آیا حسن‌طهرانی مقدم در حال تست موشک قاره‌پیما کشته شد؟
رأی دهید
ایران وایر:احسان مهرابی
«اسماعیل کوثری»، سردار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نماینده مجلس شورای اسلامی برای نخستین بار در صداوسیما گفته است «حسن طهرانی‌مقدم»، رییس «سازمان جهاد خودکفایی» سپاه و فعال در حوزه ساخت موشک در حال تست موشک قاره‌پیما کشته شده است: «حسن طهرانی‌مقدم دانشجوی ۲۳ ساله بود. سال ۱۳۶۲ در عملیات خیبر من با او آشنا شدم. گفت من موشک می‌سازم و ساخت. او داشت موشک قاره‌پیما تست می‌کرد که به شهادت رسید.»
طهرانی‌مقدم ۲۱ آبان ۱۳۹۰ در پی انفجار در پادگان «مدرس» در «بیدگنه»، روستایی نزدیک شهر شهریار، در ۵۰ کیلومتری غرب شهر تهران به همراه ۳۴ تن از همکارانش جان باخت و حالا در ادبیات جمهوری اسلامی، «شهید» خوانده می‌شود.
«ایران‌وایر» در سال ۱۳۹۸ در سلسله گزارش‌هایی با نام «سرداران سپاه»، به زندگی و فعالیت‌های سرداران شاخص سپاه پرداخت. حسن طهرانی‌مقدم که به پدرموشکی ایران شهرت داشت، یکی از این افراد است. این گزارش به بهانه صحبت «اسماعیل کوثری» بازنشر می‌شود.
نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی از او به عنوان «پدر موشکی ایران» نام می‌برند اما خودش «محسن رفیق‌دوست» را پدر موشکی جمهوری اسلامی ایران می‌دانست. این لقب پیش از این برای «منوچهر منطقی»، مدیرعامل سابق «ایران‌خودرو» نیز استفاده می‌شد.
به رسم معمول در جمهوری اسلامی، پس از مرگ حسن طهرانی‌مقدم، درباره او توصیفهای بسیار بیان شده است. البته برخی از این توصیف‌ها اغراق به نظر میرسند ولی به دلیل محرمانه بودن اقداماتش، تشخیص درست یا غلط بودن بسیاری از آن‌ها سخت است.
چهارمین فرزند خانواده طهرانی‌مقدم، ششم آبان ۱۳۳۸ در محله «سرچشمه» تهران به‌دنیا آمد و ۱۸آبان ۱۳۹۰ در انفجار یکی از پادگان‌های سپاه در «ملارد» جانش را از دست داد.
او از «مدرسه عالی تکنیکوم نفیسی» فوق‌دیپلم صنایع با گرایش برش قطعات صنعتی گرفت. به گفته نزدیکانش، عمویش اصرار داشت که همراه با پسرعموهایش برای ادامه تحصیل به کانادا برود و برایش پذیرش گرفته بود اما او ترجیح داده بود در ایران بماند.
نزدیکانش میگویند قبل از انقلاب در ساخت نارنجک‌های دست‌ساز ابتکاراتی از خود نشان می‌داد و در سال‌های ابتدایی انقلاب نیز در گیلان و در درگیری با گروههای مسلح مخالف حکومت حضور داشته است.در ابتدای شکل‌گیری رسمی سپاه پاسداران، او به عنوان سپاه شمال منصوب شد و طراحی‌های نظامی خود را از سال ۱۳۶۰ با تطبیق و سامان‌دهی آتش خمپاره‌اندازها آغاز کرد. گفته شده است «حسن باقری» طرحش را دید و او را به قرارگاه‌ها معرفی کرد تا آن را به اجرا درآورد.
میگویند در عملیات «طریق‌القدس» و آزادسازی شهر بستان طرحش را اجرا کرد و با آتش هماهنگ خمپاره‌های سپاه، عراقی‌ها از پل «سابله» عقب‌نشینی کردند.
براساس روایت فرماندهان سپاه، حسن طهرانی‌مقدم سال ۱۳۶۰ واحد توپخانه این نیرو را راه‌اندازی کرد و بر سر در آن نوشت: «و ما رمیت اذ رمیت ولکن الله رمی.» ([اى پیامبر] این تو نبودى که [خاک و سنگ به صورت آن‌ها] انداختى بلکه خدا انداخت)بعدها این عبارت را روی موشک‌ها نیز می‌نوشت.
«یعقوب زاهدی»، یکی از نزدیکانش در خاطره‌ای از طهرانی‌مقدم نوشته است:«[وقتی او دستور شلیک می‌داد]، دیده‌بان می‌گفت مثلا فلان جا را بزن، می‌گفت بغلش مدرسه است، ممکن است آن‌جا بخورد اما حسن می‌گفت [آیه] ما رمیت را مگر بلد نیستی؟ بخوان و بزن!»
این خاطره اشاره به این دارد که او به «توکل به خدا» معتقد بوده است.
براساس روایت‌های مختلف، موشکهای اولیه ساخت ایران از روی موشکهای لیبی کپی شده بودند. طبق برخی از این روایتها، کارشناسان لیبیایی برای راه‌اندازی این موشک‌ها به ایران سفر میکردند و نیروهای سپاه پاسداران نقشه ساخت موشک‌ها را از آن‌ها سرقت و کپی کرده‌اند.
گفته می‌شود وقتی با رایزنی‌های محسن رفیق‌دوست، وزیر وقت سپاه (در آن زمان وزارت سپاه وجود داشت)، چند فروند موشک «اسکاد بی» از لیبی خریداری شد، حسن طهرانی‌مقدم یک موشک را باز کرد و طرز ساختش را یاد گرفت.
محسن رضایی در این باره گفته است: «جنگ شهرها که آغاز شد، صدام به شدت شهرهای ما را با موشک و بمباران هوایی مورد حمله قرار می‌داد و فشار خیلی زیادی روی ما می‌آمد. من یک روز برادر محسن رفیق‌دوست را که مسوول لجستیک سپاه بود، خواستم و گفتم ما چاره‌ای نداریم جز این که جواب موشک‌ها را با موشک بدهیم. لذا ایشان را فرستادیم سوریه و لیبی و در آخر جنگ هم کره شمالی. بعد دیدم باید سامان‌دهی موشک‌ها را خودمان انجام دهیم. بعد از مشورت با برادران، رشید[غلامعلی]، صفوی[یحیی رحیم صفوی] و شمخانی[علی شمخانی]، به این نتیجه رسیدم که فرد مناسب برای این کار، حسن طهرانی است. ایشان را فرا خواندیم و گفتیم توپخانه را بسپار به شفیع‌زاده و خودت با تیمی از دوستانت یگان موشکی را تشکیل دهید. ایشان کمی به من نگاه کرد و چیزی نگفت. بعدها برادر جعفری، مسوول زرهی سپاه به من گفت در سوریه که بودیم، حسن به من گفت برادر محسن از من خواسته تیپ موشکی تشکیل بدهم؛ توپخانه را می‌شد کاری کرد ولی موشک‌ها خیلی پیچیده‌اند. به هر حال باید با توکل این کار را انجام دهیم.»
حسن طهرانی‌مقدم همراه با گروهی که بر اساس منابع مختلف، بین ۱۳تا ۱۵نفر بوده‌اند، سوم آبان ۱۳۶۳ برای دوره آموزشی موشک اسکاد بی عازم سوریه شدند.
در کتاب «یادگاران»، از مجموعه «روایت فتح» نوشته شده است: «فضای هتل در سوریه و رفت و آمدهای افسران سوری و نوع پوشش زنان سوری برای نیروهای جوان موشکی ایران غریبه بودند. حسن نیروهایش را در یکی از اتاق‌های هتل جمع کرد و گفت بستر جنگ آبستن حوادث تازه‌ای است، محبت و خنده‌های سوری‌ها نباید ما را از ماموریت اصلی خود غافل کند. هر جور شده باید این آموزش را خوب یاد بگیریم. مسایل حاشیه‌ای نباید از اصل قضیه دورمان کند.»
در برخی از سخنرانیها، از «منوچهر منطقی»، مسوول مرکز تحقیقات مخابرات سپاه پاسداران در دوره جنگ نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های موثر در برنامه موشکی ایران نام برده شده است؛ از جمله «محمد حسن ابوترابی»، نایب رییس مجلس در مراسم تودیع منطقی از ایران‌خودرو این عبارت را به کار برد.
حسن طهرانی‌مقدم سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۶ در لبنان یگان موشکی «حزب‌الله» را ایجاد کرد. او رابطه نزدیکی با «عماد مغنیه»، از فرماندهان نظامی حزب‌الله داشت.
حسن طهرانی‌مقدم در مهرماه سال ۱۳۸۴ به عنوان جانشین فرمانده نیروی هوایی سپاه پاسداران منصوب شد. «امیرعلی حاجی‌زاده» گفته که «محمدعلی جعفری» پس از انتصاب به سمت فرمانده سپاه پاسداران، قصد داشته طهرانی‌مقدم را به عنوان فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران منصوب کند اما او این سمت را نپذیرفته است.
طهرانی‌مقدم سال ۱۳۹۰ بر اثر انفجاری که در یکی از پادگان‌های سپاه در ملارد هنگام تست نهایی موشک بالستیک قاره‌پیما اتفاق افتاد، به همراه تعداد دیگری از نیروهای این نهاد کشته شد. چند روز پس از این اتفاق، مجله امریکایی «تایم» به نقل از منابع امنیتی مدعی شد که «موساد»، سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل در این حادثه نقش داشته است.
«محمد طهرانی‌مقدم»، برادر حسن و معاون ستاد امر به معروف و نهی از منکر نیز سال ۱۳۹۵ گفته بود که این حادثه یک اتفاق نبود بلکه از پیش برنامه‌ریزی و تعیین شده بود.او مدعی شده بود که موساد از مدت‌ها پیش به دنبال ترور برادرش بوده است. البته بعد این سخنان را پس گرفت و امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی احتمال نقش داشتن اسرائیل در این انفجار را رد کرد.
پس از مرگ طهرانی‌مقدم، تبلیغات گستردهای درباره او و اقداماتش شد. یکی از این تبلیغات هم کار دست جمهوری اسلامی داد. روزنامه «نیویورک تایمز» روز چهارشنبه دوم خردادماه ۱۳۹۷ در گزارشی اعلام کرد پژوهشگران «موسسه مطالعات بین‌الملل میدل‌بری» در کالیفرنیای امریکا از برنامه‌های تلویزیون ایران درباره طهرانی‌مقدم، به فعالیت یک سایت موشکی ایران در شاهرود پی بردهاند. در این برنامه، تصویری از حسن طهرانی‌مقدم منتشر شده بود که سمت چپ جعبه مقوایی، کلمه «شاهرود» نوشته شده بود. براساس این اطلاعات، وقتی کلمه شاهرود را دیده، حدس زده که این عبارت مربوط به یکی از سایت‌های موشکی ایران است و موضوع را دنبال کرده بودند. آن‌ها به سرنخ‌هایی برخوردند که نشان می‌دادند: «تهرانی‌مقدم درست پیش از مرگ بر ساخت سایتی مخفی در بیابانی پرت و دورافتاده نظارت داشته است که تا امروز نیز فعال است.»
طهرانی‌مقدم ۲۱ آبان ۱۳۹۰ در پی انفجار در پادگان «مدرس» در «بیدگنه»، روستایی نزدیک شهر شهریار، در ۵۰ کیلومتری غرب شهر تهران به همراه ۳۴ تن از همکارانش جان باخت و حالا در ادبیات جمهوری اسلامی، «شهید» خوانده می‌شود.
«ایران‌وایر» در سال ۱۳۹۸ در سلسله گزارش‌هایی با نام «سرداران سپاه»، به زندگی و فعالیت‌های سرداران شاخص سپاه پرداخت. حسن طهرانی‌مقدم که به پدرموشکی ایران شهرت داشت، یکی از این افراد است. این گزارش به بهانه صحبت «اسماعیل کوثری» بازنشر می‌شود.
نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی از او به عنوان «پدر موشکی ایران» نام می‌برند اما خودش «محسن رفیق‌دوست» را پدر موشکی جمهوری اسلامی ایران می‌دانست. این لقب پیش از این برای «منوچهر منطقی»، مدیرعامل سابق «ایران‌خودرو» نیز استفاده می‌شد.
به رسم معمول در جمهوری اسلامی، پس از مرگ حسن طهرانی‌مقدم، درباره او توصیفهای بسیار بیان شده است. البته برخی از این توصیف‌ها اغراق به نظر میرسند ولی به دلیل محرمانه بودن اقداماتش، تشخیص درست یا غلط بودن بسیاری از آن‌ها سخت است.
چهارمین فرزند خانواده طهرانی‌مقدم، ششم آبان ۱۳۳۸ در محله «سرچشمه» تهران به‌دنیا آمد و ۱۸آبان ۱۳۹۰ در انفجار یکی از پادگان‌های سپاه در «ملارد» جانش را از دست داد.
او از «مدرسه عالی تکنیکوم نفیسی» فوق‌دیپلم صنایع با گرایش برش قطعات صنعتی گرفت. به گفته نزدیکانش، عمویش اصرار داشت که همراه با پسرعموهایش برای ادامه تحصیل به کانادا برود و برایش پذیرش گرفته بود اما او ترجیح داده بود در ایران بماند.
نزدیکانش میگویند قبل از انقلاب در ساخت نارنجک‌های دست‌ساز ابتکاراتی از خود نشان می‌داد و در سال‌های ابتدایی انقلاب نیز در گیلان و در درگیری با گروههای مسلح مخالف حکومت حضور داشته است.در ابتدای شکل‌گیری رسمی سپاه پاسداران، او به عنوان سپاه شمال منصوب شد و طراحی‌های نظامی خود را از سال ۱۳۶۰ با تطبیق و سامان‌دهی آتش خمپاره‌اندازها آغاز کرد. گفته شده است «حسن باقری» طرحش را دید و او را به قرارگاه‌ها معرفی کرد تا آن را به اجرا درآورد.
میگویند در عملیات «طریق‌القدس» و آزادسازی شهر بستان طرحش را اجرا کرد و با آتش هماهنگ خمپاره‌های سپاه، عراقی‌ها از پل «سابله» عقب‌نشینی کردند.
براساس روایت فرماندهان سپاه، حسن طهرانی‌مقدم سال ۱۳۶۰ واحد توپخانه این نیرو را راه‌اندازی کرد و بر سر در آن نوشت: «و ما رمیت اذ رمیت ولکن الله رمی.» ([اى پیامبر] این تو نبودى که [خاک و سنگ به صورت آن‌ها] انداختى بلکه خدا انداخت)بعدها این عبارت را روی موشک‌ها نیز می‌نوشت.
«یعقوب زاهدی»، یکی از نزدیکانش در خاطره‌ای از طهرانی‌مقدم نوشته است:«[وقتی او دستور شلیک می‌داد]، دیده‌بان می‌گفت مثلا فلان جا را بزن، می‌گفت بغلش مدرسه است، ممکن است آن‌جا بخورد اما حسن می‌گفت [آیه] ما رمیت را مگر بلد نیستی؟ بخوان و بزن!»
این خاطره اشاره به این دارد که او به «توکل به خدا» معتقد بوده است.
براساس روایت‌های مختلف، موشکهای اولیه ساخت ایران از روی موشکهای لیبی کپی شده بودند. طبق برخی از این روایتها، کارشناسان لیبیایی برای راه‌اندازی این موشک‌ها به ایران سفر میکردند و نیروهای سپاه پاسداران نقشه ساخت موشک‌ها را از آن‌ها سرقت و کپی کرده‌اند.
گفته می‌شود وقتی با رایزنی‌های محسن رفیق‌دوست، وزیر وقت سپاه (در آن زمان وزارت سپاه وجود داشت)، چند فروند موشک «اسکاد بی» از لیبی خریداری شد، حسن طهرانی‌مقدم یک موشک را باز کرد و طرز ساختش را یاد گرفت.
محسن رضایی در این باره گفته است: «جنگ شهرها که آغاز شد، صدام به شدت شهرهای ما را با موشک و بمباران هوایی مورد حمله قرار می‌داد و فشار خیلی زیادی روی ما می‌آمد. من یک روز برادر محسن رفیق‌دوست را که مسوول لجستیک سپاه بود، خواستم و گفتم ما چاره‌ای نداریم جز این که جواب موشک‌ها را با موشک بدهیم. لذا ایشان را فرستادیم سوریه و لیبی و در آخر جنگ هم کره شمالی. بعد دیدم باید سامان‌دهی موشک‌ها را خودمان انجام دهیم. بعد از مشورت با برادران، رشید[غلامعلی]، صفوی[یحیی رحیم صفوی] و شمخانی[علی شمخانی]، به این نتیجه رسیدم که فرد مناسب برای این کار، حسن طهرانی است. ایشان را فرا خواندیم و گفتیم توپخانه را بسپار به شفیع‌زاده و خودت با تیمی از دوستانت یگان موشکی را تشکیل دهید. ایشان کمی به من نگاه کرد و چیزی نگفت. بعدها برادر جعفری، مسوول زرهی سپاه به من گفت در سوریه که بودیم، حسن به من گفت برادر محسن از من خواسته تیپ موشکی تشکیل بدهم؛ توپخانه را می‌شد کاری کرد ولی موشک‌ها خیلی پیچیده‌اند. به هر حال باید با توکل این کار را انجام دهیم.»
حسن طهرانی‌مقدم همراه با گروهی که بر اساس منابع مختلف، بین ۱۳تا ۱۵نفر بوده‌اند، سوم آبان ۱۳۶۳ برای دوره آموزشی موشک اسکاد بی عازم سوریه شدند.
در کتاب «یادگاران»، از مجموعه «روایت فتح» نوشته شده است: «فضای هتل در سوریه و رفت و آمدهای افسران سوری و نوع پوشش زنان سوری برای نیروهای جوان موشکی ایران غریبه بودند. حسن نیروهایش را در یکی از اتاق‌های هتل جمع کرد و گفت بستر جنگ آبستن حوادث تازه‌ای است، محبت و خنده‌های سوری‌ها نباید ما را از ماموریت اصلی خود غافل کند. هر جور شده باید این آموزش را خوب یاد بگیریم. مسایل حاشیه‌ای نباید از اصل قضیه دورمان کند.»
در برخی از سخنرانیها، از «منوچهر منطقی»، مسوول مرکز تحقیقات مخابرات سپاه پاسداران در دوره جنگ نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های موثر در برنامه موشکی ایران نام برده شده است؛ از جمله «محمد حسن ابوترابی»، نایب رییس مجلس در مراسم تودیع منطقی از ایران‌خودرو این عبارت را به کار برد.
حسن طهرانی‌مقدم سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۶ در لبنان یگان موشکی «حزب‌الله» را ایجاد کرد. او رابطه نزدیکی با «عماد مغنیه»، از فرماندهان نظامی حزب‌الله داشت.
حسن طهرانی‌مقدم در مهرماه سال ۱۳۸۴ به عنوان جانشین فرمانده نیروی هوایی سپاه پاسداران منصوب شد. «امیرعلی حاجی‌زاده» گفته که «محمدعلی جعفری» پس از انتصاب به سمت فرمانده سپاه پاسداران، قصد داشته طهرانی‌مقدم را به عنوان فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران منصوب کند اما او این سمت را نپذیرفته است.
طهرانی‌مقدم سال ۱۳۹۰ بر اثر انفجاری که در یکی از پادگان‌های سپاه در ملارد هنگام تست نهایی موشک بالستیک قاره‌پیما اتفاق افتاد، به همراه تعداد دیگری از نیروهای این نهاد کشته شد. چند روز پس از این اتفاق، مجله امریکایی «تایم» به نقل از منابع امنیتی مدعی شد که «موساد»، سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل در این حادثه نقش داشته است.
«محمد طهرانی‌مقدم»، برادر حسن و معاون ستاد امر به معروف و نهی از منکر نیز سال ۱۳۹۵ گفته بود که این حادثه یک اتفاق نبود بلکه از پیش برنامه‌ریزی و تعیین شده بود.او مدعی شده بود که موساد از مدت‌ها پیش به دنبال ترور برادرش بوده است. البته بعد این سخنان را پس گرفت و امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی احتمال نقش داشتن اسرائیل در این انفجار را رد کرد.
پس از مرگ طهرانی‌مقدم، تبلیغات گستردهای درباره او و اقداماتش شد. یکی از این تبلیغات هم کار دست جمهوری اسلامی داد. روزنامه «نیویورک تایمز» روز چهارشنبه دوم خردادماه ۱۳۹۷ در گزارشی اعلام کرد پژوهشگران «موسسه مطالعات بین‌الملل میدل‌بری» در کالیفرنیای امریکا از برنامه‌های تلویزیون ایران درباره طهرانی‌مقدم، به فعالیت یک سایت موشکی ایران در شاهرود پی بردهاند. در این برنامه، تصویری از حسن طهرانی‌مقدم منتشر شده بود که سمت چپ جعبه مقوایی، کلمه «شاهرود» نوشته شده بود. براساس این اطلاعات، وقتی کلمه شاهرود را دیده، حدس زده که این عبارت مربوط به یکی از سایت‌های موشکی ایران است و موضوع را دنبال کرده بودند. آن‌ها به سرنخ‌هایی برخوردند که نشان می‌دادند: «تهرانی‌مقدم درست پیش از مرگ بر ساخت سایتی مخفی در بیابانی پرت و دورافتاده نظارت داشته است که تا امروز نیز فعال است.»
