گور هفت هزار ساله تهران قرار بود موزه شود، سرویس بهداشتی افراد بی‌خانمان‌ شد

ایندیپندنت فارسی: کشف یک گور هفت هزارساله‌ای در خیابان مولوی تهران در حدود هشت سال پیش تمام براوردهای پیشین درباره تاریخ سه‌‌هزارساله زندگی در تهران را تغییر داد و این احتمال‌ را که زندگی در این شهر از بیش از هفت هزار سال پیش جریان داشته باشد، تقویت کرد.

گروه کاوش ابتدا بسیار تلاش کرد مانع انتقال این اسکلت هفت هزار ساله به موزه شود. آن‌ها بر این باور بودند که محل کشف گور باید به یک سایت‌ موزه شهری تبدیل شود اما در نهایت با اصرار مسئولان وقت میراث فرهنگی، اسکلت هفت‌ هزار ساله به موزه ملی منتقل شد. در آن زمان، محمدباقر قالیباف شهردار تهران بود و همکارانش در سازمان زیباسازی و شهرداری منطقه ۱۲ وعده دادند که محل کشف گور را به موزه تبدیل می‌کنند اما حالا مهسا وهابی، باستان‌شناس جوان و کاشف گور، می‌گوید این محل نه‌ تنها به موزه تبدیل نشد بلکه روی آن را با تراشه‌ پوشانده‌اند و حالا به محل دفن زباله، سرویس بهداشتی بی‌خانمان‌ها و پارکینگ موتورسیکلت‌ها تبدیل شده است.
مهسا وهابی، روز دوشنبه یکم خرداد، در یک نشست تخصصی، از سرگذشت اسکلت هفت هزار ساله از زمان کشف تاکنون گزارشی ارائه کرد و گفت قرار بود با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و شهرداری تهران، محل کشف به سایت موزه شهری تبدیل شود و بر همین اساس هم اسکلت بانوی هفت هزارساله به همراه اشیای کشف‌شده از آن محل موقتا به موزه ملی منتقل شد، اما امروز خلف وعده شده است.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، این باستان‌شناس در ادامه صحبت‌هایش به سابقه تخریب آثار ارزشمند تاریخی پرداخت و خواستار بازگشت اسکلت هفت هزار ساله به آرامگاه قبلی‌اش شد. او تاکید کرد اگر در خیابان مولوی تهران و در محل کشف این اسکلت هفت هزار ساله، سایت موزه شهری ایجاد می‌شد، بر بافت اجتماعی و فرهنگی آن منطقه تاثیر می‌گذاشت.
منطقه ۱۲ تهران در محدوده خیابان‌های هرندی، مولوی و شوش به‌رغم اینکه بیشترین یادگارها از تهران قدیم را در خود جای داده‌، طی سال‌های پس از انقلاب به محل تجمع افراد بی‌خانمان و درگیر اعتیاد تبدیل شده است. محمدباقر قالیباف در زمان تصدی‌‌اش در شهرداری تهران بارها ادعا کرد قصد دارد با توسل به فرهنگ، بافت این منطقه را تغییر دهد.

بر کسی پوشیده نیست که یکی از مهم‌ترین اقدام‌های فرهنگی برای اثرگذاری بر بافت اجتماعی هر محله‌، احیای فرهنگی است. تبدیل محل کشف گور هفت هزار ساله به سایت موزه شهری نیز چنانچه مهسا وهابی اشاره کرد، می‌توانست در احیای فرهنگی منطقه تاثیرگذار باشد اما قالیباف و یارانش با وجود وعده‌های پیاپی، در این راستا اقدامی انجام ندادند و این رویه در زمان شهرداران بعدی نیز ادامه یافت. این در حالی است که گور هفت هزار ساله به دلیل شواهد تاریخی جدیدی که برای تهران به ارمغان آورد، بسیار اهمیت دارد.
تا قبل از کشف این گور، یافته‌های پیشین از قدمت سه هزار ساله زندگی در تهران حکایت داشت؛ زیرا قدیمی‌ترین اشیا و بقایای باستانی تهران در تپه‌های قیطریه با قدمت سه هزار ساله یافت شده بود تا اینکه در پاییز ۱۳۹۳، گذر مهسا وهابی، دانشجوی باستان‌شناسی، به خیابان مولوی افتاد و در میان حفاری‌های شرکت آب و فاضلاب متوجه بقایای اشیای باستانی زیر خاک شد. او از پیمانکار خواست دست نگه‌ دارد تا او مسئولان میراث فرهنگی را خبر کند.
پس از بی‌اعتنایی مسئولان وقت میراث فرهنگی به گزارش مهسا وهابی، او تصمیم گرفت از استادش محمد اسماعیل جلودار کمک بخواهد. جلودار نیز سرپرستی تیم کاوش را برعهده گرفت و در نتیجه تلاش آن‌ها، اسکلت زن هفت هزارساله از دل خاک بیرون آمد.
تیم کاوش در همان زمان بسیار تلاش کردند که اسکلت زن هفت هزار ساله در همان محل بماند و گورش نیز به سایت موزه تبدیل شود اما مسئولان میراث فرهنگی با وعده اینکه انتقال موقتی است، اسکلت را به موزه ملی بردند و سپس مانند دیگر وعده‌ها به فراموشی سپرده شد.

مهسا وهابی در همان زمان طی مصاحبه‌هایی گفت که انتقال اسکلت هفت هزار ساله کار اشتباهی بود اما این سخن باستان‌شناس جوان نیز مانند گزارش اولیه‌اش، در شهرداری و میراث فرهنگی خریداری نداشت.

سرانجام در دی‌ماه ۱۳۹۳ از این زن هفت هزار ساله که پژوهش‌ها نشان می‌داد در اثر عفونت استخوان از دنیا رفته است، در موزه ملی رونمایی شد. یکی از اقدام‌هایی که به‌منظور شناخت ویژگی‌های انسان‌شناسی اسکلت هفت هزار ساله انجام شد، مطالعات مستندنگاری به‌منظور بازسازی چهره بود که با روش‌های مستندنگاری سه‌بعدی اجرا شد؛ هرچند به شیوه بازسازی چهره انتقادهایی هم مطرح بود، برخی کارشناسان آن را به چهره واقعی زن هفت هزار ساله نزدیک دانستند.

بررسی‌های کارشناسان نشان می‌داد قدمت اسکلت بیرون‌آمده از دل خاک و دیگر اشیای باستانی که در همان محدوده کشف شدند، به هزاره پنجم قبل از میلاد می‌رسد. برخی باستان‌شناسان این نشانه‌ها را سند گویای زندگی در تهران باستان دانستند و برخی دیگر بر این باور بودند که در آن هنگام یکجا‌نشینی در تهران وجود نداشت و اسکلت هفت هزار ساله نیز احتمالا مسافر چشمه‌علی بوده و در طول سفر فوت کرده است؛ با این حال هر دو گروه کارشناسان وجود نشانه‌های زندگی در تهران در تاریخ موردنظر را تایید کردند.

اکنون تصاویر منتشرشده در رسانه‌های اجتماعی در محل کشف گور هفت هزار ساله از اتفاق تکان‌دهنده‌ای پرده برمی‌دارد که اگرچه به رویه‌ای تکراری در جمهوری اسلامی تبدیل شده است، برای علاقه‌مندان تاریخ و فرهنگ ایران قابل‌تحمل نیست و تبدیل محل کشف گور هفت هزار ساله و نقطه آغاز مطالعات انسان‌شناسی جدید در پایتخت ایران به پارکینگ موتورسیکلت‌ها نشانه آشکار دیگری از خصومت ریشه‌دار جمهوری اسلامی با فرهنگ و تاریخ کهن ایران است.

تخریب، سرقت و نابودی سازمان‌یافته آثار و یادگارهای تاریخی و ملی ایران که پس از وقوع انقلاب اسلامی آغاز شد، طی سال‌های اخیر با شتاب بیشتری دنبال می‌شود. تنها در ماه‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از نابودی آثار تاریخی و فرهنگی ایران منتشر شدند؛ از تخریب بافت تاریخی شیراز گرفته تا باروی به‌جا مانده از دوران هخامنشیان در گلپایگان و مزایده بناهای تاریخی ثبت در فهرست میراث ملی؛ اقدام‌هایی که آشکار می‌کند حکومت به‌شدت از علاقه‌مندی ایرانیان به تاریخ، تمدن و فرهنگ ملی هراس دارد.