«بنزین برای همه» ؛ طرحی برای عدالت بیشتر یا درآمد بیشتر دولت؟

جواد اوجی، وزیر نفت ایراندویچه وله :در طرح "بنزین برای همه" هر ایرانی ۱۵ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی دریافت می‌کند. کسانی که خودرو ندارند می‌توانند سهمیه خود را بفروشند. مسئولان این طرح را گسترش عدالت دانسته‌اند اما کارشناسان از اثرات تورمی آن انتقاد می‌کنند.

دولت سیزدهم قصد اجرای طرحی را دارد که سهمیه‌ بنزین یارانه‌ای یکسان برای همه است. جواد اوجی، وزیر نفت کابینه رئیسی می‌گوید:  «تمام مردم چه کسانی که صاحب خودرو هستند و چه کسانی که خودرو ندارند، بر حسب کارت ملی و با شرط اینکه یک سال در ایران اقامت داشته باشند، در ابتدای این طرح، ماهانه ۱۵ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی به آنها تعلق می‌گیرد»

او اطمینان داده که هیچ افزایش قیمتی در کار نیست و قرار است در این طرح همه مردم از یارانه بنزین استفاده کنند. به گفته وزیر نفت این طرح جزو آن‌دسته از اقداماتی است که "برای دولت هزینه دارد ولی در نهایت همه مردم بهره‌مند خواهند شد".

جلیل سالاری، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، سه‌شنبه هفت دی در توضیح جزییات طرح گفت: «در این طرح یک سامانه مبادله بنزین پیش‌بینی شده است که افرادی که خودرو ندارند، می‌توانند سهمیه خود را به سایر افراد بفروشند و در واقع سهمیه خود را نقد کنند.»

با اجرای این طرح سهمیه بنزین به جای خودروها، به شهروندان تعلق می‌گیرد. قرار است فاز آزمایشی این طرح در کیش اجرا شود.

به گفته معاون وزیر نفت، ذخیره بنزین سهمیه‌ای که در کارت سوخت خودروها و موتورسیکلت‌ها وجود دارد نیز حفظ خواهد شد و امکان خرید و فروش آن هم وجود دارد.

او به خانواده‌هایی اشاره کرد که قبلا ۶۰ لیتر سهمیه بنزین دریافت می‌کردند و گفت برای آنها تمهیداتی در نظر گرفته شده که سهمیه ‌شان کم‌تر نشود و همان ۶۰ لیتر را بگیرند.
اجرای این طرح گامی برای گرانی بیشتر
اگرچه وزیر نفت و برخی نمایندگان مجلس این طرح را گامی در "راستای اجرای عدالت" ارزیابی می‌کنند و می‌گویند با این سیاست "کسانی که خودرو ندارند هم یارانه بنزین دریافت می‌کنند"، اما بسیاری نیز اجرای آن را گام نخست در راستای گران کردن بنزین و در نتیجه فشار بیشتر بر مردم می‌دانند.

جلیل سالاری یک هفته پیش به ایسنا از میزان مصرف بالای بنزین در ایران گفته بود. بنا بر آماری که او به آن اشاره کرد، مصرف بنزین در ایران پس از برداشته شدن محدودیت‌های کرونایی با ۱۵ میلیون لیتر افزایش روزانه، در آبان به ۹۰ میلیون لیتر در روز رسیده است.

منتقدان می‌گویند این احتمالا اقدامی برای افزایش در‌آمدهای دولت است. زیرا سهمیه بنزینی که برای شهروندان در نظر گرفته شده بسیار کم‌تر از میزان نیاز روزانه است و  دولت احتمالا قصد دارد بخش دیگر را قیمت فوب خلیج فارس (۲۲ هزار تومان) به صاحبان خودرو بفروشد.

اما جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با رد اثر تورمی این طرح به خبرگزاری ایسنا گفته است: «قیمت بنزین قرار نیست بالا برود، همان سهمیه ۱۵۰۰ تومان و آزاد ۳۰۰۰ تومان خواهد بود. پس قیمت تغییر نمی‌کند اما پیش از این سهمیه به خودرو تعلق می‌گرفت و حالا به فرد بنزین تعلق می‌گیرد؛ یعنی اگر من خانواده ۵ نفره داشته باشم ١٠٠ لیتر بنزین در ماه به خانواده من تعلق می‌گیرد و کسی اگر دو، سه یا ده تا خودرو هم داشته باشد یا خودرو نداشته باشد باز به ازای اعضای خانواده‌اش به او بنزین تعلق می‌گیرد. اگر هم بخواهند بنزین آزاد خریداری کنند همان قیمت ۳۰۰۰ تومان است».

به گفته او دولت قصد دارد با این روش به خانوارهایی که خودرو ندارند کمک ‌کند و صاحبان خودرو نیز به استفاده بیشتر از وسایل حمل و نقل عمومی تشویق شوند.

خبرگزاری مهر پیشتر به نقل از جلیلی سالاری نوشته بود که دولت برنامه‌ای برای کاهش مصرف روزانه ۱۰ میلیون لیتر بنزین با توسعه سوخت سی‌ان‌جی دارد و می‌خواهد "با تبدیل ۶۵۰ هزار دستگاه خودرو عمومی در مجموع ۱۸۰ میلیون لیتر بنزین یا به‌عبارتی ۷۰ تا ۸۰ میلیون دلار ارز" صرفه‌جویی کند.

پالایشگاه‌های ایران ظرفیت‌ پاسخ به نیاز مصرف بنزین این کشور را ندارند. وزیر نفت ایران آذر سال جاری گفته بود: «در چند سال اخیر برای افزایش ظرفیت پالایش کشور سرمایه‌گذاری نشده و طرح‌ها به بهره‌برداری نرسیده است». به گفته او اگر طرح‌هایی که در این زمینه باید اجرا شوند، "زمین بمانند دغدغه‌ای که امروز برای کسری گاز وجود دارد به مرور وارد حوزه فرآورده‌ها هم می‌شود".

جواد اوجی پیش‌بینی کرده بود که ادامه این وضع منجر به این خواهد شد که ظرف دو تا سه سال آینده نصف مصرف از طریق واردات تامین شود.