گزارشی از یک پایان تلخ؛ غرب ایران پرچمدار جستجوی کلمه خودکشی

 خودکشی «دختر شیراز» یکشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۲ - عکس از ویدئوهای ارسالی به صدای آمریکاصدای آمریکا: یک روزنامه چاپ تهران در گزارشی به موضوع «خودکشی» در کشور پرداخت و نوشت که در «سرچ» کلمه خودکشی در ایلام رتبه اول، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه و همدان در رتبه‌های بعدی قرار دارند و تهران رتبه ۲۴ «سرچ کلمه خودکشی» را به خود اختصاص داده است.

روزنامه «اعتماد» با استناد به آخرین آمار رسمی موجود در این زمینه نوشته است که بیشترین تعداد خودکشی در کرمانشاه، ایلام، کهگیلویه و لرستان و همدان بوده است.

در گزارش اعتماد به خودکشی کیومرث پوراحمد کارگردان، زهره فکورصبور بازیگر، آزاده نامداری مجری و شیده لالمی روزنامه‌نگار نیز اشاره شده است.

گزارش نویس این روزنامه به آخرین خودکشی پرحاشیه در شبکه‌های مجازی نیز اشاره کرده و نوشته است که پنجم شهریور امسال خودکشی زنی ۴۱ ساله از شیراز در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) هم‌رسان شد.

در همین رابطه محمدعلی سلطانی، پژوهشگر در حوزه روانشناسی شبکه‌های اجتماعی، براساس داده‌های استخراج‌شده از فضای مجازی می‌گوید: «از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا شهریور ۱۴۰۲ در متون خبری و خبرگزاری‌ها و رسانه‌های آنلاین ۶۱ هزار پست خبری از ۷۱۹ خبرگزاری در رابطه با خودکشی تولید شده است.»

در لابه‌لای سطرهای این گزارش به موضوع «حبس آماری» در حوزه خودکشی نیز اشاره شده است. بنابر اعلام گزارش نویس اعتماد آمار خودکشی از آن دسته آمار‌هایی است که از سال ۱۳۹۹ در ایران منتشر نشده است.

کارشناسان بر این باورند با تشدید بحران اقتصادی و به خطر افتادن معیشت خانوارها خودکشی در کشور شتاب بیشتری به خود گرفته است و از همین رو دستگاه‌های امنیتی مانع انتشار آمار این حوزه شده‌اند.

محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی ایران چندی پیش در مورد عدم انتشار برخی از آمارها در کشور گفته بود که انتشار برخی از آمارها به دستور نهادهای امنیتی ممنوع شده است؛ رویکردی که به نظر می‌رسد در تمامی حوزه‌‌ها از جمله حوزه اجتماعی نیز دنبال می‌شود.

در گزارش روزنامه اعتماد تاکید شده است که آنطور که استخراج داده‌ها نشان می‌دهد میزان «سرچ گوگل» برای کلمه خودکشی دقیقا در زمانی که ناآرامی‌های کشور نمود بیرونی کمتری داشت یعنی در فروردین ۱۴۰۲ با افزایش روبرو شده است.

گزارش نویس سوالی را مبنی بر اینکه چرا اساسا بعد از فرونشست بیرونی ناآرامی‌های ۱۴۰۱ «سرچ» کلمه خودکشی بالا رفته است؟ مطرح کرده و برای پاسخ این سوال به سراغ محمدعلی دادگسترنیا، مدیر آموزش و پژوهش شرکت «لایف‌وب» رفته است.

او با توجه به داده‌های تحلیل عواطف که این سامانه می‌تواند از شبکه‌های اجتماعی استخراج کند، گفته است یکی از پررنگ‌ترین عاطفه‌هایی که در توییت‌های بعد از کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد دیده می‌شد، «انتظار» بود. به گفته این کارشناس، انتظار یک امید زود محقق‌شونده است. این انتظار محقق نشد و می‌توان گفت به نوعی باعث سرخوردگی بخشی از مردمی شد که در این زمینه تولید محتوا می‌کردند.

بنابر همین گزارش، محمدعلی سلطانی پژوهشگر در حوزه روانشناسی شبکه‌هایی اجتماعی نیز داده‌هایی را استخراج کرده است که بازه زمانی ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ را در بر می‌گیرد. براساس این داده‌ها در این بازه زمانی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) یک میلیون توییت در مورد اضطراب، ۵۷۵ هزار توییت در ارتباط افسردگی و ۴۱۹ هزار توییت در مورد خودکشی منتشر شده است.

این پژوهشگر همچنین بر اساس داده‌های استخراج شده گفته است که «به صورت مناسبتی» وقتی نزدیک زمان امتحانات کنکور می‌شویم «خوداظهاری در رابطه خودکشی» افزایش پیدا می‌کند و شاهد این هستیم که در زمان اعلام نتایج هم از این دست اظهارات زیاد می‌شود.

روزنامه اعتماد در ۳۰ مرداد نیز در گزارش دیگری به موضوع خودکشی پرداخت و نوشته بود که به‌طور متوسط از هر ۱۰۰ هزار ایرانی، ۱۲۵ نفر اقدام به خودکشی می‌کنند. روزنامه اعتماد با استناد به آمارهای رسمی نوشته بود که خودکشی در ایران طی یک دهه گذشته، بیش از ۴۰ درصد رشد کرده و از حدود ۳۵۰۰ مورد در سال، به بیش از ۵ هزار مورد افزایش یافته است. در آن گزارش آمده بود که بر پایه آمارها روزانه بیش از ۱۳ نفر در ایران خودکشی می‌کنند و بیشتر خودکشی‌ها در میان افراد ۱۵ تا ۳۵ ساله روی می‌دهد.