چرا آمریکا نباید از جمهوری آذربایجان در برابر ایران حمایت کند؟

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، الدار ممدوف در وبسایت responsible statecraft متعلق به اندیشکده «کوئینسی» نوشت: با افزایش شدید تنش ها بین ایران و آذربایجان، مظنونین همیشگی در واشنگتن حمایت قاطعانه ای از باکو ارائه می دهند و از دولت آمریکا نیز می خواهند همین کار را انجام دهد. یکی از طرفداران اصلی باکو در واشنگتن، مایکل دوران از موسسه هادسون با گذاشتن تصویری از الهام علی اف، رئیس جمهور خودکامه آذربایجان در کنار یک هواپیمای بدون سرنشین ساخت اسرائیل که ظاهراً در مرز ایران است، به عنوان نمونه ای در مورد نحوه ی برخورد دولت بایدن با ایران پا را فراتر از حد معمول گذاشت.

در ادامه این مطلب آمده است: یکی دیگر از کارشناسان، لوک کوفی از بنیاد هریتیج یک مقاله تهیه کرد و از دولت ایالات متحده خواست تا آذربایجان را به عنوان حصاری در برابر نفوذ ایران مورد توجه قرار دهد.

با این حال، چنین نگرانی ای نسبت به باکو تنها به اتاق های فکر محدود نمی شود. سفیر ایالات متحده در آذربایجان، لی لیتزنبرگر در ترفندی عجیب با اشاره به "همزیستی کنیسه ها و مساجد" در روستایی که اکثریت یهودی در آذربایجان هستند، از "روحیه تسامح" آذربایجان تمجید کرد.

البته سفیر از حقایق ناراحت کننده ای که این روایت تحمل را با مشکل مواجه می کند مانند سخنان نفرت انگیز ضد ارمنی تحت حمایت دولت باکو و تخریب میراث ارمنی در این کشور حرفی نزد. علاوه بر این، اگر همزیستی مساجد و کنیسه ها معیار مدارا باشد، سفیر می تواند به ایران به عنوان همسایه ی آذربایجان نیز اشاره کند، جایی که بسیاری از کنیسه ها و کلیساها بدون مشکل در کنار مساجد فعالیت می کنند. در میان تنش ها با ایران، به نظر می رسد که سفیر قصد داشت با تأکید بر ویژگی هایی مانند تحمل آذربایجان که تلویحاً تصریح می کند که ایران از آن برخوردار نیست، این پیام را مطرح کند که کشورش از اصول اخلاقی برتر نسبت به ایران برخوردار است. با این حال، قطعا به نفع ایالات متحده نیست که در درگیری جمهوری آذربایجان با ایران مداخله کند. واقعیت این است که آذربایجان متحد رسمی آمریکا نیست، واشنگتن به دفاع از این کشور متعهد نشده است و آذربایجان نیز نامزد پیوستن به ناتو به شمار نمی رود.

پس از آزادسازی موفقیت آمیز سرزمین های تحت اشغال ارمنیان، رئیس جمهور علی اف، به جای زمینه سازی برای آشتی، ادعاهای غیرمنطقی را در مورد سرزمین ارمنستان از جمله ایروان، پایتخت آن افزایش داد.

بیانیه سه جانبه روسیه، ارمنستان و آذربایجان با میانجیگری مسکو در نوامبر 2020 با پایان دادن به خصومت ها، به رفع انسداد ارتباطات حمل و نقلی بین سرزمین اصلی آذربایجان و حومه آن در نخجوان پرداخت و یک راهرو زمینی از طریق ارمنستان تا ترکیه به وجود آورد. اما باکو، چشم انداز این توافق را با مطرح کردن ادعاهایی در مورد سرزمین ارمنی تضعیف کرد. قرار بود کریدور به عنوان یک سرزمین اجدادی ایجاد شود، در حالی که این موضوع ترس از الحاق را افزایش می دهد. چنین نگرانی هایی نه تنها در ارمنستان بلکه در ایران نیز رایج است. الحاق، ایران را از دسترسی به مرز ارمنستان محروم می کند و "کمربند ترک" را در مرزهای شمالی این کشور به وجود می آورد.

به این مسائل باید رابطه استراتژیک باکو با اسرائیل و ترکیه را نیز افزود. اسرائیلی که دشمن دیرینه ایران است و ترکیه ای که رقیب منطقه ای تهران به شمار می رود. جمهوری آذربایجان از روابط دیرینه با اسرائیل برخوردار است. با این حال، در سال های گذشته، با وجود مشکلاتش با تهران، مراقب بود تا با همسایه جنوبی خود دشمنی نکند. اما پیروزی در جنگ قره باغ با کمک هواپیماهای بدون سرنشین اسرائیلی، باکو را ترغیب کرد که به روابط خود با اسرائیل افتخار کند و حس جدیدی از آسیب ناپذیری نسبت به تهران را به نمایش بگذارد.

ایران احتمالاً با دلایل موجهی مظنون است که آذربایجان به پایگاهی برای عملیات اطلاعاتی اسرائیل علیه این کشور تبدیل شده است. باکو همچنین به تحریک آذری های استانهای شمالی ایران پرداخته است. از سوی دیگر، آذربایجان برای رانندگان ایرانی کامیون ها که به منطقه قره باغ می روند، مشکل ایجاد کرده است.

نمی توان از هیچ کشوری انتظار داشت که منفعلانه به تماشای چنین اقدامات غیر دوستانه ای که بر منافع ملی اش تأثیر می گذارد، بپردازد. ایران احساس کرد که موضعش در مقابل باکو در طول جنگ قره باغ که بارها از تمامیت ارضی آذربایجان حمایت می کرد، مورد استقبال قرار نگرفت. بنابراین، هنگامی که ایران مانورهای نظامی گسترده ای را در نزدیکی مرز آذربایجان آغاز کرد، این واکنشی کاملاً قابل پیش بینی نسبت به بی توجهی باکو به نگرانی های اصلی تهران بود. اگرچه ایالات متحده ممکن است به ایران علاقه ای نداشته باشد، اما هیچ تعهدی ندارد که به سیاست های بی پروای آذربایجان پاداش دهد. نوع رژیم در باکو یکی دیگر از دلایلی است که واشنگتن نباید در این درگیری از آذربایجان حمایت کند. جمهوری آذربایجان به طور مداوم در رده بندی بین المللی آزادی های سیاسی، حقوق شهروندی و فساد رتبه ی بدی دارد. به عنوان مثال، Freedom House آذربایجان را کشوری آزاد ارزیابی نمی کند و خاطرنشان کرده که فساد در این کشور شایع است و مخالفان سیاسی با سالها آزار و اذیت ضعیف شده اند. دیده بان حقوق بشر با این نکته موافق است که دولت آذربایجان همچنان به سرکوب شریرانه علیه منتقدان و همه مخالفان ادامه می دهد. همچنین گزارش مفصلی در مورد سوءاستفاده، رفتار بی رحمانه و شکنجه آذربایجان علیه اسرای جنگی ارمنی منتشر شد. دولت بایدن مبارزه با فساد جهانی را یکی از اولویت های خود قرار داده است. در این امتیاز نیز آذربایجان عملکرد بسیار بدی دارد. آذربایجان در شاخص احساس فساد جهانی رتبه 129 از 180 را دارد. رئیس جمهور این کشور و همکارانش رسوایی های فساد بزرگ بین المللی دارند. علاوه بر این، در حالی که دیپلمات ها و لابی های آذربایجانی در واشنگتن تمام تلاش خود را می کنند تا این کشور را به عنوان متحد ثابت غرب نشان دهند، این تلاش ها نمی تواند واقعیت را تغییر دهد. علی اف به حضور همه سازمانهای مهم آمریکایی در آذربایجان مانند رادیو آزادی با بودجه کنگره ایالات متحده، موسسه بین المللی جمهوری خواهان، موسسه دموکراتیک ملی و موسسه جامعه باز که توسط سوروس تأمین مالی می شد، پایان داد.

رسانه های وابسته به دولت در آذربایجان به طور مرتب نظریه های توطئه ضد آمریکایی را مطرح می کنند. اخیراً برخی در این کشور در مورد برنامه های شوم در حمله به آذربایجان هشدار داده اند. در همین حال، علی اف رابطه نزدیکی با ولادیمیر پوتین برقرار کرده است، که بر اساس بیزاری مشترک از دخالت عمیق تر غرب در قفقاز، بنا شده است. دولت ایالات متحده باید در برابر درخواست ستیزه جویان واشنگتن برای درگیر شدن در این نزاع که هیچ کدام از منافع حیاتی آمریکا در آن در خطر نیست، مقاومت کند. همچنین باید توجه داشت که در آذربایجان دولتی روی کار است که ارزشها و منافع ایالات متحده تضاد دارد. علی رغم تلاشهای متحدان آذربایجان در واشنگتن، کنگره همچنین باید با جدیت از هر اقدامی که به درگیری در قفقاز جنوبی دامن می زند، اجتناب کند.