جنگ اوکراین یک «محور شرارت» جدید ایجاد کرده است

ایندیپندنت فارسی: کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در ماه سپتامبر مهمان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، بود و از صنایع نظامی روسیه بازدید کرد.

به نوشته یاروسلاو تروفیموف، نویسنده و روزنامه نگار ایتالیایی‌تبار اوکراینی که به عنوان خبرنگار ارشد امور سیاست خارجی در نشریه وال‌استریت ژورنال می‌نویسد، طولی نکشید که مهمات کره شمالی به دست نیروهای روسیه در اوکراین رسید‌ــ که طبق برآورد آمریکا، تقریبا سه برابر میزانی بود که کشورهای اروپایی توانسته بودند در طول یک سال تامین کنند.

رئیس‌جمهوری ایران، یک شریک مهم دیگر روسیه، نیز در ماه جاری با پوتین دیدار کرد. مهمات و پهپادهای جمهوری اسلامی نقش مهمی در جنگ روسیه در اوکراین داشته است. اکنون، جمهوری اسلامی در پی دریافت بازپرداخت این کمک‌ها است: هواپیماهای پیشرفته و سامانه پدافند هوایی روسیه که حمله آمریکا یا اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی را بسیار دشوارتر می‌کند.

اولین بار جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهوری آمریکا، در سال ۲۰۰۲ و پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، عبارت «محور شرارت» را برای کره شمالی، جمهوری اسلامی و عراق استفاده کرد. وال‌استریت ژورنال در ادامه می‌نویسد اما اکنون محوری که مسکو، تهران و پیونگ یانگ را متحد می‌کند به واقعیتی ژئوپلیتیکی تبدیل شده است و با وجود روسیه‌ای تجدیدنظرطلب و بی‌پروا در مرکز، تهدیدی فزاینده برای آمریکا و متحدانش است.

به نوشته تروفیموف، در حالی که ائتلاف غرب به رهبری آمریکا نشانه‌هایی از اختلاف و شکاف نشان می‌دهد، این محور جدید در حال ائتلاف است.

چین نیز با محور روسیه، جمهوری اسلامی، کره شمالی روابط دوستانه دارد، اما هنوز از نظر نظامی به آن ملحق نشده است‌ــ هرچند اگر اراده غرب سست شود، ممکن است در آینده این کار را بکند. آرتیس پابریکس، وزیر دفاع و امور خارجه سابق لتونی که اکنون ریاست اندیشکده مرکز سیاست‌گذاری شمال اروپا را بر عهده دارد، به وال‌استریت ژورنال می‌گوید: «چینی‌ها دارند نگاه می‌کنند: چگونه رفتار می‌کنیم؟ پاسخ‌های ما مبهم است و مطابق نیازهایمان نیست. ما تاثیر تهاجم روسیه به اوکراین را به‌شدت دست‌کم گرفته‌ایم.»

در حال حاضر، یک سرواژه جدید در واشنگتن استفاده می‌شود که این صف‌آرایی استبدادی را نشان می‌دهد: کرینک (CRINK) به معنی چین، روسیه، ایران و کره شمالی. مواضع این کشورها نه تنها در مورد اوکراین، بلکه در مورد سایر بحران‌هایی که آن‌ها را مقابل آمریکا قرار می‌دهد، مانند جنگ غزه، بیش از پیش همسو شده است.

دو دهه پیش، در دوران ریاست‌جمهوری جورج دبلیو بوش، روسیه خود را در جایگاه یک قدرت جهانی مسئول قرار داده بود و برای تعدیل رفتار ایران و کره شمالی، با آمریکا و دیگر متحدان غربی همکاری می‌کرد. حتی پس از حمله روسیه به اوکراین و الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴، این کشور یکی از طرف‌های برجام بود.

وال‌استریت ژورنال در ادامه می‌افزاید اما وقتی حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به تغییر رژیم در کی‌یف منجر نشد و پول و تسلیحات غرب به سوی دولت اوکراین سرازیر شد، محاسبات مسکو تغییر کرد. در حالی که تحریم‌های غرب روسیه را فلج کرده است، پوتین سراغ سایر کشورهای سرکش و شروری رفته است که می‌توانند کمک‌های نظامی ارزشمندی در اختیارش قرار دهند و از سویی در پی فناوری‌های روسیه‌اند.

برنامه موشکی و صنایع نظامی جمهوری اسلامی مدت‌ها است که به دانش نظامی کره شمالی دسترسی دارد. اما روسیه تسلیحاتی دارد که کره شمالی تولید نمی‌کند. بزرگ‌ترین نقطه ضعف جمهوری اسلامی کمبود هواپیماهای جنگی مدرن است و در حال حاضر، قراردادهایی برای خرید جت‌های سو‌ـ‌۳۵ روسیه امضا کرده است.

سونگ یون لی، کارشناس مسائل کره شمالی در مرکز بین‌المللی وودرو ویلسون، می‌گوید: «ما در دنیای متفاوتی هستیم. جنگ روسیه پیامدهایی داشته است که کاملا مطابق نقشه‌های پوتین نیست. پوتین به کیم نیاز دارد، و کیم به پوتین نیاز دارد. در این محیط جدید، در حالی که روسیه، کره شمالی و چین در یک سو قرار دارند و آمریکا، کره جنوبی و ژاپن در سوی دیگر، دینامیک قدیمی جنگ سرد به شرق آسیا بازگشته است.»

به نوشته وال‌استریت ژورنال، این کاملا همسو با منافع پکن نیست. چین‌ــ برخلاف روسیه، کره شمالی یا جمهوری اسلامی‌ــ اقتصاد وابسته به تجارت جهانی دارد. دست‌کم فعلا، چین مایل نیست روابطش با آمریکا یا اروپا آسیب بیشتری ببیند، یک دلیل امتناع چین از تامین تسلیحات برای روسیه همین بود. علاوه بر این، پکن نگران است روسیه به روابط عالی چین و کره شمالی دست‌اندازی کند.

در حال حاضر مشخص نیست کره شمالی در قبال مهماتی که برای روسیه ارسال کرده دقیقا چه گرفته است. پیونگ یانگ اولین ماهواره جاسوسی‌اش را اواخر نوامبر، پس از تلاش‌های ناموفق قبلی، با‌موفقیت پرتاب کرد، دستاوردی که به گفته مقام‌های آمریکایی، می‌تواند نتیجه کمک روسیه باشد. اما تاکنون هیچ شواهدی علنی نشده که روسیه فناوری موشک بالستیک و زیردریایی مدنظر کیم را در اختیار کره شمالی گذاشته است.

جیمز براون، استاد علوم سیاسی در دانشگاه تمپل ژاپن، به وال‌استریت ژورنال می‌گوید: «روسیه مهمات توپخانه می‌خواهد، اما در عوض آن، مجبور نیست با فناوری نظامی پیشرفته به کره شمالی کمک کند. روسیه می‌تواند کارهای دیگری بکند: کمک مالی، کمک غذایی، انرژی. به نظر می‌رسد روسیه به‌عمد، به دلایل سیاسی، با این ورق که می‌تواند فناوری نظامی پیشرفته ارائه دهد، بازی می‌کند. این راهی برای تهدید کره جنوبی و ژاپن است که اگر به حمایت از تحریم‌ها و کمک به اوکراین ادامه دهند، برایشان پیامدهایی خواهد داشت.