کاسبان تحریم، مخالفان مذاکره ایران-آمریکا؛ کسانی که از کاهش نرخ دلار متضرر میشوند
رأی دهید
قیمت دلار که از ماهها پیش و با افزایش تنشهای منطقهای میان ایران و اسرائیل روند صعودی پیدا کرده بود، با اعلام ترامپ برای گفتوگو با ایران، شروع به ریزش کرد. روز شنبه، همزمان با انجام مذاکرات «غیرمستقیم» ایران و آمریکا، دلار از ۱۰۶ هزار تومان وارد کانال ۹۰ هزار تومانی شد.
تیرماه ۹۴، ایران و امریکا ۱۷ شبانهروز به صورت متوالی در وین مذاکره کرده بودند که نتیجه آن توافق برجام بود. توافق نامهای که با روی کار آمدن دونالد ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری، توسط آمریکا فسخ شد. نوسانات منفی اقتصادی ایران نیز از آن زمان آغاز شد. با انتخاب دوباره ترامپ به ریاستجمهوری آمریکا، بازار ایران یک بار دیگر متحول شد.
از خط و نشان رهبر ایران تا میز مذاکره
بازار ایران در ماههای آخر سال ۱۴۰۳، وضعیت بحرانی و پرنوسانی را سپری کرد. اسفندماه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا آمادگی برای انجام مذاکره در خصوص برنامههای هستهای ایران را اعلام کرد. او گفت نامهای در این خصوص به رهبر ایران ارسال کرده است.
علی خامنهای، موضع سرسختانهای در مقابل امریکا دارد و همواره مذاکره با امریکا رد میکند. در حالی که ایران تحت تاثیر تحریمهای شدیدی قرار دارد، اما رهبر ایران در بهمنماه اعلام کرد که «مذاکره با آمریکا هیچ تاثیری در رفع مشکلات کشور ندارد».
او معتقد بود که نشستن پشت میز مذاکرات موجب حل هیچ مشکلی نخواهد شد. او به طور صریح اعلام کرد که مذاکره با امریکا «عاقلانه، هوشمندانه و شرافتمندانه نیست.» این واکنش تند رهبر ایران، توسط گروههای تندرو در ایران مدام تکرار میشد تا آنجا که قیمت دلار را تا ۱۰۶ هزار تومان افزایش داد. وعده و وعیدهای مسوولان دولتی نیز نتوانست بازار را کنترل کند تا آن که هفته گذشته ترامپ اعلام کرد روز شنبه با ایران به طور مستقیم مذاکره خواهد کرد. این اظهارات، حتی پیش از آن که مسوولان ایرانی به آن واکنش دهند، بر بازار اثر گذاشت و موجب ریزش قیمتها در بازار دلار و سکه و طلا شد.
در حالی که تندروها همچنان سخنان علی خامنهای را تکرار میکردند و انجام مذاکرات را غیرعقلانی و غیرشرافتمندانه میدانستند، مسوولان دولتی آماده انجام مذاکرات میشدند. مذاکراتی که با کسب اجازه از رهبر ایران قرار شد انجام شود. خبر انجام گفتوگو، قیمت دلار را تا روز پنجشنبه تا ۹۹ هزار تومان کاهش داد. این تنزل تا روز شنبه و آغاز مذاکرات ادامه داشت. با آغاز مذاکرات غیرمستقیم در عمان، قیمت دلار به ۹۶ هزار تومان رسید. سکه نیز با ۳ میلیون تومان کاهش به ۸۸ میلیون تومان رسید.
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی، در کانال تلگرامی خود نوشت: «بدون آزادسازی منابع معروف ۷ میلیارد دلاری کره که الان در قطر بلوکه شده است، ارزش ریال ایران در یک روز و تا این لحظه بیش از ۷ درصد رشد کرده است.»
عقبنشینی دلار تا کجا ادامه دارد؟
بخشی از مردم و دولت از انجام مذاکرات به دلیل تاثیر مستقیمی که بر معیشت آنها دارد، استقبال میکنند. اما گروههای تندرو که شامل ائمه جمعه نیز میشوند، مخالف مذاکره و رفع تحریمها هستند.
البته بخشی از تحلیلگران معتقدند که این مذاکرات میتواند آغازگر جنگ باشد، به خصوص آن که ایران بنا ندارد از مواضع هستهای خود عقبنشینی کند.
متین هوشیار، تحلیلگر بازار به یورونیوز میگوید: «کاهش قیمت در بازار به صورت احساسی انجام شده و دوام زیادی نخواهد داشت.»
البته برخی تحلیلگران اقتصادی معتقدند که مذاکرات ایران و آمریکا تأثیر مستقیمی بر بازار ارز و طلا دارند و در صورت موفقیت مذاکرات، کاهش تحریمها و افزایش دسترسی به منابع ارزی میتواند منجر به کاهش نرخ دلار و به تبع آن کاهش قیمت طلا و سکه شود.» دو طرف مذاکرات را مثبت ارزیابی کردهاند و قرار است شنبه آینده ادامه پیدا کند
البته قرار نیست این توافقات به سرعت به نتیجه برسد، آقای هوشیار معتقد است: «بازار تلاطمات زیادی را از سر گذرانده و در عین حال نسبت به وعدههای داخلی بیتوجه است، اما امید به بهبود موجب کاهش قیمتها شده است.» به اعتقاد او، عقبنشینی قیمت دلار پایدار و ادامهدار نخواهد بود و در نهایت تا ۹۰ هزار تومان کاهش پیدا میکند.
او میگوید: «افرادی که با قیمت بالا دلار خریداری کردهاند، اجازه کاهش قیمت بیش از این را نخواهند داد.» البته برخی تحلیلگران اقتصادی معتقدند که جمهوری اسلامی از نرخ بالای دلار بهره میبرد و در عین حال مشکلات اقتصادی، کسری بودجه و تورم اجازه کاهش پایدار قیمت دلار و طلا را نمیدهد. البته برخی رسانههای داخلی پیشبینی کردهاند که نهایت کاهش قیمت دلار تا مرز ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان خواهد بود.
بلاتکلیفی دنبالهدار بازار
مذاکرات قرار نیست در کوتاه مدت به نتیجه برسد، اما در همین مدت نیز اظهار مثبت و منفی میتواند بازارهای مختلف را متاثر کند. مونا، شهروند تهرانی، پیش از نوروز ۲۰۰ میلیون تومان سرمایهاش را تبدیل به طلا کرده تا در نوسانات مداوم قیمتی، ارزش آن را حفظ کند، حالا با کاهش قیمت در بازار، ارزش سرمایهاش کاهش یافته است.
آرش نیز قصد داشته با فروش زمین، بخشی از هزینه خرید خانهاش را فراهم کند، به گفته او، با توجه به بلاتکلیفی بازار، خریدار و فروشنده پیدا نمیکند. با توجه به آن که قرار نیست نتیجه مذاکرات به زودی مشخص شود، این بلاتکلیفی ادامهدار است. برخی از شهروندان به یورونیوز گفتهاند که این مذاکرات قرار نیست منفعتی برای آنها داشته باشد و بیشتر آنها را در یک بلاتکلیفی مدتدار قرار میدهد.
تاجران تحریم، مخالفان مذاکره
طرفین مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا، آن را مثبت و ادامهدار ارزیابی کردهاند. روزنامه جوان، منتسب به سپاه نیز از مذاکرات استقبال کرده و نوشته: «شواهد اولیه نشان میدهد که طرف آمریکایی درخواستی برای گسترش دامنه مذاکرات به موضوعات غیرهستهای مطرح نکرده، چیزی که دستکم تا الان میتواند چشمانداز نتیجهبخشی مذاکرات را تقویت کند.» موضعی که ائمه جمعه خلاف آن را اتخاذ کردهاند.
کیهان نیز که توسط نماینده رهبر ایران اداره میشود، نوشته است که «بررسی روندهای منتهی به مذاکرات روز گذشته در عمان، افق روشنی را برای توافق با ترامپ متصور نمیکند... معطل کردن موضوعات به مذاکره ادامه همان مسیر و سم مهلکی است که در دوران برجام، کشور را با خسارت مواجه کرد و منجر به امتیازدهی مذاکرهکنندگان وقت شد.»
آقای هوشیار معتقد است: «تحریمهای مختلف، ظرف سالهای گذشته منافعی برای گروههای مختلف داشته که با دور زدن آن درآمدهای کلان به دست میآوردند، هر نوع مذاکره و احتمال بهبود روابط میتواند برای این بخش از جامعه به معنای حذف سود و درآمدهایشان باشد. این گروه نه تنها از مذاکره واهمه دارند، بلکه از کاهش قیمتها به خصوص در بازار ارز و طلا واهمه دارند و اجازه کاهش قیمت را نخواهند داد.
با وجود همه این تحلیلها، آنچه بازار را در روزهای آینده شکل خواهد داد، نه فقط نتیجه مذاکرات، بلکه توازن میان امید و بیاعتمادی عمومی نسبت به سیاستگذاران است.
