زمزمه‌های عزل «علیرضا زاکانی»، شهردار بسیجی تهران
رأی دهید
به نظر می‌رسد شهرداری تهران آماده بدرقه چهل و هفتمین شهردار خود می‌شود.
زمزمه‌های عزل «علیرضا زاکانی»، شهردار بسیجی تهران در شرایطی مطرح می‌شود که در کارنامه او در شهرداری، تنها شکست٬ طرح‌های ناتمام و شائبه فساد دیده می‌شود.
تاریخ مصرف «تانک انقلاب» که در دو انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته وظیفه تخریب نامزدهای جناح مقابل را برعهده داشته، به پایان رسیده است. جریان انقلابی که از زاکانی به‌عنوان رجال سیاسی-مذهبی مورد تایید شورای نگهبان برای حمله به رقیب استفاده می‌کردند، حداقل تا چهار سال دیگر نیازی به او ندارند؛ حال زاکانی حتی به صندلی شهرداری تهران در خیابان بهشت نیز نمی‌تواند اطمینان کند.
***
شورای شهر علیه تانک
«مهدی اقراریان»، دیگر عضو شورای شهر تهران نیز در همین رابطه به وبسایت «اکوایران» گفت: «عزل آقای زاکانی در دستور کار جمعی از همکاران در شورای شهر تهران است و در حال رایزنی با دیگر اعضای شورا هستیم، برخی از اعضا دراین‌باره اعلام آمادگی کردند، اما بنا به ملاحظاتی، اسامی آنها را اعلام نمی‌کنیم؛ چراکه ممکن است فشار اطرافیان ایشان بر این افراد زیاد شود. هزینه انتقاد به آقای زاکانی زیاد است.»
«ناصر امانی»، یکی دیگر از اعضای شورای پایتخت نیز در همین رابطه تاکید کرد: «با افتخار به شهردار شدن غیرقانونی آقای زاکانی رای ندادم و در مقابل قانون شکنی‌ها و تخلفاتش ایستاده‌ام.»
در مقابل اما همچنان هستند چهره‌هایی در شورای شهر تهران که از ادامه «شهرداری» زاکانی دفاع می‌کنند. ازجمله «مهدی چمران»، رییس این شورا. زمانی که از چمران درباره کارزار برکناری شهردار تهران سوال پرسیده شد، گفت: «به این کارزارها توجه نکنید. سیستم کشور ما کارزاری نیست، براساس انتخاب است. اگر بخواهیم کارزاری تصمیم بگیریم باید برای انتخاب رییس‌جمهوری هم با کارزار تصمیم بگیریم؛ این منطقی نیست.»
«علیرضا نادعلی»، سخنگو شورای تهران نیز روز سه‌شنبه۱۹تیر در واکنش به این درخواست گفته بود که «زاکانی با قدرت به کار خود ادامه می‌دهد» و کارزار یادشده، «در کار شورا و شهرداری تهران تاثیرگذار نخواهد بود.»
کارزار درخواست برکناری شهردار تهران٬ از فروردین۱۴۰۳ آغاز شد٬ زمانی که شهرداری عزم خود را جزم کرد تا درخت‌های پارک‌های تهران را قطع کند و به‌جای آن مسجد بسازد. اگرچه این کارزار پس از شروع انتخابات نابه‌هنگام به حاشیه رفت٬ اما پس از انصراف زاکانی نامزدی در انتخابات مجددا مطرح شد. تعداد امضا کنندگان کارزار «شهردار خوب کجاست»، تا زمان انتشار این گزارش به صد و هفتاد هزار نفر رسیده است.
زاکانی نیز در واکنش به این کارزار، ضمن بی‌اثر خواندن آن به رسانه‌ها گفته بود: «اگر به متنی که تنظیم شده دقت کنید سراسر تهمت است. تعجب می‌کنم چرا برخی چنین چیزهایی را دنبال می‌کنند که یک تکانه و بی‌ثباتی را القاء می‌کنند. جمع‌کردن امضا برای عزل شهردار مثل این است که بعد از شرکتِ مردم در انتخابات، یک عده برای پس‌گرفتنِ آن آرا امضا جمع کنند.»
در بخشی از متن کارزار «برکناری زاکانی» آمده است: «درحالی‌که مسوولان شهری و کشوری هیچ عزم و تدبیری برای حل این معضلات بزرگ زیست‌محیطی و خسارت‌های مادی و جانی ندارند، شهردار تهران به‌جای توسعه فضای سبز پارک‌ها، میل وافری به تراکم‌فروشی و پارک‌خواری و تغییر کاربری فضای سبز پارک‌های موجود به مسجد و هتل و برج و رستوران و شهربازی و فضاهای اداری و تجاری و کسب درآمد از پارک‌ها دارد.»
هم‌زمان مدافعان زاکانی نیز کمپینی در حمایت از او به راه انداختند. کارزاری به‌عنوان «تقدیر و حمایت از مواضع انقلابی دکتر زاکانی.» این کارزار پس از گذشت نزدیک به بیست روز، ختنها موفق به جمع آوری ۷۳۳ امضا شده است.
کارنامه‌ای تماما ردی
البته زاکانی در پاسخ به منتقدان این طرح، به‌جای اینکه دلیلی قابل قبول داشته باشد، با لحنی تمسخرآمیز اعلام کرد که «در پارک قیطریه مسجد می‌سازیم، خوبشم می‌سازیم!»
از سوی دیگر، سازمان بازرسی کل کشور نیز تایید کرده بود که او سابقه و مدرک مرتبط برای کسب عنوان شهرداری تهران را ندارد.
جنجال بعدی، «حسین حیدری»، داماد زاکانی بود. او هنوز امضای حکم شهرداری‌اش خشک نشده بود که دامادش را به‌عنوان «مشاور و دستیار ویژه شهردار تهران در هوشمندسازی» منصوب کرد. اگرچه پس از اعتراضات فراوان مجبور به لغو این حکم شد٬ اما روزنامه «هم‌میهن» در گزارشی به نقل از اعضای شورای شهر تهران نوشت که حسین حیدری، داماد زاکانی، نقش پررنگی را در شهرداری ایفا می‌کند.
در آبان۱۴۰۱ هم رییس کمیته شفافیت شورای شهر تهران، از گم شدن ۱۷ هزار میلیارد تومان در ردیف‌های درآمد شهرداری خبر داد و گفت که این مبلغ «در هیچ محلی هزینه نشده است.»
اواخر خرداد۱۴۰۲ هم جنجال صدور ویزا برای سفر آقای زاکانی و همراهانش به بلژیک، مقام‌های شهری و دولتی این کشور تا سطح نخست‌وزیر را به دردسر انداخت.
اول اردیبهشت۱۴۰۳ نیز «یاشار سلطانی٬» روزنامه‌نگار٬ افشا کرد که طرف قرارداد «دو میلیارد یورویی» سال گذشته شهرداری تهران با چین برای واردات اتوبوس‌های برقی، یک «شرکت ساختمانی» است؛ البته آقای زاکانی تمام این اتهام‌ها را رد کرد.
از کودک سربازی تا لات کوچه خلوتی
علیرضا زاکانی هنوز هجده ساله نشده بود که برای شرکت در جنگ ایران و عراق به جبهه رفت و در واحدهای «تخریب» و «اطلاعات-عملیات» مشغول‌به‌کار شد.
او پس از جنگ به دانشگاه تهران رفت و از فرماندهان بسیج دانشجویی شد و در زمان حمله نیروهای انتظامی و شبه‌نظامیان حزب‌اللهی به خوابگاه دانشجویان در ۱۸تیر۱۳۷۸، مسوول بسیج دانشگاه‌های استان تهران بود. زاکانی ازجمله در راهپیمایی حکومتی ۲۳تیر۱۳۷۸، در کنار «حسن روحانی»، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، جزو سخنرانان بود.
آقای زاکانی در نهایت با مدرک پزشکی هسته‌ای پا به عرصه سیاست گذاشت و در دوره‌های هفتم٬ هشتم و نهم به نمایندگی از مردم تهران در مجلس بود. درباره شرایط و مدارک تحصیلی زاکانی همواره شبهاتی مطرح بوده است. ویدیو او در هنگام پرکردن ناشیانه سرنگ برای اقدام نمادین تزریق واکسن کرونا، واکنش کادر درمان را در برداشت.
او در سال‌های نمایندگی، از مخالفان سرسخت برجام بود و در تدوین طرح جنجالی «صیانت از فضای مجازی»، نقش محوری داشت. زاکانی در انتخابات دهمین دوره مجلس شکست خورد و به‌عنوان «دبیر مجمع عالی بسیج» منصوب شد. هرچند او درجه سرلشکری ندارد، در مقام مجمع عالی بسیج و پیش‌از آن در ریاست بسیج دانشجویی جایگاه سرلشکری داشته است.
او در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شد، اما صلاحیتش توسط شورای نگهبان رد شد تا در نهایت در سال ۱۴۰۰ بتواند از سد این شورا بگذرد.
مناظره‌های انتخاباتی آن سال به تریبونی برای انتقادات او علیه دولت روحانی و همچنین حمله به «عبدالناصر همتی»، نامزدی که نماینده میانه‌روها و اصلاح‌طلبان به حساب می‌آمد تبدیل شد و از سوی رسانه‌های اصول‌گرا-انقلابی ملقب به لقب «تانک انقلاب» شد. اما از همان ابتدا بسیاری او را «یار کمکی» «ابراهیم رئیسی» می‌دانستند و نهایت زاکانی دو روز قبل از رای‌گیری، به نفع آقای رئیسی کناره‌گیری کرد.
بعد از پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات، آقای زاکانی گفت که مقام‌هایی مانند وزارت رفاه، وزارت بهداشت و ریاست دفتر رییس‌جمهور به او پیشنهاد شده است. اما او به‌جای همه این مقام‌های دولتی، شهرداری تهران را برگزید. جایگاهی که حداقل بودجه‌اش از بسیاری از وزارت‌خانه‌ها بالاتر است؛ ۱۵۰ هزار میلیارد تومان برای سال ۱۴۰۳ و همچنین دور از نظارت مجلس.
علیرضا زاکانی٬ کارگزار شصت ساله جمهوری اسلامی اگرچه در چند دوره کم‌اقبال‌تر انتخابات مجلس توانست ردای نمایندگی بر تن کند٬ دو بار برای ریاست‌جمهوری خیز برداشت و هر دو بار به در بسته «عدم مقبولیت» و «انصراف» زودهنگام خورد، حال احتمال می‌رود که شهرداری را هم از دست بدهند و در سراشیبی عمر سیاسی خود قرار بگیرد.
نام «محمد مخبر»، ازجمله نام‌هایی‌ست که به‌عنوان جانشین زاکانی به گوش می‌رسد
زمزمه‌های عزل «علیرضا زاکانی»، شهردار بسیجی تهران در شرایطی مطرح می‌شود که در کارنامه او در شهرداری، تنها شکست٬ طرح‌های ناتمام و شائبه فساد دیده می‌شود.
تاریخ مصرف «تانک انقلاب» که در دو انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته وظیفه تخریب نامزدهای جناح مقابل را برعهده داشته، به پایان رسیده است. جریان انقلابی که از زاکانی به‌عنوان رجال سیاسی-مذهبی مورد تایید شورای نگهبان برای حمله به رقیب استفاده می‌کردند، حداقل تا چهار سال دیگر نیازی به او ندارند؛ حال زاکانی حتی به صندلی شهرداری تهران در خیابان بهشت نیز نمی‌تواند اطمینان کند.
***
شورای شهر علیه تانک
«مهدی اقراریان»، دیگر عضو شورای شهر تهران نیز در همین رابطه به وبسایت «اکوایران» گفت: «عزل آقای زاکانی در دستور کار جمعی از همکاران در شورای شهر تهران است و در حال رایزنی با دیگر اعضای شورا هستیم، برخی از اعضا دراین‌باره اعلام آمادگی کردند، اما بنا به ملاحظاتی، اسامی آنها را اعلام نمی‌کنیم؛ چراکه ممکن است فشار اطرافیان ایشان بر این افراد زیاد شود. هزینه انتقاد به آقای زاکانی زیاد است.»
«ناصر امانی»، یکی دیگر از اعضای شورای پایتخت نیز در همین رابطه تاکید کرد: «با افتخار به شهردار شدن غیرقانونی آقای زاکانی رای ندادم و در مقابل قانون شکنی‌ها و تخلفاتش ایستاده‌ام.»
در مقابل اما همچنان هستند چهره‌هایی در شورای شهر تهران که از ادامه «شهرداری» زاکانی دفاع می‌کنند. ازجمله «مهدی چمران»، رییس این شورا. زمانی که از چمران درباره کارزار برکناری شهردار تهران سوال پرسیده شد، گفت: «به این کارزارها توجه نکنید. سیستم کشور ما کارزاری نیست، براساس انتخاب است. اگر بخواهیم کارزاری تصمیم بگیریم باید برای انتخاب رییس‌جمهوری هم با کارزار تصمیم بگیریم؛ این منطقی نیست.»
«علیرضا نادعلی»، سخنگو شورای تهران نیز روز سه‌شنبه۱۹تیر در واکنش به این درخواست گفته بود که «زاکانی با قدرت به کار خود ادامه می‌دهد» و کارزار یادشده، «در کار شورا و شهرداری تهران تاثیرگذار نخواهد بود.»
کارزار درخواست برکناری شهردار تهران٬ از فروردین۱۴۰۳ آغاز شد٬ زمانی که شهرداری عزم خود را جزم کرد تا درخت‌های پارک‌های تهران را قطع کند و به‌جای آن مسجد بسازد. اگرچه این کارزار پس از شروع انتخابات نابه‌هنگام به حاشیه رفت٬ اما پس از انصراف زاکانی نامزدی در انتخابات مجددا مطرح شد. تعداد امضا کنندگان کارزار «شهردار خوب کجاست»، تا زمان انتشار این گزارش به صد و هفتاد هزار نفر رسیده است.
زاکانی نیز در واکنش به این کارزار، ضمن بی‌اثر خواندن آن به رسانه‌ها گفته بود: «اگر به متنی که تنظیم شده دقت کنید سراسر تهمت است. تعجب می‌کنم چرا برخی چنین چیزهایی را دنبال می‌کنند که یک تکانه و بی‌ثباتی را القاء می‌کنند. جمع‌کردن امضا برای عزل شهردار مثل این است که بعد از شرکتِ مردم در انتخابات، یک عده برای پس‌گرفتنِ آن آرا امضا جمع کنند.»
در بخشی از متن کارزار «برکناری زاکانی» آمده است: «درحالی‌که مسوولان شهری و کشوری هیچ عزم و تدبیری برای حل این معضلات بزرگ زیست‌محیطی و خسارت‌های مادی و جانی ندارند، شهردار تهران به‌جای توسعه فضای سبز پارک‌ها، میل وافری به تراکم‌فروشی و پارک‌خواری و تغییر کاربری فضای سبز پارک‌های موجود به مسجد و هتل و برج و رستوران و شهربازی و فضاهای اداری و تجاری و کسب درآمد از پارک‌ها دارد.»
هم‌زمان مدافعان زاکانی نیز کمپینی در حمایت از او به راه انداختند. کارزاری به‌عنوان «تقدیر و حمایت از مواضع انقلابی دکتر زاکانی.» این کارزار پس از گذشت نزدیک به بیست روز، ختنها موفق به جمع آوری ۷۳۳ امضا شده است.
کارنامه‌ای تماما ردی
البته زاکانی در پاسخ به منتقدان این طرح، به‌جای اینکه دلیلی قابل قبول داشته باشد، با لحنی تمسخرآمیز اعلام کرد که «در پارک قیطریه مسجد می‌سازیم، خوبشم می‌سازیم!»
از سوی دیگر، سازمان بازرسی کل کشور نیز تایید کرده بود که او سابقه و مدرک مرتبط برای کسب عنوان شهرداری تهران را ندارد.
جنجال بعدی، «حسین حیدری»، داماد زاکانی بود. او هنوز امضای حکم شهرداری‌اش خشک نشده بود که دامادش را به‌عنوان «مشاور و دستیار ویژه شهردار تهران در هوشمندسازی» منصوب کرد. اگرچه پس از اعتراضات فراوان مجبور به لغو این حکم شد٬ اما روزنامه «هم‌میهن» در گزارشی به نقل از اعضای شورای شهر تهران نوشت که حسین حیدری، داماد زاکانی، نقش پررنگی را در شهرداری ایفا می‌کند.
در آبان۱۴۰۱ هم رییس کمیته شفافیت شورای شهر تهران، از گم شدن ۱۷ هزار میلیارد تومان در ردیف‌های درآمد شهرداری خبر داد و گفت که این مبلغ «در هیچ محلی هزینه نشده است.»
اواخر خرداد۱۴۰۲ هم جنجال صدور ویزا برای سفر آقای زاکانی و همراهانش به بلژیک، مقام‌های شهری و دولتی این کشور تا سطح نخست‌وزیر را به دردسر انداخت.
اول اردیبهشت۱۴۰۳ نیز «یاشار سلطانی٬» روزنامه‌نگار٬ افشا کرد که طرف قرارداد «دو میلیارد یورویی» سال گذشته شهرداری تهران با چین برای واردات اتوبوس‌های برقی، یک «شرکت ساختمانی» است؛ البته آقای زاکانی تمام این اتهام‌ها را رد کرد.
از کودک سربازی تا لات کوچه خلوتی
علیرضا زاکانی هنوز هجده ساله نشده بود که برای شرکت در جنگ ایران و عراق به جبهه رفت و در واحدهای «تخریب» و «اطلاعات-عملیات» مشغول‌به‌کار شد.
او پس از جنگ به دانشگاه تهران رفت و از فرماندهان بسیج دانشجویی شد و در زمان حمله نیروهای انتظامی و شبه‌نظامیان حزب‌اللهی به خوابگاه دانشجویان در ۱۸تیر۱۳۷۸، مسوول بسیج دانشگاه‌های استان تهران بود. زاکانی ازجمله در راهپیمایی حکومتی ۲۳تیر۱۳۷۸، در کنار «حسن روحانی»، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، جزو سخنرانان بود.
آقای زاکانی در نهایت با مدرک پزشکی هسته‌ای پا به عرصه سیاست گذاشت و در دوره‌های هفتم٬ هشتم و نهم به نمایندگی از مردم تهران در مجلس بود. درباره شرایط و مدارک تحصیلی زاکانی همواره شبهاتی مطرح بوده است. ویدیو او در هنگام پرکردن ناشیانه سرنگ برای اقدام نمادین تزریق واکسن کرونا، واکنش کادر درمان را در برداشت.
او در سال‌های نمایندگی، از مخالفان سرسخت برجام بود و در تدوین طرح جنجالی «صیانت از فضای مجازی»، نقش محوری داشت. زاکانی در انتخابات دهمین دوره مجلس شکست خورد و به‌عنوان «دبیر مجمع عالی بسیج» منصوب شد. هرچند او درجه سرلشکری ندارد، در مقام مجمع عالی بسیج و پیش‌از آن در ریاست بسیج دانشجویی جایگاه سرلشکری داشته است.
او در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شد، اما صلاحیتش توسط شورای نگهبان رد شد تا در نهایت در سال ۱۴۰۰ بتواند از سد این شورا بگذرد.
مناظره‌های انتخاباتی آن سال به تریبونی برای انتقادات او علیه دولت روحانی و همچنین حمله به «عبدالناصر همتی»، نامزدی که نماینده میانه‌روها و اصلاح‌طلبان به حساب می‌آمد تبدیل شد و از سوی رسانه‌های اصول‌گرا-انقلابی ملقب به لقب «تانک انقلاب» شد. اما از همان ابتدا بسیاری او را «یار کمکی» «ابراهیم رئیسی» می‌دانستند و نهایت زاکانی دو روز قبل از رای‌گیری، به نفع آقای رئیسی کناره‌گیری کرد.
بعد از پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات، آقای زاکانی گفت که مقام‌هایی مانند وزارت رفاه، وزارت بهداشت و ریاست دفتر رییس‌جمهور به او پیشنهاد شده است. اما او به‌جای همه این مقام‌های دولتی، شهرداری تهران را برگزید. جایگاهی که حداقل بودجه‌اش از بسیاری از وزارت‌خانه‌ها بالاتر است؛ ۱۵۰ هزار میلیارد تومان برای سال ۱۴۰۳ و همچنین دور از نظارت مجلس.
علیرضا زاکانی٬ کارگزار شصت ساله جمهوری اسلامی اگرچه در چند دوره کم‌اقبال‌تر انتخابات مجلس توانست ردای نمایندگی بر تن کند٬ دو بار برای ریاست‌جمهوری خیز برداشت و هر دو بار به در بسته «عدم مقبولیت» و «انصراف» زودهنگام خورد، حال احتمال می‌رود که شهرداری را هم از دست بدهند و در سراشیبی عمر سیاسی خود قرار بگیرد.
نام «محمد مخبر»، ازجمله نام‌هایی‌ست که به‌عنوان جانشین زاکانی به گوش می‌رسد
