ایران و اسرائیل از چه تجهیزاتی در جنگ و دفاع هوایی استفاده می‌کنند؟

 عکس آرشیوی از دو جنگنده اف۳۵ اسرائیلرادیو فردا: اسرائیل پس از حمله هوایی بامداد شنبه پنج آبان به سایت‌های راداری و نظامی ایران اعلام کرد به «اهداف خود رسیده» و به حکومت ایران هشدار داد به این حملات پاسخی ندهد.

عملیات هوایی اسرائیل در پاسخ به حملات موشکی ۱۰ مهر امسال ایران به اسرائیل صورت گرفت و هنوز مشخص نیست اقدام بعدی ایران در دومینویی که از بیش از یک سال پیش در منطقه به حرکت درآمد، چه خواهد بود.

دومینویی خسارت‌بار و پرتلفاتی که از ۱۵ مهر ۱۴۰۲ شکل گرفت، زمانی که گروه افراطی حماس که آمریکا و اتحادیه اروپا آن را تروریستی می‌دانند اما تحت حمایت جمهوری اسلامی است، به اسرائیل حمله کرد.

با این حال، خبرگزاری تسنیم که نزدیک به سپاه پاسداران است، نوشته است که «تردیدی نیست که اسرائیل در برابر هر اقدامی واکنش متناسب دریافت خواهد کرد».

این مطلب که براساس گزارشی از رویترز تنظیم شده، مروری است مختصر بر نیروهای هوایی ایران و اسرائیل و توان دفاعی آن‌ها در برابر حملات هوایی و ارزیابی این‌که هر یک از این دو کشور در حملات هوایی دوربرد و در برابر این حملات چگونه عمل می‌کنند.
توان نیروی هوایی ایران چقدر است؟
مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن می‌گوید نیروی هوایی ایران دارای ۳۷ هزار پرسنل است. با این حال این مؤسسه اعلام کرده که تحریم‌های بین‌المللی در طول دهه‌های اخیر، تا حد زیادی ارتباط ایران را با جدیدترین تجهیزات نظامی پیشرفته قطع کرده است.

نیروی هوایی جمهوری اسلامی تنها ده‌ها هواپیمای تهاجمی فعال از جمله جت‌های روسی و جت‌های مدل قدیمی ایالات متحده را در اختیار دارد که قبل از انقلاب خریداری شده‌اند.

به‌گفته مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن، جمهوری اسلامی دارای ۹ فروند جنگده اف۴ و اف۵،‌ یک اسکادران از جت‌های سوخو۲۴ ساخت روسیه و تعدادی هواپیمای میگ۲۹، اف۷ و اف۱۴ است.

از گفته‌های مقامات ارتش ایران می‌توان دریافت که نیروهای جمهوری اسلامی در حملات هوایی بر هواپیماهای سوخو حساب باز کرده‌اند.

امیرحمید واحدی، فرمانده نیروی هوایی ارتش ایران، ۲۹ فروردین امسال با تهدید اسرائیل اعلام کرد:‌ «آمادگی که امروز در زمینه سوخو۲۴ داریم از همه زمان‌ها بیشتر است.»

وابستگی نیروی هوایی ایران به هواپیمایی که در دهه ۶۰ میلادی تولید شده‌، خود نشان از ضعف نیروی هوایی ایران در این زمینه دارد.

ایران همچنین دارای پهپادهای بدون سرنشینی است که برای برخورد و انفجار طراحی شده‌اند.

تحلیلگران تعداد پهپادهای ایران را هزاران فروند تخمین می‌زنند. روسیه به دفعات از برخی از این پهپادها در حملات هوایی خود علیه تأسیسات و زیرساخت‌های شهری اوکراین استفاده کرده است.

تحلیلگران همچنین معتقدند ایران بیش از سه هزار و ۵۰۰ موشک زمین به زمین دارد که برخی از آن‌ها قابلیت حمل کلاهک‌های نیم‌تُنی دارند. با این حال امکان دارد تعداد موشک‌هایی که توان دسترسی به اسرائیل را داشته باشند، کمتر از این رقم باشد.
قدرت دفاعی ایران
توان دفاعی ایران بر ترکیبی از موشک‌های زمین به هوا، سامانه دفاعی روسیه و سامانه دفاعی داخلی استوار است.

ایران در سال ۱۳۹۵ سامانه «اس۳۰۰» را از روسیه تحویل گرفت؛ این سامانه شامل موشک‌های دوربرد زمین به هوا است که قدرت درگیری همزمان با چندین هدف از جمله هواپیما و موشک‌های بالستیک را دارد.

تهران همچنین دارای سکوی موشک زمین به هوای «باور۳۷۳» است. این سامانه در کنار سامانه‌های دفاعی صیاد و رعد که در ایران تولید شده‌اند، بخشی از سیستم پدافند هوایی جمهوری اسلامی را تشکیل می‌دهند.

پس از حمله روز شنبه اسرائیل و اعلام ارزیابی‌ها در این زمینه باید دید پدافند هوایی ایران در برابر این حملات چگونه عمل کرده و این سامانه‌ها آیا توانایی رویارویی با نیروی هوایی اسرائیل را دارند یا خیر.
توان هوایی اسرائیل چقدر است؟
اسرائیل دارای نیروی هوایی پیشرفته‌ای شامل جت‌های جنگنده چندمنظوره اف۱۵، اف۱۶ و اف۳۵ است؛ این جنگنده‌ها را آمریکا برای این کشور تأمین کرده است.

این‌ جنگنده‌ها در سرنگونی پهپادهایی که ایران در حمله خود به خاک اسرائیل استفاده کرد، نقش قابل توجهی داشتند.

جمهوری اسلامی ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ در پاسخ به حمله منتسب به اسرائیل به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق که باعث کشته شدن چند فرمانده ارشد سپاه پاسداران شد، به اسرائیل حمله مستقیم موشکی و پهپادی کرد.

نیروهای هوایی اسرائیل اما فاقد بمب‌افکن‌های دوربرد هستند. با این حال این کشور دارای ناوگان کوچک‌تری از بوئینگ‌ ۷۰۷ است که به عنوان تانکر سوخت‌رسانی عمل می‌کنند. این تانکرها به جنگنده‌های اسرائیل کمک می‌کنند تا بتوانند خود را به آسمان ایران برسانند.

نیروی هوایی اسرائیل مرداد امسال، زمانی که جت‌های جنگنده این کشور مناطق نزدیک بندر حدیده یمن را بمباران کردند، توانایی خود را برای هدف قرار دادن اهداف دوربرد نشان داد.

در همین حال محمدعلی جعفری، فرمانده‌ کل سابق سپاه پاسداران، یکم آبان امسال در جریان یک سخنرانی گفت اسرائیل ۳۱ فروردین امسال با استفاده از «هواپیماهای پیشرفته» آمریکایی به پایگاه هوایی اصفهان حمله کرده است.

از سوی دیگر، اسرائیل در فناوری هواپیمای بدون سرنشین پیشگام است و دارای هواپیماهای بدون خلبان «هِرون» (ایتان) است که می‌توانند بیش از ۳۰ ساعت پرواز کنند؛ این توانایی برای انجام عملیات در ایران کفایت می‌کند.

«مهمات سرگردان» (تسلیحات هوشمند پرسه‌زن) موسوم به «دِلیل» نیز بُردی تخمینی در حدود ۲۵۰ کیلومتر دارد که به منطقه خلیج فارس که ایران در آن قرار دارد، نمی‌رسد. با این حال، نیروی هوایی می‌تواند با نزدیک‌تر کردن محل پرتاب این مهمات به مرز ایران این فاصله را کاهش دهد.

تسلیحات هوشمند پَرسه‌زن نوعی موشک هدفمند است که ویژگی‌های مشترکی با پهپاد دارد و می‌تواند برای مدتی در منطقه هدف به صورت معلق باقی بماند و سپس به هدف اصابت کند.

باور عمومی بر این است که اسرائیل موشک‌های زمین به زمین دوربُرد تولید کرده، با این حال این مسئله تاکنون تأیید یا رد نشده است.
قدرت دفاعی اسرائیل
اسرائیل دارای یک سیستم دفاعی چندلایه است که با کمک ایالات متحده از زمان جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ تاکنون توسعه یافته است. این سیستم گزینه‌های زیادی را برای سرنگونی پهپادها و موشک‌های دوربرد ایرانی در اختیار اسرائیل قرار داده است.

سامانه «اَرو۳» که در بالاترین بخش این سیستم قرار دارد، موشک‌های بالستیک را در فضا رهگیری می‌کند. مدل قدیمی آن «اَرو۲» در ارتفاع پایین‌تر کار می‌کند.

سیستم موسوم به «فلاخن داوود» نیز برای مقابله با موشک‌های بالستیک و کروز در این سیستم دفاعی تعبیه شده است.

این در حالی است که «گنبد آهنین» نیز برای دفع راکت‌ها و خمپاره‌های کوتاه‌بُردی که از سوی گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی شلیک می‌شوند، در سیستم دفاع هوایی اسرائیل طراحی شده‌اند.

این سیستم در تئوری حتی می‌تواند در برابر موشک‌های قوی‌تری که توسط سامانه‌‌های «اَرو» و «فلاخن داود» رهگیری نشده‌اند، استفاده شود.

«گنبد آهنین» همچنین تعیین می‌کند آیا موشک در مسیر اصابت به یک منطقه پرجمعیت است یا خیر. در غیر این صورت، موشک نادیده گرفته می‌شود و به آن اجازه داده می‌شود به هدف اصابت کند.

سیستم‌های اسرائیلی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند به سیستم‌های رهگیری مشابه ایالات متحده در منطقه متصل شوند تا دفاعی ائتلافی و تقویت‌شده را فراهم کنند.

لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، دوشنبه ۳۰ مهر و پیش از ورود به اوکراین به خبرنگاران گفت سامانه پیشرفته ضد موشکی «تاد» و حدود ۱۰۰ سرباز برای هدایت آن را در اسرائیل مستقر کرده است.

«تاد» بخش مهمی از پدافند هوایی ارتش ایالات متحده است و برای رهگیری و انهدام تهدیدات موشک‌های بالستیک کوتاه‌بُرد، میان‌بُرد و بُرد بلند طراحی شده است.

پس از حمله ایران با ۱۸۱ موشک بالستیک در دهم مهرماه که به اعتقاد برخی از کارشناسان «آسیب‌پذیری» سامانه‌های ضدموشکی اسرائیل را برملا کرد، دولت آمریکا تصمیم گرفت یک سامانه «تاد» در این کشور مستقر کند.