از تهران تا گواتمالا؛ زورآزمایی اطلاعات سپاه و احمدی‌نژاد به کجا رسید؟

حضور چند ساعته محمود احمدی‌نژاد در فرودگاه باعث شد تا شماری از مسافران با او عکس یادگاری بگیرندبی بی سی، مسعود آذر:
ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه ‌شنبه شب، مجوز خروج محمود احمدی‌نژاد از کشور صادر شد و رئیس جمهور پیشین ایران پس از بیش از هفت ساعت بست نشینی در فرودگاه امام خمینی، پاسپورتش را از ماموران اطلاعات سپاه پاسداران پس گرفت و تهران را به مقصد گواتمالاسیتی، پایتخت گواتمالا ترک کرد.

محمود احمدی‌نژاد بیش از یک سال است که در سکوت خبری به سر می‌برد و حتی در جریان اعتراضات گسترده سال گذشته واکنشی از او منتشر نشده بود اما صبح دیروز، ۱۳ مهرماه، خبری منتشر شد که آقای احمدی‌نژاد برای سخنرانی در «سمپوزیوم علمی و پژوهشی پیرامون مدیریت جامع منابع آب در جهان» راهی گواتمالا شده و این خبر او را به سر خط تعدادی از سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی برگرداند.

برای رسانه‌های داخلی سفر آقای احمدی‌نژاد به این کشور کمترشناخته‌شده در آمریکای لاتین، جایی که تهران در آنجا سفارتخانه نیز ندارد، «کم‌اهمیت» بود و ساعت حدود ۱۲ ظهر نیز سایت‌های خبری تیتر زدند که «محمود احمدی‌نژاد از کشور خارج شد» اما از زمانی که اعلام شد که ماموران اطلاعات سپاه مانع از سفر رئیس جمهور پیشین ایران شده‌اند، خبر وارد مرحله جدیدی از اهمیت شد و موضوع جایگاه شکننده روسای جمهور سابق ایران بار دیگر مطرح شد.
در فرودگاه چه گذشت؟از زمانی که خبر ضبط پاسپورت محمود احمدی‌نژاد در فرودگاه به رسانه‌ها کشیده شد، منبع اصلی تغذیه خبری رسانه‌های رسمی و غیررسمی خبرگزاری تسنیم بود.

خبرگزاری تسنیم که نزدیک به سپاه پاسداران است، در یک خبر «اختصاصی» از قول «بعضی از منابع امنیتی» به «ممنوع الخروج» شدن آقای احمدی نژاد واکنش نشان داد و نوشت: «پیشتر برخی دستگاه‌های امنیتی با توجه به وضعیت کشور گواتمالا و امکان تهدیدات امنیتی برای او در این سفر به وی گفته بودند که از این سفر خودداری کند».

این مطلب این گونه القا می‌کرد که جلوگیری از خروج آقای احمدی‌نژاد کاملا برای امنیت خود او بوده، به دلیل «فعالیت قابل توجه» اسرائیل در گواتمالا، همسایگی با مکزیک و بالا بودن «میزان جرم و جنایت» در آن کشور. در این مطلب بدون اشاره به توقیف پاسپورت آقای احمدی‌نژاد تاکید شده بود که «رعایت جوانب امنیتی برای هرکدام از مقامات فعلی و سابق، صرف نظر از مواضع سیاسی آنها، جزء مسائلی است که دستگاه‌های امنیتی به صورت معمول به آن توجه دارند».

سایت‌های اصولگرا مانند «صابرین نیوز» هم مدعی شده بودند که رئیس جمهور پیشین به دلیل عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، یک مقام رسمی سیاسی محسوب می‌شود و با توجه به تحریم شدن آقای احمدی‌نژاد از سوی آمریکا، احتمال بازداشت او نیز وجود دارد.

صابرین نیوز در این مطلب گفته بود دفتر محمود احمدی‌نژاد و نزدیکانش «خواستار افزایش سطح حفاظت از وی و اتخاذ تدابیر امنیتی شدیدتر در اطراف محل زندگی او شده بودند» و در چنین شرایطی رفتن به خارج از کشور می‌تواند نگرانی امنیتی بیشتری ایجاد کند.

رفتن محمود احمدی‌نژاد به فرودگاه امام خمینی نشان می‌دهد که نیروهای امنیتی در منصرف کردن او از سفر ناکام بوده و با وجود توقیف پاسپورتش در فرودگاه، نتوانستند او را به خانه برگردانند.

کانال تلگرامی «دولت بهار» که نزدیک به آقای احمدی‌نژاد است دائم خبر می‌داد که او همچنان در فرودگاه است و به نوعی بست نشسته تا «عوامل» سپاه دست از این «رفتار عجیب» بردارند و «اقدام مقتضی را برای بازگرداندن گذرنامه» انجام دهند. دولت بهار نوشت: «با گذشت چهار ساعت از ضبط گذرنامه دکتر احمدی نژاد در فرودگاه بین المللی امام خمینی و اعلام ممنوع الخروج بودن ایشان، هنوز این اقدام و رفتار عجیب عوامل اطلاعات سپاه پابرجاست، گذرنامه اعاده نگردیده و ممنوعیت خروج ایشان از کشور مرتفع نشده است».

کشمکش‌ها ادامه یافت تا در نهایت در آخر شب گذشته (‌شنبه) رسانه‌های ایران در یک متن هماهنگ شده و شبیه به هم نوشتند: «محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور اسبق کشورمان ساعتی پیش با پذیرش مسئولیت امنیتی سفر خود به گواتمالا، مجوز خروج از کشور را دریافت کرد.»

درباره کم و کیف چانه‌زنی‌ها و دلیل واقعی ممانعت از خروج آقای احمدی‌نژاد گمانه‌زنی‌هایی منتشر شده است اما کانال تلگرامی دولت بهار «نگرانی امنیتی» را رد کرد و نوشت: «اگر آنها به راستی نگران امنیت ایشان بوده و هستند، آیا بهتر نبود به جای ممانعت از همراه شدن محافظان در این سفر، شمار آنها را افزایش می‌دادند؟»

دولت بهار گرفتن «تعهد کتبی» را هم تکذیب کرد و نوشت: «اکنون باید به این سوال پاسخ قانع کننده‌ای داده شود که چگونه ممکن است مقامات مسئول تامین امنیت کشور که بالاترین و مهمترین مسئولیتشان، تامین امنیت آحاد جامعه است، مسئولیت حفظ امنیت شخصیتی مانند دکتر احمدی نژاد را از خود سلب کرده و آن را متوجه خود ایشان می دانند؟»

کانال تلگرامی دولت بهار همچنین در پاسخ به شک و شبهه‌ها و اما و اگرها درباره برگزاری چنین مراسمی در گواتمالا، تصویری از دعوت‌نامه وزیر محیط زیست و منابع طبیعی گواتمالا را منتشر کرد که در آن نوشته شده بود این مراسم هشتم اکتبر و با سخنرانی محمود احمدی‌نژاد افتتاح خواهد شد.
احمدی‌نژاد کجاست؟در جنبش اعتراضی سال گذشته محمود احمدی‌نژاد هیچ واکنش از خود نشان نداد

در یک سال گذشته سوال رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی این بود که «محمود احمدی‌نژاد کجاست؟» او ۲۷ شهریورماه سال گذشته، دو روز پس از جان باختن مهسا امینی، در سفری به شهر رشت در بین مردم حاضر شده بود و پس از آن در سکوت خبری قرار گرفت.

در تاریخ ۲۹ شهریورماه، در روزهای آغازین جنبش «زن، زندگی‌، آزادی»، آقای خامنه‌ای اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام را معرفی کرد و برخلاف انتظار عمومی، محمود احمدی‌نژاد همچنان در مجمع ماندگار شد برای یک دوره دیگر.

اصولگرایان از این اقدام رهبر تمجید کردند و به نوعی این انتصاب را وسیله‌ای برای «مهار» رئیس دولت نهم و دهم دانستند چرا که در چند سال اخیر گاهی سخنان انتقادآمیزی از آقای احمدی‌نژاد منتشر می‌شد که حاوی نیش و کنایه‌هایی به به آقای خامنه‌ای و نظام حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران بود.

در سال‌های اخیر سخنان و مطالبی از آقای احمدی نژاد منتشر شده بود که برای رسانه‌ها و مردم تازگی داشت و نشان می‌داد که نظرش نسبت به مسائل زنان تغییر کرده و حتی از ممنوعیت پوشش سرنا ویلیامز، تنیس‌باز آمریکایی در مسابقات تنیس آزاد فرانسه در سال ۲۰۱۸ انتقاد کرده بود و در توییتی نوشته بود: «متاسفانه برخی افراد در تمام کشورها از جمله کشور من معنی واقعی آزادی را درک نکرده‌اند».

خبرگزاری ایسنا در ۱۰ شهریورماه سال ۱۳۹۷ در واکنش به توییت آقای احمدی‌نژاد نوشته بود: «توییت روز دوشنبه محمود احمدی‌نژاد درباره سرنا ویلیامز، تنیسور ٣٧ ساله آمریکایی، آخرین حرکت عجیب این سیاستمدار پرحاشیه بود».

ایسنا در این مطلب از توییت آقای احمدی‌نژاد اظهار تعجب کرده بود و گفته بود او همان کسی است که در سال ۹۴ «وقتی که نیلوفر اردلان، کاپیتان تیم فوتسال زنان ایران، به دلیل مخالفت شوهرش نتوانست به مسابقات جام ملت‌های آسیا برود، هیچ سخنی نگفت و در دفاع از حق حضور او در آن تورنمنت مهم هیچ حرفی نزد».

اما همانطور که آقای احمدی نژاد در جریان اعتراضات سال‌های ۱۳۹۸ چند بار از رفتار حکومت در سرکوب معترضان انتقاد کرده بود، بسیاری منتظر بودند که مواضع او را درباره کشته شدن مهسا امینی در بازداشت و اعتراضات سال گذشته بشنوند اما برخلاف انتظار، این سیاستمدار هیچ سخنی نگفت و واکنشی نشان نداد. گهگاه کانال تلگرامی دولت بهار فیلم‌های قبلی او را بازنشر می‌کرد و گاهی چنین استباط می‌شد که سخنان جدیدی منتشر شده و بعد مشخص می‌شد که چنین نیست، به عنوان مثال در دی‌ماه سال گذشته فیلمی از تیرماه ۱۴۰۰ منتشر شد که در آن آقای احمدی‌نژاد گفته بود «پولی که هزینه برخورد با مردم در این کشور می‏‌شود، باید برای رفع مشکلات کشور هزینه شود.» انتشار این فیلم پس از بحران بی‌آبی در خوزستان و سرکوب مردم تشنه این استان بود.

سکوت و بی‌خبری از محمود احمدی‌نژاد حدود هشت ماه ادامه داشت تا اینکه در چهارم اردیبهشت‌ امسال، دولت بهار در مطلبی با عنوان «سنگ صبور مردم»، تصاویری از دیدار او با چند نفر را منتشر کرد و رسانه‌ها نوشتند «بالاخره» آقای احمدی‌نژاد «آفتابی» شد.

در مردادماه امسال در جریان «پیش ثبت‌نام» برای انتخابات مجلس شورای اسلامی که قرار است اسفندماه برگزار شود، خبرهایی درباره ثبت نام محمود احمدی‌نژاد برای نامزدی در مجلس مطرح شد که نزدیکانش رد کردند. با وجود حرف و حدیث‌هایی که درباره بازگشت او به عرصه انتخابات و فعالیت‌های سیاسی مطرح می‌شود، کسانی مانند عباس امیری‌فر، از روحانیون نزدیک به دولت دهم که حالا با آقای احمدی‌نژاد اختلاف پیدا کرده، می‌گوید آقای احمدی‌نژاد دیدارهای هفتگی با رحیم مشایی و حمید بقایی، از معاونان و نزدیکانش دارد و آنها (تیم احمدی‌نژاد) «معتقدند که دولتمردان دو جناح ضعیف عمل کرده‌اند و مردم به احمدی‌نژاد متوسل خواهند شد.»
احمدی‌نژاد در پرده آخرمحمود احمدی‌نژاد در سال‌های گذشته انتقادات زیادی عیله نظام حکمرانی در ایران بیان کرده است

سابقه همه روسای جمهور ایران -به جز شخص علی خامنه‌ای- نشان می‌دهد که کم‌وبیش همه آنها پس از پایان دوره ریاست‌شان بر دستگاه اجرایی، مغضوب هیات حاکمه شدند یا دست‌کم نظام حکمرانی تلاش کرده آنها را از تاثیرگذاری و ایفای نقش در معادلات سیاسی حذف کند.

پس از انتخابات جنجالی ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، محمد خاتمی در سال ۱۳۸۹ می خواست به ژاپن و سال بعد به ایرلند سفر کند اما از سفر او جلوگیری شد و رسانه‌های اصولگرا از جمله جهان نیوز خبر از «ممنوع‌الخروجی» او دادند. رئیس‌جمهور دولت اصلاحات از آن زمان تاکنون سفر اعلام‌شده به خارج از کشور نداشته است اما محمود احمدی‌نژاد با وجود نوشتن تندترین نامه‌ها به آقای خامنه‌ای و سخنرانی‌های آتشین، از سال ۱۳۹۲ توانسته چند بار به خارج از کشور سفر کند با اینکه سفرهای او به دبی و استانبول ترکیه در سال ۱۴۰۰با حاشیه‌ و جنجال‌ هم همراه بوده است.

آقای احمدی‌نژاد در مهر‌ماه دو سال پیش، در یک سفر پنج روزه به دبی رفت و از نماشگاه اکسپوی ۲۰۲۰ بازدید کرد. دیدارها و عکس‌های منتشره از او صدای اصولگرایان را درآورد و کار به جایی رسید که خبرگزاری فارس خبر داد آقای احمدی‌نژاد از دبی دیپورت شده و تیتر زد «احمدی‌نژاد مجبور به ترک امارات شد.» در متن آن خبر آمده بود: «رئیس دولت‌های نهم و دهم که به امارات سفر کرده بود، مجبور به ترک این کشور شد و درحال بازگشت به تهران است. گفته می‌شود محمود احمدی‌نژاد در این سفر موفق به تحقق هیچ‌کدام از اهدافش نشد.» نزدیکان آقای احمدی‌نژاد این اخبار را مغرضانه دانستند و رد کردند.

منتقدان و مخالفان آقای احمدی‌نژاد می‌گویند سفرهای او به خارج از کشور برای خروج از انزوا و قرار گرفتن در صدر اخبار است و احتمال می‌دهند سفر به گواتمالا و حضور در یک برنامه «کم‌اهمیت» می‌تواند زمینه ساز دور جدیدی از فعالیت‌های سیاسی او باشد.