لحظه بلعیدن کوسه توسط اژدهای کومودو!

اژد‌های کومودو (نام علمی: Varanus komodoensis) یک گونه بزرگ مارمولک است که در جزایر کومودو، رینکا، گیلی موتانگ، پادار و فلورس در کشور اندونزی یافت می‌شود. این گونه که به تیره بزمجه‌ایان تعلق دارد، بزرگ‌ترین گونه بزمجه است که در موارد نادری تا ۳ متر هم رشد می‌کند و وزن آن به حدود ۷۰ کیلوگرم نیز می‌رسد. اژد‌های کومودو به خاطر اندازه و وزن عظیم، دندان‌های ویژه پاره کردن گوشت، توانایی حرکت با سرعت بالا، و عادت‌های تهاجمی غیرمعمول از جمله درندگان استثنایی به‌شمار می‌رود.

اندازه غیرمعمول اژد‌های کومودو به پدیده غول‌پیکری جزیره‌ای نسبت داده شده‌است، چرا که هیچ جانور گوشت‌خوار دیگری که بتواند رقیب غذایی آن‌ها باشد در این جزایر حضور ندارد. با این حال پژوهش‌های تازه نشان داده‌اند که اندازه بزرگ اژد‌های کومودو را می‌توان به صورت بهتری به این شکل توضیح داد که آن‌ها صرفاً باقی‌مانده بزمجه‌مارمولک‌هایی بسیار بزرگ‌جثه هستند که روزگاری در اندونزی و استرالیا زندگی می‌کرده‌اند، ولی بیشترشان – به همراه دیگر بزرگ‌زیاگان – پس از دوران پلیستوسن منقرض شده‌اند. سنگواره‌هایی بسیار شبیه به اژد‌های کومودو در استرالیا پیدا شده که تاریخ آن‌ها مربوط به ۳٫۸ میلیون سال پیش است. در جزیره فلورس اندازه بدن آن‌ها کمابیش در طی ۹۰۰٬۰۰۰ سال اخیر به همان شکل پیشین باقی مانده‌است. این دوره‌ای است که با دگرگونی‌های زیاد در زیاگان جزیره و انقراض بزرگ‌زیاگان آن، و آمدن نخستین انسان‌سانان در ۸۸۰ هزار سال پیش شناخته می‌شود.

به خاطر داشتن چنین اندازه بزرگی، این مارمولک‌ها بر بوم‌سازگانی که در آن زندگی می‌کنند، چیره هستند. اژد‌های کومودو طعمه‌هایی هم‌چون بی‌مهرگان، پرندگان و پستانداران را شکار می‌کند. در گذشته باور بر این می‌رفت که گاز اژد‌ها دارای باکتری‌های کشنده‌ای است که طعمه‌ها را از پای درمی‌آورد؛ با این حال امروزه یافته‌های پیشین مورد تردید قرار گرفته‌اند. با این حال دو غده در آرواره پایینی این جانور قرار دارد که چندین پروتئین سمی در آن‌ها تولید می‌شود، ولی به تنهایی به عنوان عامل کشنده از سوی اژد‌ها به کار گرفته نمی‌شوند. رفتار گروهی اژد‌های کومودو در غذا خوردن، در بین خزندگان، استثنائی است. رژیم غذایی کومودو‌های بزرگ عمدتاً از گوزن تشکیل می‌شود، هرچند که آن‌ها به مقدار زیادی از گوشت مردار تغذیه می‌کنند. اژد‌های کومودو هم‌چنین گاه به انسان‌ها نیز حمله می‌کند.