بحران قره‌باغ؛ اردوغان: ایران پیام‌های مثبتی درخصوص گشایش گذرگاه زنگزور فرستاده است

رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیهبی بی سی: یک هفته پس از آنکه کنترل مناطق کوهستانی قره‌باغ از دست جدایی‌طلبان ارمنی خارج شد، رجب‌طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه با اشاره به دیگر منطقه مورد مناقشه جمهوری آذربایجان و ارمنستان گفته «کریدور زنگزور باید تکمیل شود» و افزود که ایران اکنون رویکرد «مثبتی» به گشایش گذرگاه زنگزور دارد. در سوی دیگر همزمان در حالی که دولت ارمنستان می‌گوید پاکسازی قومی در قره‌باغ آغاز شده است، موجی از آوارگان جنگ‌زده ارمنی، این منطقه را به سمت ارمنستان ترک کرده‌اند.

آقای اردوغان در پاسخ به خبرنگاری که در سفر اخیر وی برای دیدار با رئیس جمهوری آذربایجان او را همراهی می‌کرد و از او پرسید که سال گذشته گفته بودید ایران بیش از ارمنستان در پیشرفت گذرگاه زنگزور مسئله ایجاد کرده است گفت: «باعث خرسندی است که اکنون از ایران سیگنال‌های مثبتی دریافت می‌شود». آقای اردوغان اضافه کرد که ما تمام تلاشمان را برای گشایش این گذرگاه انجام خواهیم داد. او تاکید کرد که این گذرگاه برای ترکیه و جمهوری آذربایجان بسیار «مهم و استراتژیک» است.

آقای اردوغان،‌ که از حامیان سرسخت جمهوری آذربایجان است، پس از تصرف قره‌باغ با همتای آذری خود، الهام علی‌اف دیدار کرد. این دو رهبر در کنفرانس خبری از گشایش «کریدور زمینی» میان باکو و آنکارا از مسیر ارمنستان حمایت کردند. با این حال آنها حاضر نشدند به هیچیک از سوالات خبرنگاران پاسخ دهند.

رئیس جمهور ترکیه امروز نیز در مسیر بازگشت از نخجوان در هواپیما گفت «آرزوی ما این است که کریدورهای زنگزور و لاچین را به عنوان دالان‌های صلح باز کنیم»

آقای علی‌اف پیشتر تهدید کرد که گذرگاه زنگزور به زور هم که شده ایجاد خواهد کرد. ارمنستان با این طرح مخالف است. آقای علی‌اف پیشتر هم از تشکیل این کریدور صحبت کرده بود؛ مسیری که از جنوب ارمنستان عبور می‌کند.

رسانه‌های نزدیک به ارمنی‌های قره‌باغ اظهارات آقای علی‌اف را «شوم» توصیف کردند.
چرا دالان زنگزور مهم است؟
«زنگزور» نام تاریخی منطقه‌ای است که بین نخجوان و باقی خاک جمهوری آذربایجان قرار دارد و به همین دلیل، دالانی که قرار است در این منطقه ایجاد شود، به «دالان زنگزور» معروف شده است.

ارمنستان در وسط نقطه مقصد و مبدا این کریدور قرار دارد و جمهوری آذربایجان قصد دارد حتی اگر ارمنستان همکاری نکند با کمک ایران و با دور زدن خاک ارمنستان دو منطقه خودمختار نخجوان و منطقه زنگزور را به صورت زمینی وصل کند.

مسیر قدیمی «دالان زنگروز» برای اتصال بخش مرکزی جمهوری آذربایجان به نخجوان در زمان اتحاد جماهیر شوروی سابق از طریق یک خط ریلی برقرار بوده است. اما با تشدید اختلاف‌ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان احیای این مسیر به یک موضوع مناقشه‌برانگیز تبدیل شد.

باز شدن این مسیر که از حمایت ترکیه، آمریکا و کشورهای اروپایی برخوردار است، می‌تواند ارتباط زمینی آسیا و اروپا را تسهیل ‌کند. هرچند ایران بر سر این موضوع با آذربایجان مذاکراتی داشته است اما این مسیر همواره یکی از موارد مورد مناقشه میان کشورهای منطقه از جمله ایران و ارمنستان و آذربایجان و ترکیه بوده است.

اخیر در جریان سفر هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، به تهران و گفتگو با حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران، موضوع گذرگاه‌های مرزی نیز در نشست خبری مطرح شد.

حسین امیرعبداللهیان در این نشست گفته بود «محدود کردن مسیرهای تاریخی ترانزیتی موجود در منطقه را هرگز برنخواهیم تافت».

این احتمالا اشاره‌ای بوده به احداث کریدور زمینی «زنگزور» که نام تاریخی منطقه‌ای در نخجوان است و می‌تواند آن را به باقی خاک جمهوری آذربایجان وصل کند.
ارمنستان: در قره‌باغ پاکسازی قومی در حال وقوع استبسیاری از ارمنی‌ها در هراس از پاکسازی قومی در حال ترک منطقه‌اندنمایندگان ارمنستان و جمهوری آذربایجان قرار است امروز در بروکسل در گفتگوهایی با حمایت اتحادیه اروپا شرکت کنند. همزمان در حالی که دولت ارمنستان می‌گوید پاکسازی قومی در قره‌باغ آغاز شده است، موجی از مهاجران آوارگان ارمنی این منطقه به سمت ارمنستان ترک کرده‌اند.

نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، می‌گوید در قره‌باغ با پاکسازی قومی مواجهیم و «این اتفاق هم اکنون در حال رخ دادن است».

هزاران ارمنی نیز از هفته گذشته و در پی عملیات برق‌آسای جمهوری آذربایجان که به تصرف مناطق کوهستانی قره‌باغ انجامید در حال ترک منطقه‌اند.

تاکنون بیش از ۶۵۰۰ نفر از آوارگان جنگ‌زده وارد ارمنستان شده‌اند.

این اولین دیدار نمایندگان دو کشور از زمان تصرف مناطق کوهستانی قره‌باغ است که اکثریتی نزدیک به ۱۲۰ هزار ارمنی در آنجا زندگی می‌کنند.

در حال حاضر برای کنترل بحران اتحادیه اروپا میزبانی مذاکراتی را بر عهده خواهد داشت که مشاوران امنیت ملی جمهوری آذربایجان و ارمنستان در آنجا حضور خواهند یافت.

این مذاکرات در بروکسل مرکز اتحادیه اروپا برگزار خواهد شد.

متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، از دو طرف خواست تا در مذاکراتی به توافقی با هدف یک صلح پایدار گام بردارند.

در تحولی دیگر در پی انفجار یک انبار سوخت در شهر استپاناکرت (خان‌کندی) مرکز منطقه قره‌باغ در روز دوشنبه بیش از ۲۰۰ نفر مجروح شده‌اند.

یک ناظر حقوق بشر خواهان انتقال سریع مجروحان و دسترسی به منطقه شده است.

رهبران اقوام ارمنی قره‌باغ می‌گویند به همه کسانی که مایل هستند این منطقه را ترک کنند، این فرصت داده خواهد شد. آن‌ها همچنین قول دادند که سوخت رایگان در اختیار مردم قرار دهند.

دولت ارمنستان می‌گوید خود را برای پذیرش شمار بیشتری از ارمنی‌های قره‌باغ آماده کرده است.

جمهوری آذربایجان اما می‌گوید با تمامی اقوام ارمنی در قره‌باغ به عنوان «شهروندانی برابر» برخورد خواهد کرد.