آزمایش‌های ژنتیک راز ۳۳۰۰ ساله مرگ توت‌عنخ‌آمون را فاش کرد

یورونیوز: از زمان کشف مومیایی توت‌عنخ‌آمون در سال ۱۹۲۲ و برای بیش از یکصد سال، مرگ زودهنگام این فرعون نامی مصر باستان موضوع بحث و اختلاف نظر میان مصرشناسان و تاریخ‌دانان بوده است.

حالا اما یک پژوهش ژنتیکی جدید، سرنخ‌های مهمی درباره علل مرگ این پادشاه جوان فاش کرده است.

تحقیقات تازه که بر مبنای تحلیل دی‌ان‌ای مومیایی توت‌عنخ‌آمون انجام گرفته حاکی از آن است که ابتلای مکرر او به بیماری مالاریا، به همراه ناهنجاری‌های استخوانی و اختلالات ژنتیکی ناشی از ازدواج فامیلی احتمالاً نقشی کلیدی در مرگ او داشته‌اند.
توت‌عنخ‌آمون که بود؟
توت‌عنخ‌آمون حدود ۱۳۳۲ سال پیش از میلاد در دوران پادشاهی نوین مصر به سلطنت رسید. او تنها ۹ سال توانست حکومت کند و در سن ۱۸ سالگی درگذشت.

اگرچه سلطنت او کوتاه بود، اما کشف آرامگاه تقریباً دست‌نخورده‌اش توسط «هاوارد کارتر» در سال ۱۹۲۲ شهرتی جهانی برای او به ارمغان آورد.

در این مقبره بیش از ۵ هزار اثر تاریخی، از جمله ماسک طلایی معروف او، عصاهای مخصوص راه رفتن، داروهای گیاهی و اشیای شخصی کشف شدند.
هاوارد کارتر در سال ۱۹۲۲ تابوت توت‌عنخ‌آمون را کشف کردبیماری مرگبار
طبق نتایج اعلام شده از سوی تیم تحقیقاتی متشکل از مرکز ملی تحقیقات مصر، دانشکده پزشکی دانشگاه قاهره و دو متخصص ژنتیک آلمانی، دی‌ان‌ای استخراج‌شده از بقایای مومیایی توت‌عنخ‌آمون نشانه‌هایی از ابتلا به مالاریا را نشان می‌دهد.

تیم بَتی، مدیر نمایشگاه توت‌عنخ‌آمون، در این‌باره می‌گوید: «آزمایش‌ها نشان می‌دهند توت‌عنخ‌آمون به مالاریا مبتلا بوده و این بیماری احتمالاً نقش مهمی در مرگ او داشته است.»

جالب اینکه این بیماری در دی‌ان‌ای پدربزرگ و مادربزرگ او، یعنی فرعون «آمنهوتپ سوم» و ملکه «تیه» نیز مشاهده شده است.

در عصر توت‌عنخ‌آمون، مالاریا بیماری شایعی بود که برخلاف امروز درمان موثری برای آن وجود نداشت و می‌توانست به سرعت مرگبار شود.
ناهنجاری‌های وراثتی و زندگی در خانواده سلطنتی
تحلیل‌های ژنتیکی تکمیلی همچنین نشان دادند که توت‌عنخ‌آمون حاصل ازدواج پدرش با خواهر تنی خود بوده است، موضوعی که در خانواده‌های سلطنتی مصر باستان رایج بود.
مقبره توت‌عنخ‌آمونهدف از این ازدواج‌های فامیلی حفظ خلوص «خون سلطنتی» بود، اما این کار باعث شیوع بیماری‌های ژنتیکی در میان نسل‌های پادشاهی می‌شد.

یک مطالعه منتشرشده پیش از این نشان داده بود که این ازدواج‌های فامیلی ممکن است منجر به بیماری‌های متعددی در توت‌عنخ‌آمون شده باشد، از جمله بیماری استخوانی نادر «کوهلر نوع ۲» که در کودکان باعث نکروز و از بین رفتن بافت استخوانی پا می‌شود.

تصاویر سی‌تی‌اسکن از مومیایی او نیز شواهدی از نکروز یا مرگ بافت در پای چپ او را نشان داده‌اند.

در آرامگاه او همچنین بیش از ۱۳۰ عصا کشف شده که تأیید می‌کند او در راه رفتن مشکل داشته و ممکن است این ناتوانی در کنار حملات مالاریا، علت اصلی مرگ او بوده باشد.
پدر و مادر توت‌عنخ‌آمون که بودند؟
بر اساس شواهد دی‌ان‌ای، پدر توت‌عنخ‌آمون به احتمال زیاد «آخناتون» بوده است؛ فرعونی که آئین چندخدایی مصر باستان را کنار گذاشت و پرستش «آتون»، خدای خورشید، را جایگزین آن کرد.
توت‌عنخ‌آمون و آتون خدای خورشید در مرکزبا این حال هویت مادر توت‌عنخ‌آمون همچنان موضوعی بحث‌برانگیز است. برخی پژوهشگران او را «نفرتیتی» (همسر اصلی اخناتون)، برخی «شهبانو کیا» و برخی دیگر «بانوی جوان» می‌دانند؛ مومیایی زنی که در سال ۱۸۹۸ در دره پادشاهان مصر کشف شد.

مطالعات ژنتیکی حاکی از آن‌اند که این زن ممکن است خواهر تنی آخناتون و مادر واقعی توت‌عنخ‌آمون باشد.
اختلاف نظر در بین محققان
برخی پژوهشگران مانند مارک گابولد، مصرشناس فرانسوی، معتقدند که والدین توت‌عنخ‌آمون (اخناتون و نفرتیتی) تنها پسرعمو و دخترعمو بوده‌اند و نتیجه ازدواج‌های چند نسل پی‌درپی میان خویشاوندان نزدیک، ساختار ژنتیکی مشابه خواهر و برادر ایجاد کرده است.
تابوت توت‌عنخ‌آمونمحققان می‌گویند برای شناسایی دقیق‌تر علت مرگ توت‌عنخ‌آمون هنوز به مطالعات و آزمایش‌های بیشتری نیاز است.

پادشاهی که تنها ۹ سال سلطنت کرد و در جوانی درگذشت، اما آرامگاه طلایی و داستان رازآلود زندگی و مرگش نام او را بعد از نزدیک به ۳ هزار سال هنوز زنده نگه داشته است.