آیا امکان دارد که اوکراین به سرعت عضوی از اتحادیه اروپا شود؟

دویچه وله:رئیس جمهور اوکراین در یک سخنرانی پرشور برای نمایندگان پارلمان اروپا از آنها خواست از این کشور حمایت کنند و اوکراین را سریعا به عضویت اتحادیه اروپا در‌آورند. آیا حمله روسیه امکان عضویت فوری این کشور را فراهم می‌کند؟

روز اول مارس هنگامی که ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین  در یک سخنرانی پرشور ویدیویی (احتمالا از کی‌یف) خواستار پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا در سریعترین زمان ممکن شد، نمایندگان پارلمان از جای خود برخاستند و برای او کف زدند. زلنکسی یک روز قبل از آن رسما این تقاضا را ارائه کرده بود.

روبرتا متسولا، رئیس پارلمان از زلنسکی و مردم اوکراین برای مقاومت "قهرمانانه" آنها در برابر مهاجمان روس قدردانی کرد و گفت: «ما باید آینده را باهم بسازیم.» اکثریت نمایندگان پارلمان اروپا با پیوستن اوکراین به این اتحادیه موافقند و چارلز میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا، رئیس جمهور اوکراین را "تجسم ارزش‌های اروپایی" توصیف کرد.

با این حال او نیز نمی‌تواند به زلنسکی قولی بدهد یا حتی یک چارچوب زمانی برای پذیرش اوکراین در اتحادیه اروپا تعیین کند. اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا می‌گوید: «مردم اوکراین الهام‌بخش‌اند و هیچ‌کس نمی‌تواند تردیدی داشته باشد که آنها متعلق به اروپا هستند. اما هنوز راه زیادی در پیش است.»

آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان نیز تاکید می‌کند که پیوستن به اتحادیه اروپا چیزی نیست که بتوان ظرف چند ماه بر سر آن به نتیجه رسید.
راهی طولانی، اما چرا؟
نمایندگان چندین کشور عضو، از جمله لیتوانی، لهستان، جمهوری چک، یونان و ایرلند نظر مثبتی درباره عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا دارند. اما وزیر خارجه مجارستان خواستار بررسی این موضوع شده  و هفته آینده قرار است نشست غیررسمی اتحادیه اروپا در پاریس برگزار شود.

روند عضوگیری در اتحادیه اروپا بسیار پیچیده است و می‌تواند به درازا بکشد. طبق ماده ۴۹ پیمان لیسبون پس از ارسال درخواست از سوی کشور متقاضی، ۲۷ کشور عضو باید به اتفاق آرا از کمیسیون اتحادیه اروپا بخواهند تا درخواست عضویت را بررسی کند.

اگر کمیسیون پس از بررسی به این نتیجه برسد که  مذاکرات بر سر پیوستن کشور متقاضی امکان پذیر است، رای‌گیری بر سر نامزدی این کشور در شورای اتحادیه اروپا که کشورهای عضو در آن نماینده دارند، برگزار می‌شود. با تأیید آنها، کشوری که مایل به پیوستن باشد، رسماً به عنوان نامزد عضویت پذیرفته می‌شود.

پس از ‌آن مذاکرات پیوستن نهایی توسط یک کنفرانس از دول عضو آغاز می‌شود که می‌تواند سال‌ها ادامه یابد. ترکیه درخواست عضویت خود را در سال ۱۹۸۷ داد و از سال ۲۰۰۶ یعنی ۱۶ سال پیش مذاکرات بر سر پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا شروع شد. مذاکرات بر سر مونته نگرو از سال ۲۰۱۲ و صربستان از سال ۲۰۱۴ شروع شده است. مقدونیه شمالی و آلبانی نیز نامزدهای الحاق هستند، اما به دلیل اختلافات در اتحادیه اروپا بر سر آنها، هنوز مذاکرات بر سر پذیرفتن این دو کشور آغاز نشده است.
آیا جنگ می‌تواند مجوزی برای یک فرایند برق‌‌‌آسا باشد؟
برای موردی مانند اوکراین و درخواست رئیس جمهور آن که تقاضای پیوستن هرچه سریع‌تر به اتحادیه اروپا را داده، هیچگونه ساز و کاری پیش‌بینی نشده است، اما به نظر می‌رسد با توجه به وضعیت جدید ژئواستراتژیک در اروپا، هیچ چیز منتفی نیست.

مدت‌ها پیش، اتحادیه اروپا با اوکراین، گرجستان و مولداوی که هر سه از جمهوری‌های شوروی سابق هستند، توافق‌نامه‌هایی را منعقد کرد که بر اساس آن می‌خواهد این سه کشور را به استانداردهای اجتماعی و سیاسی اتحادیه اروپا نزدیک‌تر کند. کشورهای عضو اتحادیه اروپا تاکنون از دادن هر وعده‌ای مبنی بر این که این تلاش در نهایت به عضویت این کشورها منتهی شود، اجتناب کرده‌اند. ناتو نیز از سال ۲۰۰۸  به اوکراین و گرجستان قول داده که آنها را زمانی به عضویت پیمان آتلانتیک شمالی درآورد اما این نیز هنوز عملی نشده است.
سریع‌ترین مورد؛ آلمان شرقی پیشین
سریعترین روند پذیرش یک کشور به اتحادیه اروپا تاکنون در مورد آلمان شرقی پیشین رخ داده که پس از پیوستن به "آلمان غربی" آن‌زمان در سال ۱۹۹۰ به شکل خودکار به اتحادیه اروپا پیوست. در آن زمان از مذاکرات طولانی اجتناب شد زیرا "جمهوری دمکراتیک آلمان" سابق استانداردهای کشور عضو یعنی جمهوری فدرال آلمان را تقریباً یک شبه پذیرفت.

هلموت کهل، صدراعظم وقت آلمان بریتانیا را با تعهدات مالی متقاعد کرد که "ادغام آلمان شرقی یک پنی برای اتحادیه اروپا هزینه نخواهد داشت."