فرزندان ویتکاف در ساختارهای اقتصادی مرتبط با اسرائیل حکایت دارند؛ موضوعی که ممکن است در آینده انتقادات بیشتری را به همراه داشته باشد.
 
همچنین فعالیت‌های بشردوستانه‌ای که خانواده ویتکاف از طریق بنیادهای خیریه انجام داده‌اند، از دیگر وجوه کمتر دیده‌شده اوست که در میان حمایت از هنر، آموزش، و مراکز بهداشتی در نیویورک و اورشلیم دیده می‌شود.

استیون ویتکاف، بی‌تردید یکی از چهره‌های جنجالی آمریکای امروز است؛ شخصیتی میان مرز تجارت و سیاست، مابین یهودیت و آمریکایی‌بودن، میان معامله‌گری و دیپلماسی و نهایتا مابین روس‌تباری و آمریکایی‌گری.

او نماینده نسلی از تجار یهودی نیویورک است که با تلاش فردی و هوش اقتصادی، از محله‌های کارگرنشین تا حلقه‌های قدرت در واشینگتن پیش آمدند. اما ورود به حوزه دیپلماسی جهانی، زمینی است متفاوت؛ و پرسش اینجاست که آیا ویژگی‌هایی که ویتکاف را در بازار املاک نیویورک موفق کرد، در بحران‌های خاورمیانه نیز او را به بازیگری مؤثر تبدیل خواهد کرد؟