مستند هایده و تلنگری به دهه شوم شصت
رأی دهید
غبار زمان، دیر یا زود برهر آنچه که مکتوب نشود خواهد نشست. بیست سال پیش « هایده » ،بانوی آواز ایران چشم از جهان فرو بست. ویدئوی تشییع جنازهاش تا ماهها دست به دست میگشت و بغض و بهت و تاسف در فضای غمبار اواخر دهه شوم شصت پراکنده می شد.
مستند “سخن از هایده” اما، تلنگری است بر ذهن فراموشکار ما تا به همراهیاش، هم کارنامه و زندگی یک هنرمند را دوره کنیم و هم به تبع این مرور، بر آنچه در دهه پنجاه و شصت بر ما گذشت از منظری متفاوت نگاه بیاندازیم…
تریلر فیلم مستند هایده در دورانی که روند مستندسازی عمدتا با هدف حضور در جشنواره های سینمایی و با رویکرد به مسائل سیاسی و اجتماعی روز پی گرفته میشود، رفتن به سراغ سوژهای چون “سخن از هایده” تنها با انگیزهای شخصی و علاقهای عمیق نسبت به موضوع میسر است.
پژمان اکبرزاده، پیانیست، پژوهشگر موسیقی و روزنامهنگار در اولین تجربه سینماییاش رویکردی ژورنالیستی را در پیش گرفته است. او که فیلم خود را با بررسی نخستین روز های ورود هایده به عرصه خوانندگی شروع می کند بیش از آن که در پی آفرینش یک مستند سینمایی باشد سعی در ارائه یک مقاله تصویری جامع و مانع دارد: مقالهای مفصل درباره “همه آنچه می خواهیم در باره هایده بدانیم”. به همین دلیل است که کار او را نمیتوان در چارچوب معیارهای معمول مستند سینمایی به نقد کشید.
شیوه روایت مستند در این فیلم چند گانه است. مستند ساز هم جلوی دوربین صحبت میکند و هم روی تصاویر نریشن میخواند. به جز این، تصاویر آرشیوی به همراه گفتگوهای انجام شده توسط اکبر زاده در آمریکا، فرانسه، هلند، بریتانیا و آلمان مجموعه ای “دیدنی” از اطلاعات دستچین شده و نظم یافته را به دست میدهد که حاصل تحقیقات دامنه دار و عمیق کارگردان در این زمینه است.
اما آنچه به فیلم وسعت و غنایی خاص بخشیده، نوع نگاه جاری در آن است که صرفا به زندگی و کارنامه هایده به عنوان یک هنرمند محدود نمیشو؛ بلکه پسزمینههای اجتماعی، سیاسی تاثیر گذار بر رویکرد آثار متاخر هایده نیز در پیوند با رویداد های مهمی چون انقلاب، جنگ هشت ساله و غربت و دلتنگی حاکم بر مهاجران ایرانی ساکن اروپا و آمریکا بررسی می شوند. فیلم در این رهگذر تا آنجا پیش میرود که برای نمونه، لحظاتی از فضای غمبار توام با امید به بازگشت زود هنگام به ایران – که در اغلب کنسرتهای دهه شصت هایده وجود دارد – را نیز به نمایش میگذارد.
با آنکه تدوین فیلم روان و متناسب با روایت است، اما برخی از تصاویر یا نماها کمترین ارتباط منطقی را با بقیه فیلم دارند. به گونهای که موجب اطناب و زیادهگویی و یا گاه اضافهگویی شدهاند. مثلا صحنهای آرشیوی که در آن گوگوش قرار است حضور هایده را در برنامه نوروزی تلویزیون اعلام کند، با مقدمهای بسیار طولانی همراه است که نه به موضوع ربط دارد و نه حتی شنیدنش از زبان خواننده جذابی چون گوگوش میتواند در آن مقال پذیرفتنی باشد.
بخشهایی از فیلم مستند " سخن از هایده " از بیبیسی پارسی
تلاش فیلمساز در ثبت و ضبط بخشی از تاریخ شفاهی و خاطرات پر اهمیت اهالی موسیقی حول یک محور مشخص، بیش از آن که به بازشناخت یک چهره آواز خوان بیانجامد، باعث شرح و بسط وضعیت موسیقی در دهه چهل تا شصت است. به گونهای که در پی تحلیلهایی که – به ویژه توسط محمود خوشنام منتقد و کارشناس موسیقی- صورت می گیرد تاثیر متقابل موسیقی دانان، آواز خوانان و سبک های موسیقایی بازخوانی می شوند و به این طریق برخی گوشههای تاریک و ناگفته از تاریخ موسیقی آن دوره آشکار میشود.
“سخن از هایده” به خاطر کوشش بی چشمداشتی که صرفش شده شایسته تقدیر است. ساختن این گونه مستند های بی ادعا و فرهنگ ساز، کار دل است و غنیمت به شمار میآید. هنوز ده ها سوژه دیگر از این دست روی زمین مانده است که باید به سراغشان رفت. پیش از آن که دیر شود. سخن از دیگر آوازخوانان را میشود پیش از آن که رخ در نقاب خاک در کشند آغاز کرد.
دیدگاه خوانندگان
۳۹
redsky95 - تورنتو، کانادا
نمیدونم این چه تفکریه که بقیه انقلاب ۵۷ رو رقم زدن الی خودمون. لابد گوسفندای دامداری پدر بزرگم بودن تو خیابون راه میرفتن مرگ بر شاه میگفتن
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۴:۵۴
۴۹
Parsina - بروکسل، بلژیک
بیشتر مردم گول نفت و گاز و برق مجانی خوردند و برای زودتر کشتن خودشون وایران هر کی تلاش میکرد زودتر با کلت تو مغز خودش شلیک کنه. بانو هایده سی سال پیش هما ایرانیها رو داغدار کردن نه بیست سال .
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۶:۳۰
۴۱
Bingobango - لندنستان، انگلستان
یادش گرامی. صدای گرم و قوی
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۸:۰۰
۴۱
Bingobango - لندنستان، انگلستان
یادش گرامی. صدای گرم و قوی
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۸:۰۰
۴۹
Parsina - بروکسل، بلژیک
بیشتر مردم گول نفت و گاز و برق مجانی خوردند و برای زودتر کشتن خودشون وایران هر کی تلاش میکرد زودتر با کلت تو مغز خودش شلیک کنه. بانو هایده سی سال پیش هما ایرانیها رو داغدار کردن نه بیست سال .
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۶:۳۰
۳۹
redsky95 - تورنتو، کانادا
نمیدونم این چه تفکریه که بقیه انقلاب ۵۷ رو رقم زدن الی خودمون. لابد گوسفندای دامداری پدر بزرگم بودن تو خیابون راه میرفتن مرگ بر شاه میگفتن
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۴:۵۴
۳۹
redsky95 - تورنتو، کانادا
نمیدونم این چه تفکریه که بقیه انقلاب ۵۷ رو رقم زدن الی خودمون. لابد گوسفندای دامداری پدر بزرگم بودن تو خیابون راه میرفتن مرگ بر شاه میگفتن
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۴:۵۴
۴۹
Parsina - بروکسل، بلژیک
بیشتر مردم گول نفت و گاز و برق مجانی خوردند و برای زودتر کشتن خودشون وایران هر کی تلاش میکرد زودتر با کلت تو مغز خودش شلیک کنه. بانو هایده سی سال پیش هما ایرانیها رو داغدار کردن نه بیست سال .
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۶:۳۰
۴۱
Bingobango - لندنستان، انگلستان
یادش گرامی. صدای گرم و قوی
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۸:۰۰
۳۹
redsky95 - تورنتو، کانادا
نمیدونم این چه تفکریه که بقیه انقلاب ۵۷ رو رقم زدن الی خودمون. لابد گوسفندای دامداری پدر بزرگم بودن تو خیابون راه میرفتن مرگ بر شاه میگفتن
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۴:۵۴
۴۹
Parsina - بروکسل، بلژیک
بیشتر مردم گول نفت و گاز و برق مجانی خوردند و برای زودتر کشتن خودشون وایران هر کی تلاش میکرد زودتر با کلت تو مغز خودش شلیک کنه. بانو هایده سی سال پیش هما ایرانیها رو داغدار کردن نه بیست سال .
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۶:۳۰
۴۱
Bingobango - لندنستان، انگلستان
یادش گرامی. صدای گرم و قوی
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۸:۰۰
۴۱
Bingobango - لندنستان، انگلستان
یادش گرامی. صدای گرم و قوی
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۸:۰۰
۴۹
Parsina - بروکسل، بلژیک
بیشتر مردم گول نفت و گاز و برق مجانی خوردند و برای زودتر کشتن خودشون وایران هر کی تلاش میکرد زودتر با کلت تو مغز خودش شلیک کنه. بانو هایده سی سال پیش هما ایرانیها رو داغدار کردن نه بیست سال .
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۶:۳۰
۳۹
redsky95 - تورنتو، کانادا
نمیدونم این چه تفکریه که بقیه انقلاب ۵۷ رو رقم زدن الی خودمون. لابد گوسفندای دامداری پدر بزرگم بودن تو خیابون راه میرفتن مرگ بر شاه میگفتن
چهارشنبه ۰۱ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۴:۵۴