پول حزب‌الله از کجا می‌آید؟
رأی دهید
حزب‌الله نه‌‌تنها قدرتمندترین نیروی نظامی در لبنان است، بلکه به عنوان یک حزب سیاسی شیعه نفوذ زیادی در مجلس و دولت این کشور دارد.
اسرائیل و بسیاری از کشورهای غربی حزب‌الله را یک سازمان تروریستی می‌دانند.
این گروه در دهه ۱۹۸۰ و با مبارزه علیه با اسرائیل قدرت گرفت که نیروهایش در جریان جنگ داخلی لبنان (۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰) جنوب این کشور را اشغال کرده بودند.
قرض الحسن این اتهام را تکذیب کرده است. این موسسه تاکید می‌کند یک نهاد غیرنظامی است که تنها به افراد نیازمند وام‌های کوچک ارائه می‌دهد.
این درگیری‌ها سرانجام با توافق آتش‌بس که از ۲۷ نوامبر اجرا شد، پایان یافت و پس از آن، حکومت بشار اسد در سوریه، کشور همسایه لبنان، سقوط کرد.
این تحولات می‌تواند تاثیر چشمگیری بر منابع مالی حزب‌الله و توانایی آن در تهیه تجهیزات نظامی داشته باشد.
در این گزارش، بی‌بی‌سی عربی به بررسی منابع اصلی درآمد حزب‌الله و شبکه‌های مالی آن در لبنان و سراسر جهان پرداخته است.
ارتباط با ایران
حسن نصرالله، رهبر پیشین حزب‌الله که در حمله هوایی اسرائیل در سپتامبر ۲۰۲۴ کشته شد، در یک سخنرانی در سال ۲۰۱۶ تاکید کرده بود که منابع مالی این گروه عمدتا از سوی ایران تامین می‌شود، اما میزان این کمک‌ها را فاش نکرد.
او گفت: «تمام بودجه، حقوق، هزینه‌ها، غذا، آب، سلاح و موشک‌های ما از جمهوری اسلامی ایران تامین می‌شود.»
ایران منابع مالی حزب‌الله را از طریق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که در دهه ۱۹۸۰ در تاسیس این گروه لبنانی نقش داشت، فراهم می‌کند.
سپاه علاوه بر حمایت مالی، تامین‌کننده اصلی تسلیحات حزب‌الله، از جمله موشک‌های پیشرفته و پهپادها، محسوب می‌شود.
غدار در توضیح می‌گوید: «به دلیل تحریم‌های اعمال‌شده بر ایران، کار به جایی رسید که ایران دیگر قادر به ارسال همان مقدار پول برای حزب‌الله نبود.»
به گفته متیو لویت، نویسنده کتاب «حزب‌الله: ردپای جهانی حزب خدا در لبنان»، این گروه علاوه بر دریافت کمک مالی از ایران، از طریق مجموعه‌ای از فعالیت‌های غیرقانونی مالی، از جمله پول‌شویی، درآمد خود را تامین می‌کند.
مؤسسه مالی قرض‌الحسن
این موسسه یکی از بخش‌های کلیدی شبکه خدمات اجتماعی حزب‌الله محسوب می‌شود. پیش از حملات هوایی اسرائیل در ۲۰ اکتبر، بیش از ۳۰ شعبه داشت که معمولا در طبقات همکف ساختمان‌های مسکونی قرار داشتند.
این موسسه به مردم امکان می‌داد که وام‌های کوچک بدون بهره به دلار آمریکا دریافت کنند، مشروط بر این‌که پشتوانه آن طلا یا یک ضامن باشد. همچنین امکان افتتاح حساب پس‌انداز را فراهم می‌کرد.
جوزف ضاهر، پژوهشگر و نویسنده کتاب «حزب‌الله: اقتصاد سیاسی حزب خدا در لبنان»، می‌گوید: «این بانک با هدف کسب سود فعالیت نمی‌کند، بلکه عمدتا به پایگاه حامیان خود کمک مالی ارائه می‌دهد.»
ضاهر می‌افزاید: «هرچند احتمالا این نهاد در پول‌شویی مرتبط با فعالیت‌های اقتصادی غیررسمی حزب‌الله مشارکت دارد.»
کمی پس از حملات به قرض الحسن، اسرائیل حزب‌الله را متهم کرد که از این موسسه مالی برای «تامین هزینه فعالیت‌های تروریستی خود» استفاده می‌کند.
آمریکا نیز در سال ۲۰۰۷ تحریم‌هایی علیه این موسسه اعمال کرد. مقام‌های آمریکایی در آن زمان اعلام کردند که حزب‌الله از این نهاد به عنوان پوششی برای مدیریت فعالیت‌های مالی خود و دسترسی به نظام مالی بین‌المللی استفاده می‌کند.
پاسخ قرض‌الحسن
قرض الحسن در پاسخ به بی‌بی‌سی درباره ادعاهای مربوط به ارتباطش با حزب‌الله، تاکید کرد که بازوی مالی این گروه نیست و اتهامات مربوط به پول‌شویی را تکذیب کرد.
این موسسه اعلام کرد که بخشی از ساختار سازمانی گسترده‌تر حزب‌الله است و تمرکز اصلی آن بر فعالیت‌های بشردوستانه و خدماتی قرار دارد، نه بر تراکنش‌های مالی یا سرمایه‌گذاری.
قرض الحسن بر ادعای خود تاکید کرد که هیچ ارتباط مستقیمی با سازمان‌ها یا دولت‌های خارجی، از جمله ایران، ندارد.
این موسسه اعلام کرد: «ما بخشی از ساختار سازمانی حزب‌الله هستیم، اما تمرکز ما بر جنبه‌های بشردوستانه و خدماتی است، نه عملیات مالی. هیچ ارتباطی با اتباع یا سازمان‌های خارجی، چه ایرانی و چه غیرایرانی، نداریم.»
این مؤسسه بار دیگر تاکید کرد که متعهد به شفافیت و ارائه کمک‌های بشردوستانه است و نگرانی‌های مطرح‌شده را «سوء برداشت‌هایی» درباره ماهیت خیریه‌ای خود خواند.
گروه هکری «اسپایدر زِد»
«بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» در واشنگتن می‌گوید که اسناد هک‌شده نشان می‌دهد قرض الحسن بیش از ۴۰۰ هزار حساب را مدیریت می‌کند و به گفته این نهاد، بسیاری از آنها با حزب‌الله و ایران ارتباط دارند.
«بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» می‌گوید که از هیچ دولتی کمک مالی دریافت نمی‌کند و خود را نهادی مستقل معرفی می‌کند. این بنیاد ایران و حزب‌الله را تهدیدی برای آمریکا و متحدانش قلمداد می‌کند.
گفته شده است که حسابی با نام «ولی الفقیه» متعلق به دفتر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، است.
بر اساس گزارش «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها»، موسسات مرتبط با رهبر ایران، از جمله «موسسه شهید» در لبنان، دارای حساب‌هایی در موسسه قرض الحسن هستند.
قرض الحسن در پاسخ به بی‌بی‌سی، مدیریت حساب‌های مرتبط با رهبر ایران را تایید یا تکذیب نکرد. اما اعلام کرد که هر فردی در لبنان می‌تواند حساب بانکی داشته باشد، از جمله حساب‌های مربوط به دریافت کمک‌های مالی.
قرض الحسن به بی‌بی‌سی گفت که روابط نزدیکی با «مؤسسه شهید» در لبنان دارد، زیرا این بنیاد بخشی از موسسات خدمات اجتماعی حزب‌الله است.
قرض الحسن گفت که هیچ‌گونه تعاملی با موسسات مالی خارجی ندارد و نه از خارج کشور پولی دریافت می‌کند و نه وجهی انتقال می‌دهد.
قرض الحسن خاطرنشان کرد که هر فردی که در لبنان ساکن است می‌تواند از وام‌های این موسسه بهره‌مند شود و به همین ترتیب، هر فردی می‌تواند حسابی برای مشارکت مالی باز کرده و برای «اهداف خیریه و مذهبی» وجوهی سپرده‌گذاری کند.
ارتباطات در آفریقا
«بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» ادعا می‌کند که اسناد هک‌شده در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد قرض الحسن حساب‌هایی را برای افراد خارج از لبنان، از جمله در آفریقا و آمریکای جنوبی، مدیریت می‌کرده است.
غدار از موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن می‌گوید: «حزب‌الله در بسیاری از کشورهای آفریقایی دارای شبکه گسترده‌ای از شرکای تجاری است.»
او می‌افزاید: «این گروه در صنایع مختلفی از جمله تجارت الماس و هنر فعالیت دارد.»
وزارت خزانه‌داری آمریکا در سال ۲۰۱۹ ناظم سعید احمد، مجموعه‌دار هنری، را تحریم کرد و او را «یکی از بزرگترین تامین‌کنندگان مالی حزب‌الله» خواند.
از محل اقامت او اطلاعی در دست نیست.
حزب‌الله همچنین به کسب درآمد از قاچاق مواد مخدر در آمریکای لاتین متهم شده است.
بر اساس گزارش اخیر یکی از اندیشکده‌های سازمان ملل، تحقیقات انجام‌شده در ونزوئلا در سال ۲۰۱۱ از کشف یک شبکه پیچیده چند میلیون دلاری قاچاق مواد مخدر و پول‌شویی حکایت دارد.
«موسسه تحقیقات بین‌المللی جرم و عدالت سازمان ملل» گزارش داده که این شبکه متعلق به حزب‌الله با گروه شبه‌نظامی فارک در کلمبیا و یک کارتل ونزوئلایی مرتبط بوده است.
وزارت خزانه‌داری آمریکا طی دو دهه گذشته، چندین فرد و شرکت مستقر در این کشورها را تحریم کرده و آنها را به حمایت از شبکه مالی جهانی حزب‌الله متهم کرده است.
حسن مقلد، تاجر لبنانی که در سال ۲۰۲۳ از سوی ایالات متحده تحریم شد، این تحریم‌ها را دارای انگیزه‌های سیاسی می‌داند.
مقلد به بی‌بی‌سی عربی گفت: «هدف اصلی، تضعیف پایه‌های اقتصادی جامعه حزب‌الله و جلوگیری از ایجاد هرگونه جایگزین برای مدل‌های اقتصادی مورد حمایت آمریکا در منطقه است.»
قراردادها، قاچاق و رمزارز
گفته می‌شود حزب‌الله از راه‌های مختلف دیگری نیز منابع مالی خود را تامین می‌کند.
متیو لویت، نویسنده کتاب «حزب‌الله: ردپای جهانی حزب خدا در لبنان»، در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی عربی گفت: «حزب‌الله از بخش‌های خدماتی لبنان، مانند بهداشت و آموزش، درآمد هنگفتی به دست می‌آورد.»
بر اساس پژوهشی از اندیشکده چتم هاوس لندن در سال ۲۰۲۱، حزب‌الله از خلاهای قانونی در بخش مالی و قراردادهای دولتی لبنان سود می‌برد.
گزارش چتم هاوس می‌گوید که حزب‌الله از شرکت‌های خصوصی وابسته به خود برای شرکت در مناقصات و کسب قراردادهای دولتی استفاده می‌کند.
طبق همان پژوهش، حزب‌الله پیش از سقوط بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴، ماهانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار از طریق قاچاق سوخت دیزل به سوریه، کسب درآمد می‌کرد.
دو سال پیش از آن، حزب‌الله ادعاهای مربوط به نقش این گروه در تولید کاپتاگون را «اخبار جعلی» خوانده بود.
یوآو گالانت، وزیر دفاع وقت اسرائیل، در ژوئن ۲۰۲۳ اعلام کرد که برای نخستین بار، رمزارزهای منتسب به حزب‌الله توقیف شده است.
به گفته گالانت، «اداره مبارزه با تامین مالی تروریسم» اسرائیل حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار دلار رمزارز ترون را ضبط کرده که بخشی از آن متعلق به حزب‌الله و نیروی قدس ایران بوده است.
در نوامبر ۲۰۲۳، خبرگزاری رویترز از هی‌وارد وونگ، سخنگوی شرکت ترون، ثبت‌شده در جزایر ویرجین بریتانیا، نقل کرد که تمامی فناوری‌ها «از لحاظ نظری می‌توانند در فعالیت‌های مشکوک به کار گرفته شوند».
وونگ به عنوان نمونه به استفاده از دلار آمریکا برای پول‌شویی اشاره کرد. او گفت که ترون کنترلی بر افرادی که از فناوری آن استفاده می‌کنند ندارد و با گروه‌هایی که اسرائیل مشخص کرده، ارتباطی ندارد.
یک سال بعد، وزارت خزانه‌داری آمریکا یک صراف لبنانی را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد و او را متهم کرد که کیف‌‌پول‌های دیجیتالی در اختیار حزب‌الله قرار داده تا درآمد فروش نفت ایران را دریافت کند.
حزب‌الله به درخواست بی‌بی‌سی عربی برای اظهار نظر درباره این مطلب پاسخی نداد.
حزب‌الله به درخواست‌های بی‌بی‌سی عربی برای اظهار نظر در مورد این مقاله پاسخی نداد.
