تحقیقات اف‌بی‌آی از رابرت مالی؛ «شبکه نفوذ ایران» و عزم احیای برجام با فرستاده ویژه بایدن چه کرد؟

یورونیوز: رابرت مالی، فرستاده ویژه دولت بایدن در امور ایران تحت تحقیق اف‌بی‌آی قرار دارد و عزم او برای احیای برجام ممکن است به قیمت شغل و سابقه کاریش تمام شود. اما مدارک منتشر شده حاکی از آن است که او علاوه بر ملاقات با رهبران حماس و حزب‌الله، با «شبکه نفوذی جمهوری اسلامی در آمریکا» نیز در ارتباط بوده است.

به گزارش وال‌استریت ژورنال، رابرت مالی در جریان تلاش‌های دولت بایدن برای احیای برجام که از بهار سال ۲۰۲۱ آغاز شد، بعضا مواضعی اتخاذ کرده است که برای متحدان غربی آمریکا بسیاری گیج کننده بودند. او همچنین با برخی معاونان خود اختلاف نظر جدی داشته است.

آقای مالی اکنون به «کوتاهی در نگهداری از اسناد محرمانه» متهم است و مجوز امنیتیش به حالت تعلیق در آمده است. بنابر اسناد منتشر شده، به نظر می‌رسد که او در انتقال این اطلاعات کوتاهی کرده و آن‌ها را به ایمیل شخصیش منتقل کرده است.

اما همه‌چیز به این جا ختم نمی‌شود و وزارت خارجه آمریکا نیز اکنون از سوی بازرسی کل ایالات متحده در مظان اتهام قرار گرفته است. بنابر آخرین گزارش بازرسی، آقای مالی حتی پس از تعلیق مجوز امنیتی خود همچنان به اطلاعات فوق محرمانه دسترسی داشته است.

سقوط آزاد آقای مالی، بخشی از شکست بزرگ سیاست دولت بایدن در قبال ایران بود. او زمانی عزمش را جزم کرده بود تا با احیای برجام، جلوی پیش‌روی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را بگیرد، اما اکنون، بنابر گفته آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا تهران تنها دو هفته با تولید بمب هسته‌ای فاصله دارد.
رابرت مالی کیست؟
رابرت مالی ۶۱ ساله در اوایل فعالیت حرفه‌ای به‌عنوان فردی که مسائل ژئوپولیتیکی را با دیدی خاکستری و نه سیاه و سفید بررسی می‌کرد، شناخته شد. او پسر سیمون مالی، روزنامه‌نگار و روشنفکر برجسته مصری سوری‌تبار است که خود را وقف مسائل عربی کرده بود.

سیمون مالی به یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین نزدیک و مخالف جدی فعالیت‌های خارجی ایالات متحده بود. او که یک یهودی مصری بود، شیفته ناسیونالیسم عربی بود و حتی گاهی با بی‌احتیاطی سیاست خارجی ایالات متحده را محکوم می‌کرد.

رابرت مالی و آنتونی بلینکن در مدرسه ژانین مانوئل پاریس همکلاسی بودند و در سال ۱۹۸۰ از آن‌جا فارغ‌‌التحصیل شدند.

آقای مالی در سال‌های اخیر بیش از هر دیپلمات آمریکایی برجسته‌ دیگری با گروه‌های تروریستی و شبه‌نظامی در خاورمیان ارتباط برقرار کرده و این فعالیت‌های اکنون و در جریان تحقیقات اف‌بی‌آی به بروز تنش‌هایی میان این سازمان و وزارت خارجه آمریکا منجر شده است. اف‌بی‌آی کار‌های او را بی‌احتیاطی و با پیامدهای جدی توصیف کرده، اما مقامات وزارت امور خارجه از او دفاع می‌کنند.

یک مقام ارشد وزارت امور خارجه به بازرس کل گفت که اتهامات علیه مالی منعکس‌کننده سوءرفتار جدی نیستند.
رابرت مالی در جلسات مذاکرات برجامسخنگوی وزارت امور خارجه اگرچه از اظهار نظر در مورد جلسه اف‌بی‌آی یا سایر جنبه‌های تحقیقات مالی خودداری کرد اما گفت که این وزارتخانه «هرگز به دنبال هدایت اف‌بی‌آی در مورد نحوه انجام هر تحقیقی نخواهد بود.»

رابرت مالی با کسانی ارتباط برقرار می‌کرد که بسیاری از افراد حاضر در سیاست خارجی واشنگتن از آن‌ها دوری می‌کردند. او در حین فعالیت در گروه بین‌المللی بحران، اندیشکده مستقر در بروکسل، با رهبران حماس و حزب‌الله که هردو در فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا قرار دارند، در جهت «حل مناقشات» ملاقات می‌کرد.

در دوره دوم ریاست‌جمهوری اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا بر انعقاد توافقی درجهت محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران تمرکز کرد و روابط آقای مالی با ایرانیان ناگهان ارزشمند شد. راب مالی نقش به‌سزای در انعقاد برجام داشت، اما دونالد ترامپ دو سال بعد با لغزش قلمی تمام تلاش‌های او را نقش بر آب کرد.

پس از پیروزی بایدن در انتخابات ۲۰۲۰، آنتونی بلینکن با آقای مالی تماس گرفت و از او پرسید که آیا مایل است یک بار دیگر این توافق را امتحان کند.

در شرایطی که سیاست ایالات متحده در قبال ایران بین تعامل دیپلماتیک و فشار حداکثری اقتصادی در نوسان بود، بایدن، بلینکن و مالی شروع به ترسیم شرایطی برای بازگشت به شرایط توافق کردند و مذاکرات با ایران در آوریل ۲۰۲۱ در وین، پایتخت اتریش کلید خورد.
«اختلاف نظر» در اتریش؛ مالی آماده برداشتن نخستین گام بود
ایالات متحده به دنبال بازگشت به شرایطی بود که بخش اصلی توافق ۲۰۱۵ را حفظ کند و ایران را حداقل یک سال از تولید اورانیوم غنی‌شده لازم برای سلاح هسته‌ای دور نگه دارد. با این حال، از همان ابتدا، درباره این که آیا ایران در حال حاضر هم سوخت هسته‌ای مورد نیاز را تولید کرده و شرایط دیگر قابل بازگشت نیست، وجود داشت.

ایران در ژانویه ۲۰۲۰ در واکنش به تحریم‌های جدید ایالات متحده و سایر اقدامات تنبیهی غرب، اعلام کرد که دیگر به شرایط توافق هسته‌ای پایبند نیست. از آن زمان، ایران ذخایر سوخت هسته‌ای خود را گسترش داده بود.

مقامات ایرانی همچنین از مذاکره مستقیم با همتایان آمریکایی خود امتناع کردند. در عوض، دیپلمات‌های اروپایی و چینی برای انتقال پیام‌ها بین مذاکره‌کنندگان ایرانی و آمریکایی به‌کار گرفته شدند.

رابرت مالی در آن زمان در تلاش برای تطابق با شرایط توافق اصلی، پیشنهاد داد که بخشی از تحریم‌های ایالات متحده که مربوط به برنامه هسته‌ای ایران بود برداشته شود. این رویکرد مستقیم او برخی از اعضای تیم ۱۰ نفره مذاکره‌کننده آمریکا را نگران کرد. آن‌ها بر این باور بودند که رابرت مالی پیش از موعد دست خود را رو می‌کند.

انریکه مورا، رئیس دفتر جوزپ بورل، مسئول روابط خارجه اتحادیه اروپا گفت: «انتقاد اصلی در مورد میزان اطلاعاتی بود که او فاش کرد.»

برخی مذاکره‌کنندگان غربی همتایان ایرانی خود را به‌عنوان افرادی حیله‌گر و فرصت‌طلب می‌دانستند که آماده‌اند هر پیشنهادی را که ایالات متحده در طول مذاکرات پیچیده مطرح می‌کرد به‌عنوان یک پیشنهاد رسمی تلقی کنند.

این دیپپلمات‌های غربی معتقد بودند که ایرانی‌ها از مذاکرات برای خرید زمان برای پیشبرد برنامه هسته‌ای خود استفاده می‌کردند.

مقامات آمریکایی انتظار داشتند که این بخش از مذاکرات روان‌تر پیش برود. اما با طولانی شدن مذاکرات، تردیدها افزایش یافت.

ایران پیشنهادات ایالات متحده را نادیده گرفت و خواستار امتیازات بیشتری از جمله حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا شد.

درون تیم مذاکره‌کننده آمریکایی، تنش‌ها بر سر بر سر حصول عاجل توافق و یا تلاش برای رسیدن به یک توافق پایدار افزایش یافت.

مذاکرات بدون توافق در ژوئن ۲۰۲۱ و با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی متوقف شد. مذاکره‌کنندگان ایرانی در اواخر نوامبر ۲۰۲۱ در دیدار با همتایان آمریکایی، عزم خود را برای شروع دور جدیدی از مذاکرات ابراز کردند.

رابرت مالی از ماندن آمریکا حمایت کرد و گفت که متقاعد کردن تهران بری بازگشت به مذاکرات بعد‌ها دشوراتر خواهد بود.

حضور آمریکا در این مذاکرات، تیم مذاکره‌کننده آمریکایی را دچار شکاف کرد. ریچارد نفیو، معاون مالی استعفا داد و در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که به‌دلیل «اختلاف نظر کاملا سیاسی» این کار را انجام داده است. آریان طباطبایی، یکی دیگر از اعضای گروه، کارمند ایرانی- آمریکایی وزارت امور خارجه نیز این تیم را ترک کرد.

یک مذاکره‌کننده اروپایی گفت: «ایالات متحده نشان داد که واقعا برای رسیدن به توافق مستاصل است. ایرانی‌ها می‌دانستند که می‌توانستند مذاکرات را تا هروقت که می‌خواهند کش بدهند.»

مذاکرات برای چند ماه دیگر متوقف شد اما در آخرین تلاش، مذاکره‌کنندگان اروپایی پیش‌نویسی از توافق را به ایران ارائه دادند که شامل رفع تحریم‌های بانکی ایران و تعداد دیگری از نهادها و مقامات بود اما اشاره‌ای به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نداشت. ایران توافق را رد کرد.

بنابر اعلام بازرسی کل، در تحقیقات اولیه راجع‌به آقای مالی اطلاعاتی به دست آمد که می‌توانست بر روی مجوز امنیتی او تاثیر بگذارد.

به گفته یک منبع آگاه، آقای مالی روی یک لینک فیشینگ کلیک کرده و یک حساب ایمیل شخصی را به خطر انداخته بود. در حالی که محققان این نقض امنیتی را بررسی می‌کردند، شواهدی یافتند که نشان می‌داد آقای مالی احتمالا اسناد طبقه‌بندی‌شده، از جمله یادداشت‌های جلسات را به یک ایمیل شخصی منتقل کرده است.

مجوز امنیتی رابرت مالی در ۲۲ آوریل تعلیق شد.

چند ماه بعد، در اتفاقی غیرمنتظره، روزنامه دولتی تهران تایمز تصویری از نامه دوصفحه‌ای تعلیق مجوز امنیتی آقای مالی را منتشر کرد.

افشای اطلاعات محرمانه به همین‌جا ختم نشد و گزارش‌های دیگری از جلسات رابرت مالی منتشر شد. بنابر این گزارش‌ها علی واعظ، متخصص ایران در گروه بین‌المللی بحران و مشاور آقای مالی در مذاکرات با مقامات ایرانی و آرین طباطبائی، عضو گروه «ابتکار کارشناسان ایران» بودند.

به گزارش وال‌استریت ژورنال، جمهوری اسلامی ایران این گروه غیررسمی از پژوهشگران و دانشگاهیان ایرانی در غرب در سال ۲۰۱۴ برای حمایت از اهداف سیاسیش شناسایی کرده بود.

در نتیجه افشای این اسناد، منتقدان مالی ادعا کردند که او با کارزار نفوذ جمهوری اسلامی مرتبط است.

آقای مالی همچنان در مرخصی بدون حقوق از وزارت امور خارجه به سر می‌برد و منتظر نتیجه تحقیقات اف‌بی‌آی است. او اکنون در این فرصت در دانشگاه‌های پرینستون و ییل در مورد سیاست خارجی آمریکا و حقوق بشر تدریس می‌کند.