سوءاستفاده از رویای مهاجرت به کانادا؛ کلاه‌برداران را چطور بشناسیم؟
رأی دهید
از آن زمان، صدها صفحه اینستاگرامی، با تبلیغات پرسر‌و‌صدا و اغلب غلو شده، در حال جلب توجه ایرانیانی هستند که رویای مهاجرت به کانادا را در سر می‌پرورند؛ گاهی این تبلیغات، با واقعیت فرسنگ‌ها فاصله دارد و مواردی هم بوده که شهروندان گفته‌اند از آن‌ها کلاهبرداری شده است.
در این گزارش، به برخی سوالات و دغدغه‌های شما در گفت‌وگو با یک وکیل مهاجرت ایرانی و یک مشاور مهاجرتی که به‌شرط فاش نشدن نامشان، با ما گفت‌وگو کرده‌اند، پاسخ داده‌ایم.
***
هر دو آن‌ها سخت کار می‌کنند و فرصت ادامه تحصیل یا یادگیری زبان‌های رسمی کشور کانادا را ندارند. به‌همین دلیل هم از دو سال پیش، دنبال وکیلی بودند که بتواند کارهای مهاجرت آن‌ها به این کشور را برایشان انجام دهد.
اخیرا، بعد از ماه‌ها پرس‌و‌جو و تلاش برای یافتن راهی امن برای مهاجرت به کانادا، فردی که مدعی بود وکیل مهاجرتی است، روشی را به آن‌ها پیشنهاد داد که دولت کانادا از بعد از اعتراضات به قتل حکومتی «ژینا [مهسا]امینی»، برای ایرانیان در نظر گرفته است.
نسرین درباره تماس چند دقیقه‌ای‌شان با نماینده این «وکیل» در تهران، به «ایران‌وایر» می‌گوید: «یکی از دوستانم این خانم را به من معرفی کرد و گفت یک شعبه دفتر وکالت‌شان هم در ونکوور است. من صفحه اینستاگرام‌شان را نگاه کردم و به نظرم می‌رسید اطلاعاتی که دارند ارائه می‌کنند، بد نیست. در این چند سال تحقیق فهمیده‌ام که خیلی‌هایشان دروغ می‌گویند، ولی خب شرایط حالا، شرایط غیر عادی است.»
او می‌گوید که نماینده وکیل به آن‌ها گفته که می‌تواند از طریق دخترعمو نسرین که شهروند کاناداست، برایشان ویزای توریستی بگیرد و به محض ورود به کانادا، می‌تواند ویزای توریستی را برایشان به ویزای کار تبدیل کند.
او برای این پروسه، تقاضای ۵ هزار دلار آمریکا بابت هر نفر کرده است که برای خانواده ۴ نفره آن‌ها، ۲۰ هزار دلار، معادل حدود ۱ میلیارد تومان می‌شود.
این در‌حالی‌ست که بررسی‌های ایران‌وایر نشان می‌دهد، هزینه اقدام برای ویزای «فمیلی ری‌یونیون» یا «بازدید خانواده»، ۱۰۰ دلار کانادا بابت هر نفر و ۸۵ دلار کانادا نیز بابت انگشت‌نگاری برای افراد بالای ۱۴ سال است. با این اوصاف، هزینه اقدام برای ویزای این خانواده، چیزی حدود ۵۷۰ دلار کانادا خواهد شد، نه ۲۰ هزار دلار آمریکا.
نسرین، اسفند سال قبل، ۷۵۰۰ دلار به‌عنوان پیش‌پرداخت به این شرکت مهاجرتی پرداخت کرده و در این مدت مدارک مربوط به دخترعمویش و ارتباط خانوادگی آن دو، شامل ترجمه شناسنامه دخترعمو، شناسنامه خودش، پدرش و عمویش را نیز به دست وکیل رسانده، اما هنوز جوابی مبنی‌بر رد یا قبولی درخواست ویزای توریستی خود و خانواده‌اش نشنیده است.
او به‌شدت نگران است که مبادا این وقفه ۴ ماهه، نشانه این باشد که از او کلاهبرداری شده است. بررسی‌های ایران‌وایر نشان می‌دهد که در حال حاضر، مدت‌زمان رسیدگی به درخواست ویزای توریستی برای ایرانیان از خارج از خاک کانادا، ۴۹ روز است.
این مشاور مهاجرتی می‌گوید: «احتمال اینکه ویزای توریستی به هر ۴ عضو این خانواده داده شود، تقریبا محال است. چون این خانم و همسرش، وابستگی عاطفی کافی برای بازگشت به ایران را ندارند و تجربه نشان داده که ویزای توریستی به همه اعضای خانواده، فقط در موارد بسیار بسیار نادر اتفاق می‌افتد.»
او تاکید می‌کند: «من قرارداد این خانم با وکیل مهاجرتی را ندیده‌ام و نمی‌دانم مفاد قرارداد و شرط استرداد پول چگونه است، ولی معمولا در موارد مشابه، پول‌پیش مسترد نمی‌شود. این از پایه‌ای‌ترین اصول درخواست ویزاست که یک وکیل حتما می‌داند که برای همه اعضای خانواده نباید درخواست ویزا بدهد.»
به گفته این مشاور مهاجرتی، مبلغی که این وکیل به‌عنوان پول‌پیش دریافت کرده بیش، از ده برابر مبلغی است که او هزینه کرده است و همین باید نشانه‌ای از درست نبودن یک جای کار برای نسرین و خانواده‌اش باشد.
ماجرای تبدیل ویزای توریستی به ویزای کار چیست؟
یک وکیل مهاجرتی در تورنتو، استان انتاریو کانادا، درباره رویه‌ای که از چند ماه قبل شروع شده و در افکار عمومی، کانادا را به یکی از آسان‌ترین مقاصد مهاجرت برای ایرانیان بدل کرده، می‌گوید: «دولت کانادا در پی تداوم اعتراضات در ایران و سرکوب معترضان و اعتراضات گسترده ایرانی‌ها در تقریبا همه شهرهای کانادا، تصمیم گرفت که امکانی را برای ایرانی‌هایی که قانونی وارد خاک کانادا شده‌اند، یا قرار است بشوند، ایجاد کند تا به این شکل، حمایت خود را از معترضان ایرانی اعلام کند.»
او ادامه می‌دهد: «در ماه فوریه بود که دولت فدرال تصمیم گرفت، و از اول مارس ۲۰۲۳ هم اجرایی شد و تا آخر فوریه ۲۰۲۴ ادامه دارد. بعد از آن امکان دارد این سیاست تمدید شود و امکان دارد تمدید نشود.»
با‌این‌وجود، او تاکید می‌کند که این به معنای تسهیل ورود ایرانیان به خاک کانادا یا اعطای ویزای توریستی به آن‌ها نیست: «متاسفانه در تبلیغاتی که در شبکه‌های اجتماعی زیاد می‌بینیم، طوری وانمود می‌شود که انگار گرفتن ویزای توریستی برای ایرانی‌ها راحت‌تر شده، درحالی‌که این طور نیست.»
این وکیل مهاجرتی با تاکید بر اینکه هنوز هم فقط بین ۳۰ تا ۳۵ درصد با درخواست ویزاهای اقامت موقت و توریستی ایرانیان موافقت می‌شود و بقیه رد می‌شوند، می‌گوید: «اول اینکه اغلب ویزاهایی که به‌عنوان ویزای توریستی شناخته می‌شوند، ذیل پیوستن به خانواده تعریف می‌شود، بنابراین حتما عضوی از خانواده شما باید در کانادا دارای اقامت باشد، شغل داشته باشد یا درس بخواند یا شهروند و پی‌آر (اقامت دائم) باشد که بتوانید به‌واسطه او، ویزای توریستی بگیرید.»
به گفته او، البته ویزای توریستی صرف هم به ایرانی‌ها داده می‌شود، ولی به‌ندرت و متقاضی باید مدارکی دال‌بر اینکه قبلا کشورهای دیگری را در اروپا یا آمریکا بازدید کرده ارائه کند، تا افسر اداره مهاجرت متقاعد شود که او برای مسافرت و تفریح می‌خواهد کانادا را ببیند و مثل موارد قبلی، به کشورش باز می‌گردد.
او با این شرح، درباره اعطا ویزای توریستی به ایرانیان می‌گوید: «برای کسانی‌که بار اولشان است که اقامت موقت توریستی کانادا را میخواهند دریافت کنند، هیچ‌چیز تغییر نکرده و شرایط همان‌قدر سخت است که بود. آن‌ها باید به حد کافی وابستگی عاطفی و مالی در داخل ایران داشته باشند که افسر مهاجرتی را متقاعد کند به ایران برخواهند گشت.»
وابستگی عاطفی و مالی، یا Family Ties و Financial Ties، شرایطی هستند که مطابق قانون، اداره مهاجرت مقید است بنابر آن‌ها به افراد متقاضی ویزا، ویزا اعطا کرده یا درخواست آن‌ها را رد کند.
وکیل مهاجرتی که ایران‌وایر با او گفت‌وگو کرده، وابستگی عاطفی و خانوادگی را،«جا گذاشتن اعضای درجه یک خانواده، مانند همسر، فرزند، پدر و مادر و در درجه بعدی، خواهر و برادر در ایران» و وابستگی مالی را نیز «داشتن ملک، سند و شغل در ایران» می‌داند و می‌گوید: «اینکه افسر مهاجرتی متقاعد شود شما به حد کافی به کشور خودتان وابسته هستید یا خیر، دلیل اصلی رد یا قبول درخواست ویزای توریستی است، چون در وهله اول می‌خواهد مطمئن شود که به کشورتان بر می‌‌گردید و برای دولت کانادا دردسر درست نمی‌شود.»
مراقب کدام نشانه‌ها باشیم؟
محتوا اغلب تبلیغات منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی درباره مهاجرت به کانادا، تاکید بر ساده بودن این روند است؛ روندی که بسیاری از ساکنان این کشور آمریکا شمالی می‌گویند سخت‌ترین مرحله زندگی‌شان بوده است.
وکیل مهاجرتی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده، می‌گوید که قبل از هرچیز، متقاضیان باید فریب این ساده نشان دادن‌ها را نخورند: «به‌طور کلی، تبلیغات برای اینکه ما به راحتی برای شما ویزای کار می‌گیریم، همیشه زیاد بوده و در سال‌های اخیر هم بیشتر شده است. به‌نظرم مهم است که ببینیم چه‌‌کسی دارد این تبلیغات را می‌کند؛ آیا مجوز دارد تا کار مهاجرت انجام دهد؟»
او توضیح می‌دهد: «شماره مجوز به راحتی در وبسایت "آی‌آر‌سی‌سی" قابل چک کردن است. اگر فرد وکیل باشد، در وبسایت "جامعه وکلا" (Law Society) اسم‌شان هست و اگر مشاور باشند، در سایت اداره مهاجرت.»
به گفته این وکیل مهاجرتی، مردم همچنین می‌توانند با پرسیدن پرسش‌های ریز و درخواست ارائه جزییات درباره اینکه دقیقا از چه طریقی وکیل می‌خواهد برایشان ویزا بگیرد، از حداقلی از اطمینان برخوردار شوند.
او تاکید می‌کند که افراد بهتر است خودشان هم وبسایت IRCC یا اداره مهاجرت کانادا را مطالعه کنند که در آن، درباره همه انواع مهاجرت به کانادا توضیحات کامل و کاربردی ارائه شده است: «اطلاعات درباره انواع ویزا در سایت اداره مهاجرت هست، ولی اگر زبان بلد نیستند و تحصیلات کافی هم ندارند، این علامت سوال است که ما که این شرایط را نداریم، چطور وکیل برای ما ویزا بگیرد؟»
او توضیح می‌دهد: «متاسفانه خیلی وقت‌ها متقاضیان شرایط لازم را ندارند و یا سخت‌شان است، زبان بلد نیستند و تحصیلات‌شان چندان نیست که خودشان اقدام کنند، یا اینکه اصولا حوصله ندارند و میخواهند خیلی سریع بتوانند مهاجرت کنند و لقمه حاضر و آماده داشته باشند. این‌ها چیزهایی است که افراد سو‌ءاستفاده‌گر از آن بهره می‌برند و راه‌های عجیب‌و‌غریبی را پیش پای متقاضی می‌گذارند که اصلا وجود ندارد.»
این وکیل مهاجرتی در پایان، نکاتی را که متقاضیان باید برای جلوگیری از سوءاستفاده به آن توجه کنند را، این‌گونه جمع‌بندی می‌کند:
۱- به‌طور کلی اگر کسی فرایند را خیلی ساده جلوه می‌دهد، می‌گوید نمره زبان نمی‌خواهی یا مدرک خاصی نمی‌خواهی، باید برای مردم علامت سوال ایجاد شود، زیرا اصلا و اصلا شرایط مهاجرت به کانادا راحت نیست و هر افسری حتما از شما یک نمره زبان می‌خواهد، ولو نمره زبان پایین.
۲- مردم به قول‌های صد‌درصدی باید شک کنند، زیرا هیچ‌یک از پروسه‌های مهاجرتی، صد‌درصدی نیست و واقعا حتی کسی که شرایطش خیلی خوب است هم، صد‌درصد تضمین ندارد. ضمن اینکه حتی اگر فردی موفق به دریافت ویزا شود، افسر مهاجرتی حین ورود می‌تواند مانع از ورود او شود و همه‌چیز واقعا به تصمیم و پروتکل‌های داخلی اداره مهاجرت بستگی دارد.
۳- پیش پرداختی که فرد وکیل یا مشاور دریافت می‌کند، باید توجیه داشته باشد. باید به متقاضی بگوید که این پول را برای چه منظوری خرج می‌کند. اگر کسی ادعا کرد که در سفارت کانادا در ترکیه کسی را دارد که ویزا می‌دهد، دروغ است. قوانین کانادا به‌شدت در این مورد سختگیرانه‌اند و اصولا سفارت‌خانه‌ها در اعطا ویزا هیچ نقشی ندارند و همه کار توسط اداره مهاجرت، داخل خاک کانادا و به‌صورت بی‌نام انجام می‌شود.
۴- متقاضیان مانند هر قرارداد دیگری، به نوع قرارداد، مفاد آن و اینکه چه کسی و کجا می‌تواند پاسخگو باشد، دقت کنند و در این زمینه به‌شدت سخت‌گیر باشند که این مبالغ را برای چه مواردی خرج خواهد کرد. نوع قراردادی که بسته می‌شود مهم است و اینکه با چه کسی بسته می‌شود و او کجا می تواند پاسخگو باشد.
