«سلاح‌های ایرانی و آمریکایی در ارمنستان»؛ ایروان پس از مسکو به ریسمان که چنگ می‌زند؟

یورونیوز: رسانه‌های آذربایجانی در هفته‌های اخیر از انتقال تسلیحات آمریکایی به ارمنستان خبر دادند. همچنین گزارش‌های تایید نشده‌ای مبنی بر انعقاد قرارداد تسلیحاتی و آموزش نظامی میان ایروان و تهران منتشر شده است. آیا این کشور کوچک قفقاز پس از روی گرداندن از مسکو به دنبال متحدان نظامی دیگری است؟

رویکرد ارمنستان در رابطه با انتخاب متحدان و شرکای نظامی در سال‌های اخیر و پس از دوبار شکست نظامی در برابر رقیب دیرینش آذربایجان، رفته رفته دستخوش تغییر شد.

این جمهوری پیش‌تر عضو شوروی سابق، تاکنون به طور سنتی متکی بر روسیه بود. اما پس از حمله برق‌آسای آذربایجان به ناگورنو-قره‌باغ (قره‌باغ کوهستانی) در سپتامبر سال گذشته و ضمیمه کردن این بخش به خاک خود، نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان انفعال نیروهای حافظ صلح روس مستقر در منطقه را دلیل ناکامی نظامی کشورش دانست و از روسیه روی برگرداند.

آقای پاشینیان در ۱۲ ژوئن طی نامه‌ای به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه اعلام کرد که کشورش از سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO)، ائتلاف نظامی میان روسیه، بلاروس، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان بیرون می‌آید. کشورهای عضو این پیمان متعهد بودند که در صورت حمله کشور متخاصم خارجی به یکی از آن‌ها برای دفاع وارد عمل شوند.

نیکول پاشینیان در این نامه مدعی شد که کشورهای عضو این پیمان «نه تنها به تعهد خود پایبند نبودند بلکه همراه با آذربایجان جنگی را علیه ارمنستان طرح‌ریزی کردند.»

با این حال به گزارش پولیتیکو، بلاروس از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ تجهیزات نظامی پیشرفته و همچنین تجهیزات جنگ الکترونیکی در اختیار ارمنستان قرار داده است.

ارمنستان از سال ۲۰۲۰ تا کنون بودجه نظامی خود را رفته رفته تقریبا دوبرابر کرده است. بودجه نظامی این کشور در سال ۲۰۲۰، ۷۸۵ میلیون دلار بود. این بودجه در سال ۲۰۲۳ به ۱.۳ میلیارد دلار و در سال ۲۰۲۴ به ۱.۴ میلیارد دلار رسید.

بنابر اسناد منتشر شده، این کشور حوزه قفقاز بیشترین تسلیحات و تجهیزات نظامی خود را از روسیه، فرانسه و هند تهیه می‌کرده است. در سال‌های اخیر و آغاز جنگ اوکراین، مقامات ارمنی بارها گفته‌اند که روسیه به‌رغم دریافت وجه سفارشات نظامی تحویل آن‌ها را عقب می‌اندازد.
نقش ایران چیست؟
وبسایت خبری آذربایجانی کالیبر (Caliber.az) در گزارشی در روز چهارشنبه ۲۱ اوت با استناد به منابع «دیپلماتیک و نظامی» مدعی شد که فرانسه یک واحد توپخانه خودکششی ۱۵۵ میلیمتری «سزار» و چند سامانه موشکی ضد تانک و موشک‌های هوا به هوا را از طریق ایران به ارمنستان فرستاده است.

این وبسایت مدعی شد که این تسلیحات از فرودگاه «اورلی» پاریس به فرودگاه مهرآباد تهران منتقل شده و از آن‌جا توسط شرکت هواپیمایی «معراج» به ارمنستان فرستاده شده است.

این ادعا درحالی مطرح می‌شود که فرانسه پیشتر نیز تسلیحاتی را از طریق گرجستان به ارمنستان فرستاده بود.

کالیبر اعلام نکرده است که به‌رغم تنش‌های منطقه‌ای موجود، چرا فرانسه باید تصمیم بگیرد که از ایران برای ارسال تجهیزات به ارمنستان استفاده کند.

کالیبر در بخشی دیگر از گزارش ۲۱ اوت خود مدعی شد که هند نیز از ایران برای فرستادن تسلیحات به ارمنستان استفاده می‌کند.

در این گزارش آمده است که هند این تسلیحات و تجهیزات نظامی را به «بندرعباس» در جنوب ایران می‌فرستد تا از آنجا به ارمنستان منتقل شود.

این رسانه مدعی است که محموله‌های نظامی که از فرانسه و هند به ارمنستان فرستاده می‌شوند، تا حدی به صورت رسمی اعلام شده‌اند، اما بخشی دیگر از این محموله‌ها تحت عنوان کالای «غیرنظامی» به ارمنستان منتقل می‌شود.

این وبسایت مدعی است که این کار با هدف گمراه کردن آذربایجان از توانایی واقعی نظامی ارمنستان انجام می‌شود.

در موردی دیگر، ایران اینترنشنال در گزارشی اختصاصی در روز ۲۴ ژوئیه به نقل از «یک مقام ارشد نظامی در خاورمیانه» مدعی شد که تهران و ایروان توافق نظامی به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار یعنی بیش از یک سوم بودجه نظامی سال ۲۰۲۴ ارمنستان امضا کرده‌اند.

بنابر این گزارش این توافق شامل چندی قرارداد است و در چند ماه گذشته به امضا رسیده است.

این رسانه افزود که جمهوری اسلامی ایران قرار است طی این قرارداد پهپاد‌های شاهد ۱۳۶، ۱۲۹ و ۱۹۷، مهاجر و سیستم‌های پدافند هوایی از قبیل سوم خرداد، مجید، پانزده خرداد و آرمان را در اختیار ارمنستان قرار دهد.

بنابر اطلاعات این رسانه، این توافق همچنین شامل آموزش نیروهای ارمنی هم می‌شود.

وزارت دفاع ارمنستان به این گزارش این رسانه فارسی زبان خارج از ایران واکنش نشان داد. آرام توروسیان، سخنگوی این وزارتخانه گزارش مزبور را «ساختگی و کذب» خواند و گفت که چنین ادعاهایی «مستحق پاسخگویی نیستند.»

مهدی سبحانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان هم این گزارش را تکذیب کرد و منبع انتشار آن را «رسانه‌های غیرمعتبری که سابقه انتشار مطالب نادرست و تحلیل‌های مغرضانه در خصوص جمهوری اسلامی ایران را دارند» دانست.
آیا آمریکا به ارمنستان تسلیحات می‌فرستد؟
کالیبر در روز ششم اوت در گزارشی با استناد به اطلاعات وبسایت «فلایت رادار» اعلام کرد که دو هواپیمای نظامی آمریکایی که از پایگاه‌های این کشور در رومانی و خاورمیانه پرواز کردند، در روزهای دوم و سوم اوت در فرودگاه بین‌المللی «زوارتنوتس» ایروان به زمین نشستند.

این وبسایت آذربایجانی با استناد به «منابع آگاه قابل اتکا» افزود که این دو هواپیمایی نظامی باری بوئینگ سی-۱۷ متعلق به نیروهای مسلح ایالات متحده و حامل پرسنل و محموله‌های نظامی آمریکایی بودند.

کالیبر پیشتر مدعی شده بود که نیکول پاشینینان در روز پنجم آوریل در بروکسل قرارداد همکاری نظامی را با آمریکا به امضا رسانده است. این وبسایت مدعی شد که محموله‌های اخیر در چارچوب همین قرارداد به ایروان تحویل داده شده‌اند و حاوی تفنگ‌های نقطه‌زن، دستگاه‌های دید در شب، وسایل ارتباطی ویژه، جلیقه‌های ضد گلوله، پهپاد‌های تهاجمی کوچک و مین هستند.

کالیبر همچنین افزود که ایالات متحده پیشتر نیروهای ویژه ارمنستان را برای استفاده از این تسلیحات آموزش داده است.

مارک لیبی، سفیر آمریکا در آذربایجان در واکنش به این گزارش‌ها در گفتگو با شبکه تلویزیونی «آی‌تی‌وی» این کشور این گزارش را «بی‌معنی» خواند و گفت: «این‌ها همه‌اش ساختگی است و من کاملا آن را تکذیب می‌کنم. سفارت آمریکا در ارمنستان هم در بیانیه‌ای گفت که این گزارش ساختگی است. متاسفانه برخی به دلایلی که من تنها می‌توانم به آن مشکوک باشم، خواهان تفرقه‌ افکنی و ایجاد مشکل در روابط ارمنستان و آذربایجان هستند. کالیبر هم از همان‌ها است. من اطلاعات آن‌ها را قاطعانه تکذیب می‌کنم.»

کالیبر در واکنش به سخنان آقای لیبی تصاویری را که ادعا می‌کند حضور هواپیماهای نظامی آمریکایی در فرودگاه ایروان را نشان می‌دهد، منتشر کرد.

این درحالی است که ارمنستان و آمریکا پیشتر در ماه ژوئیه رزمایش نظامی مشترکی را با عنوان «شریک عقاب» برگزار کردند.

به گزارش اسوشیتدپرس، نیروهای حافظ صلح ارمنی، نیروهای نظامی ایالات متحده و گارد ملی کانزاس حضور داشتند.
ایران چه سودی می‌برد؟
کالیبر در گزارش خود مدعی شد که جمهوری اسلامی ارسال تجهیزات هندی و فرانسوی به ارمنستان را به بهانه «چک گمرکی» به تعویق می‌اندازد.

این رسانه آذربایجانی می‌گوید که سپاه پاسداران از این فرصت برای «جاسوسی نظامی» استفاده کرده و متخصصان آن به مطالعه فناوری تسلیحاتی ارسالی می‌پردازند تا با استفاده از اطلاعات به دست آمده بتوانند تسلیحات به‌روز‌تری تولید کنند.

کالیبر همچنین مدعی است که جمهوری اسلامی یک بار دست به تجزیه کامل سامانه «سزار» زده و سفارت فرانسه در این باره به ایران هشدار داده است.

این رسانه می‌گوید که به‌رغم هشدار پاریس، جمهوری اسلامی ایران دست از این اقدام نکشیده و آن را «هزینه هواداری پاریس از ایروان» دانسته است.