هجوم مردم برای خرید طلا پس از شایعه «خرید طلا در سیزدهم ماه صفر باعث افزایش رزق می‌شود»

صف خریداران در برابر یک طلافروشی در اصفهاندویچه وله: انتشار گسترده متنی در فضای مجازی که در آن از خوش‌یمن بودن خرید طلا در سیزدهم ماه صفر گفته شده بود، سبب شد که بازار طلافروشان روز یکشنبه ۲۸ مرداد صحنه صف‌های طولانی خریداران باشد.

محمد کشتی‌آرای، نایب‌رئیس اتحادیه طلا و جواهر ایران دوشنبه ۱۹ مرداد (۲۹ اوت) در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا درباره شلوغی بازارهای طلافروشان گفت انتشار محتوایی در فضای مجازی درباره "شگون داشتن خرید طلا در روز ۱۳ ماه صفر" سبب شد تا بازارهای طلافروشان در روز یکشنبه شاهد صف‌های طویل خریداران باشد.

به گفته او در سال‌های گذشته چنین چیزی در بازار طلا مشاهده نشده و درخواست انبوه برای خرید طلا در روز ۱۳ صفر این بار "تنها به دلیل تآثیر محتوای فضای مجازی بر روی مردم بوده است".

کشتی‌آرای در عین حال اثرگذاری فضای مجازی بر رفتار  و باور مردم را "تأمل برانگیز" دانست و گفت، باید برسی شود که چگونه فضای مجازی توانسته بر باورها و اعتقادات مردم چنین اثری بگذارد.

در بخشی از این محتوا که در رسانه‌های رسمی هم بازنشر یافت، آمده بود: «یکی از مهم‌ترین روزهای این ماه که توصیه فراوانی به اندوخته کردن طلا در آن شده است، ۱۳ صفر است. حتی خرید یک تکه کوچک طلا در این روز می تواند برکت و فراوانی را به مال بیاورد. لزومی ندارد که حتما سرمایه بزرگی برای خرید طلا در ماه صفر داشته باشد.» این روایت ظاهرا به جعفر صادق، امام ششم شیعیان نسبت داده شده است.

به گفته کشتی‌آرای خریداران افزایش تمایل خود به خرید طلا در ۱۳ صفر را مبنتی بر "همان منبع فضای مجازی" ذکر کردند، این در حالی است که او به عنوان یک فعال پرسابقه در بازار طلا برای نخستین بار بوده که چنین چیزی را شنیده بود.

او در این باره گفت: «من نه به لحاظ سنتی، نه مذهبی، نه عرفی، نه تاریخی تا کنون چنین چیزی نشنیده بودم و این اصلا سنت نیست. داشتم با خودم فکر می‌کردم که شبکه‌های مجازی چقدر توانایی دارند تا مساله‌ای را جا بیندازند.»

کشتی‌آرای که به گفته خودش از ۱۱ سالگی در بازار طلا کار کرده، از "رویدادی عجیب" سخن گفت و افزود: «شاید باور نکنید در سابقه‌ ذهنی من اصلا چنین چیزی نبود. اتفاقا اغلب مردم در ماه محرم و صفر، خصوصا تا پایان سیزدهم صفر برای خرید دست نگه می‌داشتند و ملاحظاتی می‌کردند. اعتقادی وجود داشت که این ماه‌ها سنگین است اما یک باره دیروز با این موج عجیب و غریب خریداران روبرو شدیم و حتی حبابی در بازار شکل گرفت و روند قیمت‌ها را افزایشی کرد.»
شایعه‌ای بی‌سابقه
خبر آنلاین نیز در گزارشی در این باره به گفته‌های یک طلافروش در منطقه مرکزی تهران اشاره کرد. او ضمن اشاره به "عجیب" بودن این رویداد گفت: «از روزهای قبل در فضای مجازی چیزهایی در این زمینه دیده بودم اما مبنایی پیدا نکردم. فکر کنم خرافات است. فکر نکنم سندیتی داشته باشد.»

ظاهرا برای خریداران تنها مهم بوده که قطعه‌ای طلا بخرند، ولو کوچک. این طلافروش در این مورد افزود: «ما با موج عجیبی از خریداران روبرو شدیم. اغلبشان طلاهای کوچک با مزد ساخت اندک و حتی دست دوم طلب می‌کردند و معتقد بودند با خرید این کالا، هم حاجت روا می‌شوند و هم زندگی‌شان خوش یمن خواهد شد.»

وبسایت "بالاترین‌ها" هم در مطلبی انتقادی از جمله به واکنش‌های کاربران پرداخته است، از جمله پدرام سلطانی، کارشناس اقتصادی ضمن ابراز ناباوری گفت: «شایعه کرده بودند که اگر ۱۳ صفر طلا بخری، پولدار می‌شوی. بعد ملت واقعا هجوم برده بودند سمت بازار طلا. این رو باور نکردم تا اینکه یکی از دوستانم در بازار طلا تأیید کرد که بازار به شدت شلوغ بوده.» این کارشناس نیز این پرسش را مطرح می‌کند که "این شایعه چرا سال‌های قبل نبوده است".

بالاترین‌ها به نقل از یک طلافروش به نام میلاد می‌نویسد که او به خاطر شلوغی بیش از حد "توان پاسخگویی به مشتریان را" نداشته است. او نیز از باور ۱۳ صفر  ابراز بی‌اطلاعی کرده و افزود: «دیشب تا ساعت ۱۱ شب مغازه پر بود از مشتری! نمی‌دانم واقعا این حرف از کجا آمده که مردم هجوم آورند؟»

بنا بر اظهارات نایب‌رئیس اتحادیه طلا و جواهر "همین اقدام مردم و باور جدید باعث شد که روز گذشته سکه ۷۵۰ هزار تومان و هر گرم طلا ۱۰۰ هزار تومان گران شود، آنهم در حالی که نرخ ارز و انس جهانی تغییری نکرده بود.» به گفته او "عمده خریدها هم برای طلاهای یک گرم و کمتر از یک گرم بود".

برخی رسانه‌ها این موضوع را "ترفند طلافروشی‌ها" دانسته‌اند.­­­­­­­­
هجوم برای خرید طلا پس از رواج شایعه «افزایش رزق»ایندیپندنت فارسی: بازار طلای ایران روز یکشنبه بیست‌وهشتم مرداد، مصادف با سیزدهم ماه صفر، رونقی بی‌سابقه‌ را شاهد بود. همه‌چیز از این شایعه و بدعت مرموز در فضای مجازی آغاز شد که خرید طلا در روز سیزدهم ماه صفر خوش‌یمن است و باعث بهبود وضعیت مالی می‌شود و چنین شد که بسیاری از مردم به‌تنگ‌آمده از مشکلات معیشتی تحت‌تاثیر این شایعه به طلافروشی‌ها هجوم بردند؛ به‌ طوری‌ که در خیابان‌ها و بازارهای طلافروشی تهران و برخی شهرها تا ساعتی از شب جای سوزن انداختن نبود.

یکی از ساکنان منطقه مجیدیه شمالی تهران می‌گوید که مردم مقابل طلافروشی‌های این منطقه صف کشیده بودند و به نوبت داخل می‌شدند. فرصت زیادی هم برای انتخاب نداشتند و باید به‌سرعت خرید می‌کردند و می‌رفتند تا نوبت به خریدار بعدی برسد. به گفته این فرد، صف خریداران مقابل طلافروشی‌هایی که قطعه‌های خیلی کوچک برای فروش داشتند، طولانی‌تر هم بود؛ مسئله‌ای که نشان می‌داد احتمالا خیلی‌ها پس‌انداز اندکشان را به خرید طلا اختصاص داده‌اند.

به‌ همین ترتیب، شهروند دیگری نیز گفت که در بازار طلافروشی‌های منطقه ۱۵ خرداد تهران، جای سوزن انداختن نبود و برخی طلافروشی‌ها از هجوم انبوه خریداران شگفت‌زده شده بودند.

یکی دیگر از ساکنان پایتخت نیز وضعیت بازار تجریش را توصیف کرد که آنجا، ترافیکی عجیب از افراد پیاده تشکیل شده و ازدحامی شبیه روزهای آخر سال در این منطقه به‌وجود آمده بود.

جست‌وجو در فضای مجازی برای پیدا کردن منشا شایعه و ادعای «خوش‌یمن بودن خرید طلا در روز سیزدهم ماه صفر» به دو گروه از حساب‌های اینستاگرامی منتهی می‌شود؛ برخی که نام و نشان مشخص ندارند و برخی که بلاگرهایی با رویکرد مذهبی آن‌ها را اداره می‌کنند.

هر دو گروه در پست‌های مشابه، ادعا کرده‌اند که «سیزدهم ماه صفر روزی پر انرژی است، می‌توانید خواسته‌های خود را درخواست کنید، برای هر خواسته‌ای نیز وسیله‌ای مرتبط با همان خواسته را بخرید؛ مثلا برای خانه‌دار شدن جاکلیدی، برای ماشین، جاسوییچی، برای رزق و روزی، تکه‌ای طلا، برای ازدواج، حلقه و برای بچه‌دار شدن، عروسک یا تکه‌ای لباس بچه‌گانه. حتما قبل از خرید آیه‌الکرسی بخوانید، صلوات بفرستید و نیت کنید.»

برخی منتشرکنندگان نیز حدیثی را به نقل از امام ششم شیعیان نقل کرده‌اند با این مضمون که «خرید طلا در ۱۳ صفر شگون دارد و پر از خیروبرکت است».

برای بسیاری از مردم که تا همین چند سال پیش طبق روایات‌ شفاهی قدیمی‌، تصور می‌کردند ماه صفر «سنگین» و حتی «نحس» و «قمر در عقرب» است، شنیدن این ادعا که خرید طلا در این ماه می‌تواند خوش‌یمن باشد و رزق و روزی را زیاد کند، بسیار عجیب بود. به همین دلیل برخی انگشت اتهام را به سمت طلافروشی‌ها گرفتند و آن‌ها را متهم کردند که برای رونق دادن به بازار فروش طلا، به خرافات و شایعه متوسل شده‌اند.

در عین حال، برخی طلافروشان در شبکه‌های اجتماعی اذعان کردند که حتی خودشان هم از ازدحام مردم در روز یکشنبه غافلگیر شده‌اند و انتظار این تعداد از خریداران را نداشتند.

برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی بدعت «خوش‌یمن بودن خرید طلا در سیزدهم ماه صفر» را یادآور شدند و نوشتند که حتی برخی طلافروشی‌ها در حساب‌های کاربری‌شان از مردم خواسته‌اند برای خرید طلا حضوری مراجعه نکنند.

یکی از کاربران با نام میلاد که در بازار تهران طلافروش است، در پستی نوشت: «صف خرید طلا به مناسبت ۱۳ صفر بازار را قفل کرده بود. توان پاسخگویی به مشتریان را نداشتیم. تا ساعت ۱۱ شب مغازه پر بود از مشتری. نمی‌دونم واقعا این حرف از کجا اومد که مردم هجوم آوردن؟»

طلافروش دیگری نیز با انتشار پستی مشابه نوشت: «سردرد گرفتم آن‌قدر مغازمون شلوغ بود.» طلافروش دیگری در تبریز هم نوشت که مشتریان قبل از ساعت ۹ صبح پشت مغازه‌های طلافروشی صف کشیده بودند و این بدعت حتى برای کسبه قدیمى بازار طلا هم عجیب بود. از ازدحام خریداران مقابل طلافروشی‌های رشت، ساری، اصفهان و برخی شهرهای دیگر نیز گزارش‌هایی منتشر شده است.

شناسایی عوامل پنهان پشت دامن زدن به شایعه خوش‌یمن بودن خرید طلا در روز سیزدهم ماه صفر به‌سادگی امکان‌پذیر نیست و مستلزم کندوکاو بسیار است اما دلیل هجوم مردم به طلافروشی‌ها روشن است و به تحقیقات گسترده نیازی ندارد. زیرا به‌خوبی می‌دانیم که به‌رغم وعده‌های متناوب مسئولان جمهوری اسلامی در دولت‌های مختلف، وضعیت اقتصادی مردم ایران در بیش از چهار دهه گذشته سیر نزولی داشته و در این سال‌ها میلیون‌ها نفر از طبقه متوسط به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند. بسیاری از کسب‌وکارها هم نابود و سفره‌ مردم روز‌به‌روز کوچک‌تر شده است.

در چنین شرایطی، طیف‌های مختلف اجتماع بسته به دانش، تخصص، تجربه، مهارت و توانایی‌شان، برای ادامه بقای خود و خانواده‌شان به راه‌های مختلف متوسل شده‌اند. مثلا برخی که امکان مهاجرت داشتند، ایران را ترک کردند. برخی همچنان به راه‌های فرار می‌اندیشند و برخی نیز دست به دامن خرافات ‌می‌شوند و با خرید تکه‌ای طلای کوچک، شانسشان را برای زیاد شدن رزق و روزی تا سال آینده امتحان می‌کنند.