شامپانزهها از «تاکتیکهای جنگی انسانها» برای جاسوسی از گروههای رقیب استفاده میکنند
رأی دهید
انجام عملیات شناسایی و کسب اطلاعات از مواضع دشمن از تاکتیکهای قدیمی نبرد به شمار میرود که انسانها برای قرنهاست از آن استفاده میکنند. حالا اما دانشمندان میگویند موفق شدهاند نظیر همین رفتار را در دسته شامپانزهها در جنگلهای غرب آفریقا به ثبت برسانند، امری که تا پیش از این هرگز دیده نشده بود.
به گفته آنان، شامپانزهها برای جاسوسی از باندهای رقیب به مکانهای مرتفعتر میروند تا دید بهتری داشته باشند و اطلاعات جمعآوری کنند. این حیوانات سپس از این «اطلاعات شناسایی» برای تصمیم گیری در مورد مراحل بعدی درگیری استفاده میکنند.
محققان در دانشگاه کمبریج بریتانیا و موسسه انسانشناسی تکاملی ماکس پلانک در آلمان برای ثبت این رفتار اجتماعی، دستههای شامپانزه را در پارک ملی تای در ساحل عاج طی یک بازه زمانی سه ساله زیر نظر گرفتند.
تیم پژوهش دادههای موقعیتیابی و بیش از ۲۱ هزار ساعت تاریخچه اطلاعات مکانی مربوط به دو گروه همسایه از شامپانزههای غربی را جمعآوری کرد. قلمرو این دو گروه (که شامل ۵۸ شامپانزه میشد) با یکدیگر مرز داشتند و آنها اغلب مجبور بودند برای دسترسی به منابع با هم رقابت کنند. امری شایع در حیات وحش که میتواند به رویاروییهای خشونتبار میان شامپانزهها منجر شود.
مشاهدات محققان نشان داد که شامپانزهها به طور منظم در نواحی مرزی اقدام به گشتزنی میکنند تا حیطه قلمرو خود را تثبیت کرده و یا آن را گسترش دهند.
دکتر سیلوین لموین، انسانشناس زیستی در گروه باستانشناسی دانشگاه کمبریج و نویسنده اصلی مطالعه، در این باره میگوید: «این گشتها اغلب در قالب زیرگروههایی انجام میشوند که در آنها شامپانزهها نزدیک به هم و بی سروصدا حرکت میکنند. وقتی شما در مقام ناظر قرار دارید، متوجه میشوید که گشتزنی شروع شده است. آنها همزمان شروع به راه رفتن میکنند و همزمان با هم متوقف میشوند، کمی شبیه به شکار.»
شامپانزهها در این گشتها به سمت مناطق مرتفعتر و تپههای بلندتر مرزی که معمولاً درگیری در آن نواحی اتفاق میافتد حرکت میکنند. آنها اما هنگام بازگشت به قلمرو خود از این تپهها اجتناب کرده و مسیر سادهتر و مسطحتر را انتخاب میکنند.
اگر گروه شامپانزههای رقیب در ۵۰۰ متری حاضر بودند، احتمال پیشروی در قلمرو دشمن ۴۰ درصد بود. اگر فاصله به هزار متر افزایش مییافت، احتمال پیشروی نیز به ۵۰ درصد میرسید و اگر فاصله باز هم از این بیشتر میشد و به ۳ هزار متر میرسید احتمال پیشروی تا ۶۰ درصد بالا میرفت.
به اعتقاد پژوهشگران این رفتار تنها تواناییهای شناختی شامپانزهها را نشان نمیدهد، بلکه حتی میتواند ریشه تاکتیکهای جنگی انسانی را برجسته کند چرا که این حیوانات به لحاظ ژنتیکی نزدیکترین خویشاوندان زنده ما در طبیعت محسوب میشوند.
دکتر لموین در این باره میگوید: «جنگ تاکتیکی به عنوان عاملی برای تکامل انسان در نظر گرفته میشود. این رفتار شامپانزهها به تواناییهای شناختی پیچیدهای نیاز دارد که به دفاع یا گسترش قلمروهای آنها کمک میکند و یک توانایی است که توسط فرایند انتخاب طبیعی حفظ شده است.»
وی اضافه کرد: «بهرهگیری از عوارض طبیعی زمین برای سلطه سرزمینی عمیقاً ریشه در تاریخ تکاملی ما دارد. استفاده شامپانزهها از یک استراتژی شبهجنگی، نشاندهنده نبردهای نخستین کوچکی است که احتمالاً در جمعیتهای انسانی شکارچی-گردآورنده ماقبل تاریخ وجود داشته است.»
نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «PLOS Biology» منتشر شده است.
