چرا مواد مخدر ساخت چین را به سختی می‌توان کنترل کرد؟
رأی دهید
او که فارغ‌التحصیل زبان انگلیسی است، اولین نفر از خانواده‌اش است که به دانشگاه رفته است. سامی علاقه شدید به زبان‌های خارجی داشت و آرزو می‌کرد معلم شود. او پیش‌ازاین هیچ‌وقت اسم مواد مخدر و اپیوئیدهای صنعتی را نشنیده بود.
سامی بعد از فارغ‌التحصیلی کاری در یک شرکت محصولات شیمیایی در شهر شیجیاژوانگ پیدا کرد. او تصور می‌کرد کارش فروش مواد شیمیایی به مشتریانی در نقاط مختلف جهان است. هرروز سرکار در مکاتبه با مشتریان خارجی زبان انگلیسی‌اش را تقویت می‌کرد و برای هر فروش موفق، کمیسیون می‌گرفت. رؤیای معلم شدن به‌سرعت ناپدید شد.
او می‌گوید: «شاید بقیه هم مثل من هستند. اولش نمی‌دانیم داریم چه چیزی می‌فروشیم اما وقتی می‌فهمیم اوضاع از چه قرار است، دیگر عاشق کارمان شده‌ایم. این شغلی است که پولی خوبی از آن درمی‌آید.»
سامی (این نام واقعی او نیست) شبیه قاچاقچی‌های مواد مخدر نیست. او یکی از هزاران فروشنده‌ای است که به گفته سازمان‌های مجری قوانین بین‌المللی، برای شرکت‌های تولید مواد شیمیایی چینی که مواد مخدر آزمایشگاهی تولید و قاچاق می‌کنند، مشغول به کار هستند.
دولت ایالات‌متحده آمریکا مدت‌هاست چین را برای سیلی از مواد مخدر کشنده مانند فنتانیل که روانه این کشور شده، متهم کرده است. فنتانیل، ماده مخدری است از دسته اپیوئیدهای صنعتی که ۵۰ برابر قوی‌تر از هروئین است. آمریکا می‌گوید مواد افیونی ساخت چین یکی از بدترین بحران‌های مواد مخدر در تاریخ این کشور را پدید آورده‌اند. در سال ۲۰۲۲، هفتاد هزار آمریکایی درنتیجه سو مصرف مخدر فنتانیل جان خود را از دست دادند.
این تحقیق ادعا می‌کند شرکت‌هایی که کاملاً در مالکیت دولت هستند در قاچاق این مواد مخدر دست دارند. دولت چین همیشه از وجود تجارت مواد مخدر غیرقانونی، ابراز بی‌اطلاعی کرده است.
بسیاری مانند سامی، ظاهراً به شکل تصادفی وارد تجارت مواد مخدر می‌شوند. آن‌ها در ابتدا نمی‌دانند دارند برای چه کالایی در فضای مجازی بازاریابی می‌کنند درحالی‌که این کالا ممکن است به قیمت جان عده‌ای تمام شود. اما گروه دیگری هم هستند که درباره آنچه می‌فروشند آگاه‌تر هستند.
سارا (این نام واقعی او نیست) صبح خود را با انتشار عکس‌ها و ویدئوهایی در تمام صفحاتی که در شبکه‌های مجازی دارد شروع می‌کند. این تصاویر تبلیغ مواد مخدر هستند. از کانابیس مصنوعی، جایگزین‌های ام دی‌ام ای و نیتازن که یکی دیگر از انواع اپیوئیدهای صنعتی است که حتی از فنتانیل هم ۵۰ برابر قوی‌تر و کشنده‌تر است.
سارا که ظاهراً به شغل خود افتخار می‌کند می‌گوید: «ما مشتری‌های زیادی در بریتانیا داریم و بارها با آن‌ها همکاری داشته‌ایم.» سارا فارغ‌التحصیل تجارت بین‌المللی است و حالا برای یکی از این پلتفرم‌های اینترنتی کار می‌کند.
وقتی سعی می‌کنیم او را با پیش کشیدن موضوع اخلاقی فروش مواد مخدر به چالش بکشیم، او خودش را درگیر بحث نمی‌کند. او ادعا می‌کند که هیچ‌وقت از مشتریانش نمی‌پرسد با آنچه او می‌فروشد، چه می‌کنند.
آژانس ملی جرم بریتانیا (ان سی‌ای) می‌گوید فروشندگان مواد مخدر، این اپیوئیدهای صنعتی را با مواد مخدری مانند هروئین که در خیابان می‌فروشند، مخلوط می‌کنند.
طبق گزارش ان سی‌ای، در نه ماه گذشته در بریتانیا ۱۰۰ مرگ مرتبط با نیتازین اتفاق افتاده است و به همین دلیل مقامات بهداشتی در مورد این احتمال که بریتانیا هم در معرض یک بحران مواد مخدر مشابه قرارگرفته است، هشدار داده‌اند.
بی‌بی‌سی صدها تبلیغ برای نیتازین در اینترنت دیده است. وقتی با فروشنده‌ها تماس گرفته شد، آن‌ها ادعا کردند می‌توانند جنس‌ها را از طریق شرکت‌های خصوصی حمل کالا بفرستند. آن‌ها گفتند توضیح غلط روی برچسب محتوی پاکت می‌نویسند و مواد مخدر را دربسته‌هایی تقلبی پنهان می‌کنند. بی‌بی‌سی همچنین شماره‌های رهیابی دیده است که فروشنده‌های اینترنتی مواد مخدر در چین ادعا کرده‌اند به‌طور موفق به مقصدهای مختلف در بریتانیا رسیده‌اند.
سارا می‌گوید بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه وارد این حرفه شده است. او اول فکر می‌کرد مواد شیمیایی می‌فروشند. او دو سال و نیم است که به این کار مشغول است و می‌گوید: «حالا همه محصولات را به‌خوبی می‌شناسم.»
او ادامه می‌دهد: «رئیسم بیش از هفت سال این شرکت را اداره کرده است. او مشتری‌های زیادی دارد و جنس‌ها را برایشان پست می‌کند. اگر یکی از بسته‌ها توقیف شود، ضرر زیادی خواهد کرد برای همین نهایت تلاشش رامی‌کند بسته‌ها بی مشکل به مقصد برسند.»
دولت بریتانیا در ماه مارس ۱۵ نوع ماده مخدر حاوی اپیوئیدهای صنعتی را جز گروه آ مواد مخدر رده‌بندی کرد. طبق قانون سو استفاده از مواد مخدر، هر شخصی که در حال توزیع تا تولید این گروه از مواد مخدر دستگیر شود، ممکن به حبس ابد محکوم شود. کسانی که در حال حمل این مواد دستگیر شوند، به هفت سال زندان محکوم خواهند شد.
طبق گزارش سازمان مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (یوان او دی سی)، چین بین ۴۰ هزارتا ۱۰۰ هزار شرکت سازنده مواد شیمیایی دارد.
جرمی داگلاس در اواخر سال ۲۰۲۳ وقتی نماینده یو ان او دی سی بود گفت: «چین سال‌هاست که یکی از قوی‌ترین صنایع تولید دارویی در آسیا و همچنین بزرگ‌ترین صنایع شیمیایی را در منطقه داشته است.»
او ادامه داد: «هرچند هردوی این صنایع دارای ضوابط خاص خود هستند، اما چالش اصلی وسعت عظیم این صنایع است و همین‌طور راه‌های مختلفی که برای انتقال و جابه‌جایی کالاها وجود دارد. می‌توان کالا را پست کرد، به‌صورت بسته‌های هوایی یا با کانتینرهای دریایی در حجم‌های بالا به نقاط مختلف جهان منتقل کرد.»
آقای داگلاس می‌گوید مواد مخدر صنعتی در حال خارج کردن مواد مخدر سنتی از میدان معاملات هستند. در خارج از چین، مواد مخدر مصنوعی موقعیت خوبی هم برای گروهای خلاف‌کار سنتی فراهم کرده‌اند و هم برای تازه‌کارهایی که می‌خواهند مستقیماً از فروشنده اصلی که فرسنگ‌ها آن‌طرف دنیا است، جنس خریداری کنند.
او توضیح می‌دهد: «مواد مخدر صنعتی مانند فنتانیل در مقایسه با مواد مخدر سنتی، نقاط قوت زیادی برای قاچاقچیان دارند. آن‌ها جمع‌وجور هستند، به‌راحتی قابل‌ارسال و حمل‌ونقل‌اند، از پیش برایشان تقاضا هست و قابل‌جایگزینی‌اند. همین جنبه‌ها آن‌ها را برای قاچاقچیان جذاب می‌کند.»
سارا می‌گوید: «اول اینکه بسته‌بندی‌های ما کاملاً مخفی است. هیچ‌کس تا بسته را به‌طور کامل باز نکند نمی‌داند داخل آن چیست. دوم اینکه ما نام روی بسته را تغییر می‌دهیم و نام محصول اصلی را نشان نمی‌دهیم.»
او ادامه می‌دهد: «ما وقتی بسته را می‌فرستیم، یک شماره بار می‌گیریم. در طول مسیر، بسته را رهگیری می‌کنیم و هر مشکلی که سر راه ایجاد شود به‌موقع متوجه می‌شویم و به‌موقع آن را حل می‌کنیم.»
به گفته یوروپول، آژانس پلیس اروپا، چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و توزیع‌کننده مواد مخدر صنعتی است که در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شوند. بعضی از این مواد مخدر خواص مواد مخدرهای سنتی مانند کانابیس یا کوکائین را دارند. شیمی‌دان‌های این آزمایشگاه‌ها مواد مخدر جدیدی هم می‌سازند که هنوز قانونی برای ممنوعیت آن‌ها وضع نشده و به‌این‌ترتیب از قانون جلو می‌زنند.
دکتر لوییز شلی، مدیر مرکز تروریسم، جرائم فراملی و فساد (ترا سی‌سی سی) در دانشگاه جورج میسون و نویسنده کتاب تجارت تاریک، می‌گوید: «این‌یک جور کارآفرینی خلافکارانه است که در چارچوب فعالیت‌های مجاز انجام می‌شود و همین آن را منحصربه‌فرد کرده است.»
«من در هیچ جای دنیا این حد از حرفه‌ای بودن و رعایت جوانب تولید حرفه‌ای را در غالب یک فعالیت خلاف کارانه ندیده‌ام. این نوع فعالیت‌ها تا پیش‌ازاین همیشه عاملی برای جابه‌جایی در طبقات اجتماعی بود.»
محققان مرکز ترا سی‌سی سی از سال ۲۰۲۰، ۳۵۰ وب‌سایت انگلیسی‌زبان را که فروش مخدر اپیوئیدی صنعتی مانند فنتانیل را تبلیغ می‌کنند موردمطالعه قرار داده‌اند. خانم دکتر شلی می‌گوید: «از میان تبلیغات اینترنتی که پیدا کردیم، ۴۰ درصد آن‌ها متعلق به شرکت‌هایی بودند که ثبت رسمی شده بودند . شهر ووهان یکی از مراکز اصلی این شرکت‌ها بود.»
فروشندگانی که بی‌بی‌سی با آن‌ها تماس گرفته است، این تجارت مواد مخدر را صرفاً جنبه دیگری از تجارت اینترنتی می‌دانند. وقتی از آن‌ها درباره فروش موادی که زندگی افراد را نابود می‌کند، سؤال شد، یکی از آن‌ها گفت خودش را صرفاً یک واسطه می‌داند.
او گفت: «یک نفر به چیزی احتیاج دارد، یک نفردیگر آن را تولید می‌کند و من اینجا فقط نقش واسطه رادارم که به مشتریان می‌گوید آن جنس را دارد. اینکه آن‌ها با این کالا چه می‌کنند به من ربطی ندارد.» او ادامه می‌دهد: «بعد از مدتی به این نتیجه رسیدم که من باید هر طور شده پول دربیاورم. چیز بیشتری نمی‌دانم و چیزی دیگری برایم مهم نیست. همه آدم‌ها نیازهای خودشان رادارند.»
این فروشنده زن به اینکه مشتریانی از کانادا و کرواسی دارد به خود می‌بالند. او عکس‌هایی از آخرین بسته‌هایی که برچسب آدرس‌هایی در بریتانیا داشتند به ما نشان داد.
او در چتی که در آن پر از ایموجی های گریه بود گفت: «اولش نمی‌دانستم تا اینکه در اینترنت متن توضیح کالا را به چینی ترجمه کردم و فهمیدم چه چیزی است.»
فروشنده دیگری که ما او را ناتالی می‌نامیم، می‌گوید: «این کسب‌وکاری راحت است. صنعتی است که در آن می‌توان دستمزد بالایی داشت. همین بسیاری از جوانان را به این کار جذب می‌کند.» کار ناتالی روی فنتانیل متمرکز است.
او می‌گوید: «ما فنتانیل را از بیش از ۱۰ لابراتوار مختلف خریداری می‌کنیم و نمونه‌های مختلفی از آن داریم. من با یک متخصص حمل‌ونقل کالا کار می‌کنم. او سفارش‌ها را بسته‌بندی می‌کند و برای همین بسته‌های که به مقصد بریتانیا فرستاده می‌شوند، نرخ موفقیت بالایی دارند.»
یک پخش‌کننده دیگر ادعا کرد می‌تواند با پنهان کردن مواد مخدر دربسته‌های غذای سگ، آن‌ها را به بریتانیا برساند: «هیچ لازم نیست نگران بسته‌بندی باشید. ما رسیدن بسته با امنیت کامل را برایتان تضمین می‌کنیم.»
«ما هرروز این مواد را در حجم‌های بالا به سراسر جهان می‌فرستیم. لطفاً به تیم حرفه‌ای ما اطمینان داشته باشید. ما ۱۰۰ درصد ارسال امن کالا را تضمین می‌کنیم.»
در سال ۲۰۱۹ دولت چین تمام اشکال فنتانیل و مشابه‌های آن را ممنوع کرد. در ژانویه ۲۰۲۴، چین و ایالات متحده عملیات مشترکی برای محدود کردن تولید فنتانیل شروع کردند.
آقای داگلاس از یو ان او دی سی می‌گوید: «تا زمانی که تقاضا برای این مواد در بخش‌هایی از جهان بالا باشد، این تقاضا به هر شکل ممکن برآورده خواهد شد.»
