محسن نامجو و خط قرمز آزار جنسی

تصویر روی جلد آلبوم «مطنطن»، یکی از آلبوم‌های موسیقی محسن نامجورادیو فردا :«یک شوخی لفظی و یک نیشگونی چیزی»؛ این تعبیری بود که محسن نامجو، آهنگساز و خواننده ایرانی، درباره اتهام تعرض و آزار جنسی که علیه او طرح شده است، به کار برد.

او همچنین خودش را به‌گفته خودش «با کمال تواضع» فردی معرفی کرد که «یک ساعت نفس کشیدنش برابر با شش ماه زندگی هر کدام» از منتقدان و معترضانش است.

این دو عبارتِ به‌شدت بحث‌‌برانگیز که در خلال یک فایل صوتی ۱۷ دقیقه‌ای منتشر شد، درست زمانی در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد که برخی کاربران این شبکه‌ها در حال تمجید محسن نامجو بابت انتشار ویدئوی عذرخواهی او بودند.

ماجرا از اوایل شهریور سال ۹۹ شروع شد. در آن روزها و در کشاکش افشاگری‌ها علیه آزار و تعرض جنسی، زنی با نام مستعار «ماهی» در توئیتر از «تجاوز و خشونت جنسی» محسن نامجو علیه خودش نوشت؛ واقعه‌ای که بر اساس آن روایت «در آمریکا رخ داده بود و به پلیس هم گزارش شده بود».

یک هفته پس از طرح شدن این اتهام، محسن نامجو ویدئویی منتشر کرد و گفت این حرف‌ها شایعه است و «قویاً و قویاً» آن را رد کرد. او همچنین گفت که این اتهامات مربوط به «چند سال پیش» است و قبلاً هم رد شده‌اند.

این ویدئو اما کارساز نبود؛ منتقدان نه قانع شدند و نه پا پس کشیدند و این بار دیگرانی مانند لونا شاد (بازیگر و مجری)، پانیدا (خواننده) و بشرا دستورنژاد (بازیگر) هم به میدان آمدند و روایت‌های خود درباره آزار جنسی را مطرح کردند.

همزمان درخواست‌هایی برای توقف حضور محسن نامجو در رسانه‌ها و برنامه‌های موسیقی‌محور نیز مطرح شد.

واکنش محسن نامجو این بار متفاوت بود. او ویدئوی دیگری منتشر کرد و گفت در ویدئوی شهریور سال ۹۹ صادق و شفاف نبوده است. او همچنین بدون اشاره به فردی مشخص و نیز بدون توضیح جزئیات ماجرا، به طور کلی از زنان آزاردیده «صمیمانه، خالصانه و متواضعانه» عذرخواهی کرد و فرصت جبران خواست.

ساعتی پس از این عذرخواهی اما یک فایل ۱۷ دقیقه‌ای از صدای نامجو منتشر شد که همه جمله‌هایش اساسی‌اش در تناقض با آنچه بود که در ویدئوی عذرخواهی‌اش گفته بود.

او در این فایل، منتقدان و معترضان به رفتارهایش را «افراد روانی و مریض و پاچه‌ورمالیده» خواند، آن‌ها را به «حسادت» متهم کرد، گفت بهره‌ای از زیبایی ندارند، موفق نبوده‌اند، تحصیلات ندارند و جنبشی در اعتراض به آزار زنان تشکیل داده‌اند که «شلوغ‌بازی» و «نبرد زامبی‌ها»ست و «یک سال از آن می‌گذرد، اما یک اسم 'آدم‌حسابی' در آن نمی‌بینم».

نامجو در این فایل صوتی کل ماجرای افشای آزار و تعرض جنسی را نیز بی‌اهمیت توصیف کرد و گفت این ماجرا حتی باعث شده است طرفدارانش در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام بیشتر شوند.

البته این ادعای محسن نامجو درست نبود و بیش از ده هزار نفر در روزهای گذشته صفحه اینستاگرام او را ترک کرده‌اند.

از سوی دیگر، او در حالی که در ویدئوی قبلی خود از زنان آزاردیده‌ای مثل «ماهی» عذرخواهی کرده بود، در این فایل صوتی اول گفت حرف‌های این زن «دروغ» است، ولی بعد افزود شاید خودش «اشتباهی کرده... در مستی زیاده‌روی کرده» و بعد از ماجرا عذرخواهی کرده ولی پذیرفته نشده است.

محسن نامجو در نهایت خطاب به زنان معترض گفت که حاضر است هزینه درمان این افراد را بدهد تا نزد «بهترین تراپیست‌ها» بروند. او همچنین در این فایل نه تنها خودش را از اتهامات آزار جنسی مبرا دانست که درباره اتهام‌های آزار جنسی علیه آیدین آغداشلو، نقاش ایرانی، نیز گفت «بدون سند و مدرک» است.

اتهامات علیه آیدین آغداشلو نیز شهریور سال گذشته مطرح شده بود. او نیز این اتهامات را رد کرد، ولی روزنامه نیویورک‌‌تایمز در گزارشی که آبان سال گذشته منتشر شد، روایت ۱۳ زن را منتشر کرد که گفته بودند در موارد و دوره‌هایی در سی سال گذشته توسط این نقاش مشهور آزار جنسی دیده‌اند.

انتشار فایل صوتی محسن نامجو اما بنزین روی آتش نبود، خودِ آتش بود. برخی دوستان نزدیک او تمجید و ستایش‌شان از عذرخواهی محسن نامجو را پس گرفتند، برخی دیگر نوشتند او «خط قرمز را رد کرده» و «حقیقت بالای رفاقت» است.
وجه مشترک بسیاری از پیام‌ها و توئیت‌ها و مطالبی که پس از فایل صوتی منتشر شد، این بود که محسن نامجو قبلاً ادعا کرده بود اتهام تجاوز به زنان به او نمی‌چسبد ولی در این فایل صوتی «به توان و حتی ظاهر این زنان و روان و شعور ما و مخاطبان» توهین و تجاوز کرده است.
بسیاری از کاربران هم حرف‌های خصوصی محسن نامجو در فایل ۱۷ دقیقه را نمادی از ذهنیت و شخصیت و زندگی واقعی او برشمردند و این رفتار را برآمده از فرهنگ مردسالارانه و قلدرمابانه‌ای توصیف کردند که نامجو نتوانسته است خود را از آن رهایی بخشد.