ماجرای هواپیمایی که از بندرعباس برخاست و از صفحه رادار محو شد

یورونیوز: ایران و امارات عربی متحده متهم هستند که با فرستادن پهپادها به طرفهای درگیری در جنگ داخلی ۱۴ ماهه سودان که این کشور را ویران کرده، تحریم تسلیحاتی سازمان ملل را نقض کرده‌اند.

بی بی‌سی جهانی در گزارشی، شواهد جمع آوری شده در این باره را منتشر کرده است.

بامداد ۱۲ مارس ۲۰۲۴ میلادی سربازان دولت سودان یک پیشروی نظامی بی‌سابقه را جشن گرفتند؛ زیرا توانسته بودند دفتر مرکزی صدا و سیمای دولتی سودان در شهر خارطوم، پایتخت را پس بگیرند.

این ساختمان نیز مانند بسیاری نقاط دیگر در این شهر، پیش از این به دست شبه‌نظامیان موسوم به «نیروهای پشتیبانی سریع» افتاده بود.

آنچه در این پیروزی نظامی قابل توجه بود این که، بر اساس ویدئوهای منتشر شده، این حمله با کمک پهپادهای ساخت ایران انجام شده بود.

در اوایل ژانویه ۲۰۲۴ میلادی نیز ویدیویی در شبکه ایکس از یک پهپاد سرنگون شده متعلق به ارتش سودان منتشر شده بود.

به گفته ویم زویجنبورگ، کارشناس پهپادها و رئیس پروژه خلع سلاح بشردوستانه در سازمان صلح هلندی PAX، بررسی تصاویر لاشه، موتور و دم این پهپاد نشان می‌دهد که این پهپاد بسیار شبیه یک پهپاد ساخت ایران به نام «مهاجر-۶» است.

ویم زویجنبورگ یک پهپاد دیگر از همین گروه را نیز در تصاویر ماهواره‌ای که سه روز بعد، از یکی از پایگاههای ارتش سودان در شمال خارطوم منتشر شده بود، شناسایی کرد.

شبه‌نظامیان موسوم به «نیروهای پشتیبانی سریع» سه هفته پس از سرنگون کردن پهپاد «مهاجر-۶» ویدئویی از ساقط شدن یک پهپاد دیگر را نیز منتشر کردند.

ویم زویجنبورگ معتقد است که این پهپاد نیز «سجیل-۳» بوده که یک نسخه تولید داخلی پهپاد ایرانی «ابابیل-۳» است.

بنا بر گزارش‌های بی‌بی سی و این پروژه خلع سلاح بشردوستانه، اگرچه پهپادهای «سجیل-۳» سال‌ها در سودان استفاده می‌شدند، اما ژانویه سال جاری اولین باری بود که از آنها در جنگ داخلی این کشور استفاده شد.

ویم زویجنبورگ در ماه مارس نیز یک پهپاد «سجیل-۳» را در یک تصویر ماهواره‌ای از منطقه «وادی سیدنا» شهر خارطوم شناسایی کرده بود.

او معتقد است که همه این موارد، نشانه‌های «حمایت فعال ایران از ارتش سودان است»؛ با این وجود شورای حکومتی سودان موضوع دریافت این سلاح‌ها از ایران را رد می‌کند.

ویم زویجنبورگ می‌افزاید: «اگر این پهپادها مجهز به مهمات هدایت شونده باشند، به این معنی است که آنها توسط ایران تأمین شده‌اند، زیرا این مهمات در سودان تولید نمی‌شوند».

انکار همکاری نظامی ایران و سودان در حالی است که بر اساس گزارش ها، در اوایل ماه دسامبر یک فروند هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۴۷ متعلق به شرکت باربری ایرانی «فارس ایر قشم» از فرودگاه بندرعباس برخاسته و به سمت دریای سرخ حرکت کرده و درنهایت از رادار ناپدید شده است.

ساعاتی بعد، ماهواره‌ها تصویری از یک هواپیما از همین نوع را در فرودگاه شهر «پورت سودان» در شرق این کشور، جایی که مقامات ارتش سودان مستقر هستند، ثبت کردند.

بعدا نیز عکسی از همان هواپیما در باند فرودگاه در شبکه ایکس منتشر شد.

این پروازها «پنج بار» تا پایان ماه ژانویه تکرار شدند؛ یعنی همان ماهی که سرانجام اسناد استفاده از پهپادهای ایرانی در سودان منتشر شد.

شرکت هواپیمایی «فارس ایر قشم» با اتهاماتی همچون حمل تسلیحات در سراسر خاورمیانه، به ویژه سوریه روبروست و به همین دلیل از سوی ایالات متحده تحریم شده است.

دولت سودان از زمان آغاز درگیری‌های داخلی این کشور، روابط خود را با تهران تقویت کرده است.

ایران نیز با هدف تقویت موقعیت خود در این منطقه و کسب امتیازات ژئواستراتژیک، به دنبال همکاری با سودان است.

بی‌بی‌سی جهانی می‌نویسد که تماس‌هایش با ارتش سودان، وزارت امور خارجه ایران و شرکت هواپیمایی «فارس ایر قشم» در این باره، بی‌نتیجه بوده است.

با این وجود مالک آگار، معاون شورای حاکمیت سودان در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفت: «ما هیچ سلاحی از هیچ طرف دریافت نمی‌کنیم. سلاح در بازار سیاه موجود است.»
امارات و بازار سلاح سودان
از سوی دیگر، در اوایل جنگ داخلی سودان، شواهدی مبنی بر استفاده شبه‌نظامیان «نیروهای پشتیبانی سریع» از پهپادهای کوادکوپتر ساخته شده از قطعات تجاری به دست آمد؛ پهپادهایی که قادر به پرتاب گلوله‌های خمپاره ۱۲۰ میلی‌متری هستند.

بر اساس تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، ارتش سودان بسیاری از این پهپادها را سرنگون کرده است.

برایان کاستنر، کارشناس تسلیحات در عفو بین‌الملل، انگشت اتهام را در این موضوع به سمت امارات عربی متحده نشانه می‌رود.

او می‌گوید: «امارات عربی متحده همین پهپادها را در مناطق دیگری مانند اتیوپی و یمن نیز به متحدان خود داده است.»

بر اساس گزارش سازمان ملل که در اوایل سال جاری به شورای امنیت ارائه شد، کارشناسان ردیابی هوانوردی یک پل هوایی غیرنظامی را مشاهده کردند که ظاهراً اسلحه را از امارات به مناطق تحت کنترل «نیروهای پشتیبانی سریع» منتقل می‌کردند؛ ادعایی که امارات آن را رد کرده است.

این مسیر از فرودگاه ابوظبی شروع می‌شود، از فرودگاه‌های نایروبی و کامپالا می‌گذرد و در فرودگاه شهر «امجاراس» در چاد واقع در چند کیلومتری مرز غربی سودان (محل استقرار نیروهای پشتیبانی سریع) پایان می‌یابد.

در این گزارش به نقل از منابع محلی و گروه‌های نظامی نوشته شده که خودروهای حامل اسلحه، چند بار در هفته در مسیر میان فرودگاه امجاراس و سودان در رفت و آمد هستند.

به گفته تحلیلگران، امارات نیز مانند ایران به دنبال جای پایی در دریای سرخ است.

این تحولات در حالی در جریان است که بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل صادر شده در سال ۲۰۰۵ میلادی، عرضه سلاح به دولت سودان و جناح‌های مسلح در دارفور ممنوع است.

برایان کاستنر، کارشناس تسلیحات در عفو بین‌الملل می‌گوید: «شورای امنیت باید وارد عمل شود و وضعیت سودان، قرار گرفتن این کشور در آستانه قحطی و تعداد افراد کشته و آواره شده را در نظر بگیرد و فوراً یک تحریم تسلیحاتی همه جانبه علیه کل سودان اجرا کند».

از زمان ظهور پهپادها در آسمان سودان، وضعیت نیروها روی زمین نیز تا حدی تغییر کرده است.

ارتش سودان موفق شده است محاصره تحمیل شده بر سربازان خود را در چندین نقطه بشکند و شبه نظامیان موسوم به «نیروهای پشتیبانی سریع» نیز از برخی محله‌های غرب پایتخت عقب نشینی کرده‌اند که این تغییر به کمک پهپادهای ایرانی روی داده است.

بیش از یک سال از جنگ داخلی سودان می‌گذرد و در این مدت دست‌کم ۱۶ هزار و ۶۵۰ غیرنظامی کشته شدند.

سازمان بین‌المللی مهاجرت تخمین می‌زند که در این مدت ۱۲ میلیون نفر مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند که بیش از هر درگیری جاری دیگری است.

از آغاز سال ۲۰۲۴ میلادی نه‌تنها درگیری‌ها به مناطق جدیدی در خارج از پایتخت گسترش یافته، بلکه مرگ غیرنظامیان در اثر حملات پهپادها نیز برای اولین بار در شمال، شرق و مرکز سودان گزارش شده است.