آیا به برخی از داوطلبان آزمایش واکسن ایرانی کرونا آب مقطر استریل تزریق شد؟

 آغاز نخستین مرحله آزمایش انسانی واکسن کووید-۱۹ ساخت ایرانیورونیوز :آغاز مرحله نخست آزمایش انسانی واکسن کرونای تولیدی داروسازی شفا با مشارکت دختر رئیس نهاد مالک این شرکت داروسازی، هر چند با هدف اعتمادسازی عمومی به این واکسن صورت گرفته ولی به این گمانه‌زنی در شبکه‌های اجتماعی دامن زده که مایع تزریق شده به خانم مخبر واکسن و اساسا دارو نبوده؛ این ادعا تا چه حد قابل تایید است؟

سه داوطلب از جمله طیبه مخبر، دختر محمد مخبر، رئیس ستاد اجرای فرمان امام که مالک مجموعه داروسازی برکت و شرکت زیر مجموعه آن، شفاست، روز سه‌شنبه مقابل دوربین‌های خبرنگاران اولین دوز واکسن ایرانی کرونا را دریافت کردند.

انتخاب خانم مخبر به عنوان یکی از داوطلبان قصد داشت حاوی این پیام عمومی باشد که سطح اطمینان از کارآیی و اثربخشی واکسن کوایران بسیار بالاست اما مینو محرز، محقق پروژه تولید واکسن ایرانی کرونا در گفت‌‌وگو با باشگاه خبرنگاران پویا تایید کرده که مطالعه اثربخشی واکسن «کُوایران برکت» به روش «دوسوکور» انجام می‌شود؛ روشی که در آن به یک دسته از داوطلبان واکسن و به دسته دیگر، پلاسبو(دارونما) تزریق می‌شود.
روش دوسوکور چیست؟
دوسوکور یک روش علمی در جهان است که طی بیش از ۲۰۰ سال گذشته با هدف برای جلوگیری از منحرف شدن نتیجه آزمایش‌ها به کار گرفته می‌شود. استفاده از این روش هر چند در حوزه‌هایی دیگری همچون بازاریابی نیز رایج شده ولی بهره‌گیری از آن برای سنجش اثربخشی و کارآیی داروها ضروری است.

چرا که این احتمال وجود دارد که انتظار محققان برای رسیدن به یک نتیجه خاص، به طور غیر عمد به روند آزمایش انتقال پیدا کند و داوطلبان نیز با حدس زدن انتظار محققان، رفتارهای همسوی با آن انتظارات را از خود بروز دهند.

برای به حداقل بروز چنین خطایی، محققان و داوطلبان در فرآیند آزمایش، از این که چه کسی داروی واقعی و چه کسی دارونما دریافت کرده، بی‌اطلاع می‌مانند. بدین ترتیب اثر واقعی دارو بهتر و با خطای کمتری قابل بررسی است.
دارونما چیست؟
دارونماها با وجود این که شبیه داروی واقعی طراحی می‌شوند ولی هیچ‌گونه اثر درمانی ندارند. دارونماهایی که به جای واکسن واقعی از آنها استفاده می‌شود، گاهی آب مقطر استریل شده یا سرم سالین است و گاهی هم سایر ترکیبات مایع بی‌خطر و فاقد اثر دارویی.

هدف از تجویز آنها به داوطلبان تعیین دقیق‌تر تاثیر داروهای واقعی بر روی یک بیماری است. چرا که بررسی‌ها نشان داده بسیاری از افراد نسبت به مصرف دارونماها واکنش مثبت یا منفی نشان می‌دهند.

بدن برخی افراد با ترشح برخی آنزیم‌ها و هورمون‌ها پس از مصرف دارونما به آنها در کاهش احساس درد کمک می‌کند. برخی بررسی‌ها نشان داده که ناآگاهی از مصرف دارونما در برخی افراد تا ۶۰ درصد موجب کاهش احساس درد بیماری شده است. در مقابل برخی دیگر نیز دچار درد بیشتر و بروز حالت تهوع می‌شوند.

بنابراین با استفاده از روش دوسوکور و تزریق دارونما تلاش می‌شود تا اثر واقعی دارو در مواجهه با یک بیماری از جمله سرایت یک ویروس سنجیده شود.

در آزمایش واکسن فایزر-‌بیون‌تک نیز که به صورت دوسوکور و بر روی ۴۰ هزار نفر صورت گرفته به نیمی از این افراد واکسن واقعی و به نیمی دیگر دارونما تزریق شده است.

البته خانم محرز تصریح کرده که به هیچ یک از داوطلبان گفته نشده که به کدام‌یک از آنها واکسن و به کدام‌یک از آن‌‌ها دارونما تزریق شده اما این که کدامیک از سه داوطلب تحت آزمایش، دارونما دریافت کرده، هنوز مشخص نیست.