اگر نمی‌دانید «فیک نیوز» چیست،این گزارش از «فالس نیوز» را بخوانید

ایران وایر - پژمان تهوری: هر کسی قاعدتا حق دارد هر اظهارنظری داشته باشد، ولی هر اظهارنظری سند قابل استناد نیست؛ پس منطق عقل و دانش رسانه‌ای، حکم می‌کند که هر اظهارنظری را با دیده تردید بنگریم و از خود بپرسیم «واقعا؟»
 
«داستان ساختگی»، «غیرواقعی»، «بدون منبع یا با منبع جعلی» در علم رسانه «خبر جعلی یا فیک نیوز» نام دارد؛ ولی فیک نیوز محدود به اخبار دروغین نیست. «پروپاگاندا»، «میس و دیس اینفورمیشن» (اطلاعات گمراه کننده، عامدانه یا غیرعامدانه) هم در کتگوری اخبار جعلی جا می‌گیرند. رسانه‌های حکومتی در نظام‌های خودکامه، در انتشار اخبار جعلی متبحر و پیش‌رو هستند، فقط کافی است کمی روی مطالب‌شان تامل کنیم. این مطلب روایت یکی از خبرهای جعلی منتشر شده در خبرگزاری فارس، از رسانه‌های تندرو و حکومتی ایران است.
 
***
 خبرگزاری فارس، رسانه نزدیک به تندروترین جریان‌های سیاسی-امنیتی درون جمهوری اسلامی، روز  ۱۵اردیبهشت۱۴۰۰ خبری منتشر کرد با عنوان «حمایت خاتمی از نامزدهای انتخاباتی باعث ریزش رأی‌شان می‌شود؟/ نظرسنجی‌ها چه می‌گویند؟» این خبرگزاری مدعی است برآوردها و افکارسنجی‌ها حاکی است که حمایت خاتمی از کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۴۰۰، باعث ریزش آرای کاندیدایی می‌شود که حمایت خاتمی را داراست و نتیجه گرفته که محبوبیت خاتمی به دوران قبل از سال ۱۳۸۸ تنزل یافته است.
 
منبع این گزارش کجاست؟ الله اعلم! خبرگزاری فارس در این گزارش منبع خود را «یک نظرسنجی مرکز معتبر دانشگاهی» معرفی کرده است. بدون شرح!
 
این مرکز معتبر خوانده دانشگاهی اسم ندارد؟ دانشگاه میزبان این مرکز اسم ندارد؟ نظرسنجی کی و چه زمانی انجام شده است؟ نظرسنجی کجا انجام شده است؟ متدولوژی آن چه بوده است؟ شرکت‌کنندگان این نظرسنجی چه کسانی بوده‌اند؟ چند ساله بوده‌اند؟ زن بوده‌اند یا مرد؟
 
این گزارش به هیچ کدام از این سوال‌ها پاسخ نمی‌دهد؛ تنها گفته است سوال‌ها از کسانی که گفته‌اند در انتخابات شرکت می‌کنند یا در خصوص شرکت یا عدم شرکت در انتخابات اظهار نظر نکرده‌اند، پرسیده شده است. سوالها این بوده:
 
بین دو گزینه رئیسی-ظریف به کدام رای می‌دهید؟
بین دو گزینه قالیباف-ظریف به کدام رای می‌دهید؟
بین دو گزینه رئیسی و ظریف با حمایت خاتمی به کدام رای می‌دهید؟
خبرگزاری فارس باز توضیح نداده که چه نتایجی به دست آمده و تنها به این نکته به عنوان «فکت» به دست آمده اشاره کرده که درصد آرای ظریف، وقتی حمایت خاتمی را داشته ۶ درصد تنزل داشته است. پس نتیجه گرفته که حمایت خاتمی از کاندیداها باعث ریزش آراء آن‌ها می‌شود.
 
دروغ پردازی به سبک خبرگزاری فارس خبرگزاری فارس در این خبر جعلی و در ادامه داستان‌پردازی خود، خاتمی را گزینه نه چندان دلچسب برای جریان چپ و اصلاح‌طلب معرفی کرده و می‌نویسد: «خاتمی هیچ وقت گزینه خوبی برای جریان چپ یا حتی اصلاح‌طلب نبوده است. در سال ۸۸ خاتمی خود می‌خواست نامزد ریاست‌جمهوری شود. چند سفر استانی هم رفت. استقبال در همین یکی دو استان به حدی فاجعه بود که تیم رسانه‌ای خاتمی حتی نتوانست تصاویر جمع‌های ۲۰ یا ۳۰ نفری استقبال از خاتمی را رسانه‌ای کند. خاتمی در بهمن ۸۷ خود اعلام نامزدی کرد. خاتمی گفته بود جای هیچ کس را تنگ نخواهد کرد. منظورش میرحسین موسوی بود. همین هم شد. موسوی در اسفندماه رسما اعلام کاندیداتوری کرد. خاتمی یکی از جدی‌ترین ضربه‌های سیاسی را در همین جا از کسی خورد که سال‌ها از نام او برای جذب حامی استفاده کرده بود. در دور اول انتخابات سال ۸۴ هم گزینه مورد حمایت خاتمی یعنی مصطفی معین پنجم شد. در سال ۷۶ هم جریان چپ آن موقع قبل از آنکه سراغ خاتمی برود، به دنبال به صحنه کشاندن میرحسین موسوی بود. در مجموع خاتمی برای جریان چپ، یک گزینه نه چندان دلچسب بوده است. عدم محبوبیت ادوار مختلف خاتمی هم ضربات مهلکی به جریان چپ زده است.»
این چنین داستان‌سرایی جعلی‌؛ برای چی؟ هرکس می‌تواند این خبر را به گونه‌ای تفسیر کند؛ ولی مجموع عناصر موجود در این خبر نشان  می‌دهد که:
 
۱- خبرگزاری فارس می‌کوشد مانع «تکرار» خاتمی شود. این خبرگزاری با القاء کاهش شدید محبوبیت خاتمی، می‌کوشد افکار عمومی را تحت تاثیر قرار دهد. این خبرگزاری می‌داند که فعالان سیاسی و کاندیداها که خود را رجل سیاسی می‌دانند که وارد این عرصه شده‌اند، اسیر چنین صحنه‌آرایی‌های مضحکی نمی‌شوند؛ پس افکار عمومی را نشانه رفته‌اند.
 
۲- خبرگزاری فارس غیرمستقیم کاندیداتوری جواد ظریف را نشانه رفته و می‌کوشد با این خبر و اعلام اینکه ظریف در برابر رئیسی و قالیباف شانسی ندارد و حتی نمی‌تواند روی کارت خاتمی حساب باز کند، او را از کاندیداتوری منصرف کند. لذا در همین خبر جعلی می‌نویسد: «البته این نظرسنجی پیش از افشای فایل صوتی محمدجواد ظریف است و اکنون با انتشار این فایل صوتی تحلیل‌گران حضور وی در انتخابات را بسیار ضعیف می‌دانند.»
 
۳- خبرگزاری فارس عامدانه یا ناآگاهانه، محبوبیت خاتمی را به ایستادگی در کنار میرحسین موسوی و جنبش سبز ربط می‌دهد، به همین دلیل از میان تیتر «خاتمی به دوران ۸۸ و قبل از آن تنزل کرده است» استفاده می‌کند؛ حال آنکه هیچ سندی ارائه نمی‌کند که خاتمی قبل از انتخابات ۱۳۸۸ محبوبیت خود را از دست داده بود. این خبرگزاری می‌پرسد: «سوال آنجاست که چرا این حمایت (حمایت خاتمی) باعث می‌شود مردم نسبت به نامزد مورد حمایت خاتمی بدبین باشند؟» و خود پاسخ می‌دهد: «مهم‌ترین دلیل این ماجرا عدم کارایی رییس‌جمهور و شورای شهر مورد حمایت خاتمی است. ناکارآمدی دولت روحانی و شورای شهر تهران باعث شده است، خاتمی عملا به دوران ۸۸ و قبل از آن برسد.» خود گویی و خود خندی، عجب مرد هنرمندی.