سفر به گذرگاه اسلام‌قلعه در مرز ایران و افغانستان؛ روزانه صدها مهاجر افغان اخراج می‌شوند
رأی دهید
نزدیکان اجمل به بی‌بی‌سی گفتند او ۱۰ سال داشت که تنها و بدون همراه به ایران رفته بود. برادرش که جسد او را از ایران به کشورش آورده بود، خسته و درمانده در کنار تابوت نشسته بود.
او گفت: «اجمل پنج سال پیش از خانه قهر کرد و به ایران رفت، او در ایران در یک باغ کار می‌کرد و به طور منظم با خانواده در افغانستان تماس داشت. ناگهان خبر شدیم او خود را از سقف اتاقش حلق‌آویز کرده است.»
او گفت: «از پلیس ایران دلیل خودکشی بردارم را پرسیدم، به من گفتند که اوخودکشی کرده است. همین. هیچ‌کس نمی‌داند که او چرا دست به خودکشی زد.»
برادرش که همراه با جسد او از مرز ایران وارد افغانستان شد می‌گوید: «حفیظ الله، کارگرساختمانی بود. چند روز پیش هنگامی که یک دیواربه ارتفاع پنج متر را تخریب می‌کردند دیوار روی سرش فرو ریخت و زیر آن جان باخت.»
او می‌گوید: «روز اول کار جدید حفیظ الله بود و کارفرما حاضر شد تنها حقوق یک روز او را بپردازد.»
عبدالغنی قاضی‌زاده، مسئول ثبت‌نام افغان‌های بازگشته از ایران در اداره مهاجرین و عودت کنندگان طالبان در گذرگاه اسلام قلعه می‌گوید:
«هر روز بین ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰ مهاجر افغانستان از ایران بطور اجباری یا داوطلبانه برگردانده می‌شوند. بعضی روزها این رقم از سه هزار بیشتر است.»
او می‌گوید: «با این حساب، تنها از این مرز در هشت ماه گذشته سال روان (۲۰۲۴)، بیشتر از ۵۰۰ هزار افغان از ایران به افغانستان برگردانده شده‌اند».
به گفته او، روزانه «۲۰ تا ۳۰ افغان» که پاسپورت و ویزای ایران را دارند نیز برگردانده می‌شوند.
مقام‌های ایرانی می‌گویند کسانی که با ویزای سیاحت به ایران سفر میکنند حق کار در این کشور را ندارند.
او در کرج در حومه تهران بازداشت و به افغانستان اخراج شد.
او می‌گوید که او «مجوز کار» را که مقام‌های ایرانی داده بودند را به پلیس ایران نشان داد اما پلیس به آن «اهمیت نداد.»
محمدخان امیر، یک مهاجر دیگر افغان هم سه نوع مدرک را نشان داد و گفت مجوز کار در ایران است که از مراجع ایرانی دریافت کرده اما می‌گوید با اینحال ایران به مدارکی که خود صادر کرده، اهمیت نمی‌دهند و او را اخراج کردند.
در میان مهاجران برگشته از ایران به افغانستان کسانی هم هستند که داوطلبانه به کشورشان برمی‌گردند. در میان آنها لیلا یک خانم ۶۵ ساله می‌گوید او بیست سال در ایران زندگی کرد و تصمیم گرفت به کشورش برگردد.
خیریه «شورای پناهندگان دانمارک» در یک گزارش می‌گوید از آنجایی که دولت ایران در مورد طرح اخراج افغان‌های پناهنده در مقیاس بزرگ، اطلاع رسانی عمومی نداشته است، وضعیت افغان‌هایی که خارج از چشم عموم، با بازگشت اجباری به افغانستان مواجه شده‌اند رو به وخامت است.
در ماه‌های اخیر گزارش‌های زیادی از تشدید فشارها بر مهاجران افغانستان در ایران، منتشر شده است.
در یکی از تازه‌ترین نمونه‌ها تصویری از دستور قضایی برای ممنوعیت فروش نان در یکی از شهرهای ایران برای مهاجران افغان منتشر شد. البته کمی بعد دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بردسیر که در آنجا چنین تصویری منتشر شده بود در توضیحی گفت که این ممنوعیت تنها مربوط به نان یارانه‌ای است
چند روز پیش یک مقام ارشد ایرانی گفت تا پایان سال «نزدیک به دو میلیون اتباع غیرمجاز» از ایران اخراج می‌شوند.
روز دوشنبه (۱۶ سپتامبر-۲۶ سنبله) مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران در یک نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره وضعیت افغان‌ها در ایران گفت: «آنها که غیرمجاز آمدند، تلاش می‌شود با احترام برگردانده شوند.»
او گفت: «درمورد افغان‌ها سه جلسه در شورای عالی امنیت گذاشته‌ایم. یک عده پاسپورت دارند، با آنها یک برخورد می‌شود. یک عده با خلاف آمدند، باید در چارچوب قانون برخورد شود.»
آقای پزشکیان در ادامه گفت: «با هم برادریم اما مراعات چارچوب‌های بین دولت‌ها لازم است. ما داریم چارچوب قانونی را تنظیم می‌کنیم.»
افزایش فقر گسترده و مشکلات اقتصادی بیشتر جوانان در افغانستان را مجبور ساخت به دنبال کار از راه‌های غیرقانونی به کشورهای همسایه ایران و پاکستان بروند.
براساس تازه‌ترین گزارش سازمان بین المللی مهاجرت در شش روز پایانی ماه اگست ۲۰۲۴ نزدیک به ۴۰ هزار افغان به ایران رفتند.
ایران سال‌هاست که مقصد پناهندگان افغان بوده است که از خشونت، آزار و اذیت و مشکلات اقتصادی در کشور خود فرار میکنند.
برخی از افغان‌ها نیز از ایران به عنوان دهلیز عبور غیرقانونی به ترکیه و کشورهای اروپایی استفاده میکنند.
