بایدن درباره توافق اتمی و برنامه موشکی ایران چه در سر دارد؟

دویچه وله :جو بایدن پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری از بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران سخن گفته بود. او اکنون خواستار مذاکره جدید با ایران شده است. مذاکره‌ای که تنها به فعالیت‌های هسته‌ای ایران محدود نخواهد ماند.

توماس فریدمن، روزنامه‌نگار و یادداشت‌نویس نیویورک تایمز گفت‌وگویی طولانی با جو بایدن، رئیس جمهور جدید آمریکا داشته است.

این گفت‌وگو نه تنها ناظر بر اقدامات فوری دولت بایدن می‌شود، بلکه سیاست‌های دوره چهارساله زمامداری او را نیز در برمی‌گیرد. یکی از محورهای اصلی گفت‌وگوی فریدمن با بایدن بر سر ایران و توافق هسته‌ای بوده است.

جو بایدن در مصاحبه روز ۱۳ سپتامبر خود با شبکه خبری "سی‌ان‌ان" از بازگشت آمریکا به جمع امضاکنندگان توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ سخن گفته بود.
بازگشت به برجام
اظهارات روز ۱۳ سپتامبر بایدن باعث شده بود که بسیاری از ناظران و از جمله بسیاری از سیاستمداران جمهوری اسلامی گمان کنند که با آمدن بایدن، همه چیز به حالت سابق باز خواهد گشت.

توماس فریدمن، در همین رابطه به اظهارات محمدجواد ظریف در روز ۱۷ نوامبر اشاره می‌کند. ظریف گفته بود که با بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، ایران نیز به الزام‌های تعیین‌شده در توافق هسته‌ای پایبند خواهد ماند و این دو موضوع می‌تواند به طور "خودکار" روی دهد و نیازی به مذاکره جدیدی وجود ندارد.

فریدمن در مصاحبه خود با بایدن از او می‌پرسد که آیا او هنوز به بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای باور دارد. بایدن گرچه پاسخی مثبت به این پرسش می‌دهد، اما تاکید می‌کند که موضوع می‌تواند پیچیده شود.

بایدن گفته است که هرگاه ایران به طور کامل تعهدات و الزام‌های پیش‌بینی شده در برجام را رعایت کند، آمریکا به توافق هسته‌ای بازمی‌گردد و این نقطه آغازی است برای مذاکرات تکمیلی و رفع تحریم‌هایی که دولت ترامپ علیه ایران تعیین کرده است.

جمهوری اسلامی بازگشت به تعهدات برجامی خود را مشروط به رفع تحریم‌ها کرده است. حال آنکه بایدن رفع تحریم‌ها را مشروط به پایبندی ایران به تعهدات کرده است.
تمدید محدودیت‌های ناظر بر فعالیت هسته‌ای
برخلاف تصور محمدجواد ظریف، جو بایدن بر مذاکرت جدید بر سر فعالیت‌های هسته‌ای تاکید دارد. بایدن بر این باور است که تعهدات پیش‌بینی شده در توافق هسته‌ای باید در کوتاه‌ترین زمان از سوی هر دو طرف رعایت شوند.

به باور بایدن بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای در چنین شرایطی باید راه را برای دور جدید مذاکره هموار کند. یکی از محورهای اصلی دور جدید مذاکرات تمدید دوره تعیین‌شده برای محدودیت‌های فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.
جو بایدن و جان کری، دو تن از معماران توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵در توافق هسته‌ای فعالیت‌های ایران در زمینه محدود کردن میزان غنی‌سازی اورانیوم و همچنین ذخیره آن برای مدت ۱۵ سال تعیین شده بود. یکی از اهداف تیم بایدن در دور جدید مذاکرات تمدید این دوره است.

بنابراین، محدودیت‌های پیش‌بینی برای فعالیت‌های هسته‌ای ایران طبق توافق هسته‌ای به پایان نمی‌رسد، بلکه در دور جدید مذاکره برای مدت طولانی‌تر تمدید می‌شود.
فعالیت‌های بی‌ثبات کننده
بایدن در مصاحبه خود با نیویورک‌تایمز از جمله به فعالیت‌های ایران در منطقه نیز پرداخته است. به باور او، در دور جدید مذاکرات باید فعالیت‌های جمهوری اسلامی در یمن، لبنان، سوریه و عراق نیز بخشی از محورهای مذاکره باشد.

از سوی دیگر، برنامه موشکی ایران و صدور موشک‌های با قابلیت هدایت دقیق به متحدان این کشور در لبنان، سوریه، عراق و یمن نیز می‌تواند بخشی از محورهای مذاکره جدید دولت بایدن با مقامات جمهوری اسلامی باشد.

توماس فریدمن صدور جنگ‌افزارهای ساخت ایران به کشورهای یاد‌شده را تهدیدی برای اسرائیل و شماری از کشورهای عربی منطقه می‌داند.
شرکت کنندگان در مذاکرات جدید
به باور توماس فریدمن، دولت جدید آمریکا ترجیح خواهد داد شمار کشورهای شرکت‌کننده در دور جدید مذاکره با ایران را افزایش دهد.

در دور پیشین مذاکره هسته‌ای، پنج کشور صاحب حق وتو (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین) به اضافه آلمان شرکت داشتند.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران: نیازی به مذاکره جدید وجود نداردفریدمن بر این باور است که دولت بایدن در دور جدید مذاکره کشورهای عربی منطقه و از جمله همسایه‌های ایران را نیز به گونه‌ای مشارکت خواهد داد. از کشورهای عربستان سعودی و امارات متحده عربی سخن رفته است.

عربستان سعودی اخیرا خواستار مشارکت این کشور در مذاکرات هسته‌ای با ایران شده بود.

بایدن در مصاحبه خود با نیویورک تایمز گفته است: «ببینید، گفت‌وگوهای زیادی پیرامون موشک‌های با قابلیت هدایت دقیق و همچنین سایر مسائل و از جمله اقدامات بی‌ثبات کننده در منطقه وجود دارد».

رئیس جمهوری منتخب آمریکا تاکید کرده است که برای رسیدن به ثبات در منطقه، توافق با جمهوری اسلامی بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران از اولویت برخوردار است.

بایدن در این مصاحبه به خطر دستیابی ایران به بمب هسته‌ای اشاره کرده و گفته است که هرگاه چنین چیزی اتفاق بیافتد، کشورهای عربستان، ترکیه، مصر و دیگران نیز در راستای تجهیز خود به جنگ‌‌افزار هسته‌ای اقدام خواهند کرد.

بایدن همچنین گفته است که دولت آمریکا در مشورت و همکاری با متحدان و شرکای خود به مذاکره با جمهوری اسلامی خواهد پرداخت و به دنبال کسب توافقی است که هم محدودیت‌های پیش‌بینی شده برای فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تمدید کند و هم فعالیت‌های موشکی این کشور را در بر گیرد.

بایدن گفته است ایران باید بداند که آمریکا همیشه می‌تواند از "مکانیسم ماشه" استفاده کند.