آیا می‌توان« قره‌باغ» را که با عهدنامه گلستان از ایران جدا شد پس گرفت؟

ایران وایر : فرامرز داور
در جنگ اخیر میان آذربایجان و ارمنستان دامنه درگیری‌ها به دهکده گلستان که محل امضای عهدنامه گلستان بین ایران و روسیه بوده است هم رسید. در جریان امضای این عهدنامه در سوم آبان ۱۱۹۲ خورشیدی، بخش‌هایی از ایران جدا و ضمیمه روسیه شد. حالا با رسیدن دامنه جنگ به دهکده گلستان، بحث‌هایی در شبکه‌های مجازی بر سر این مطرح شده است که آیا حالا که آذربایجان درصدد پس گرفتن منطقه قره‌باغ است، آیا ایران نمی‌تواند خواهان حق مالکیت «قره‌باغ» شود که در عهدنامه گلستان و با فشار روسیه آن زمان از ایران جدا شده است؟

***


دور جدیدی از نبرد نظامی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر منطقه  قره‌باغ در جریان است. این منطقه سال‌هاست که از سوی نیروهای ارمنی اشغال شده و در بخش‌هایی از آن، یک جمهوری خودمختار اعلام استقلال کرده است که البته هیچ‌یک از دو طرف دعوا آن را به رسمیت نشناخته‌اند.

 از دید «سازمان ملل متحد»، قره‌باغ متعلق به جمهوری آذربایجان است و باید از سوی اشغال‌گران  ارمنی تخلیه و به آذربایجان پس داده شود.

در جریان جنگ اخیر که جمهوری آذربایجان تلاش دارد قره‌باغ را از اشغال ارمنستان درآورد، دامنه درگیری‌ها به دهکده گران‌بوی یا گلستان سابق هم رسید که محل امضای عهدنامه گلستان بین ایران و روسیه بوده است.

در جریان عهدنامه گلستان که پس از جنگ‌های ایران و روسیه امضا شد، بخش‌هایی از منطقه قفقاز، از جمله قره‌باغ که امروز بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر آن جنگ است، از ایران جدا و ضمیمه روسیه تزاری شد.

در اواخر حکومت اتحاد جماهیر شوروی، قره‌باغ در اختیار جمهوری آذربایجان قرار گرفت و زمانی که شوروی فروپاشید و جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعلام استقلال کردند، قره‌باغ در اختیار دولت باکو بود؛ هر چند با حمله نیروی‌های ارمنی به اشغال آن‌ها در آمد.

 این روزها در شبکه‌های اجتماعی این سوال مطرح می‌شود که حالا و پس از اقدام جمهوری آذربایجان برای پس گرفتن حاکمیت خود بر قره‌باغ، آیا چنین حقی بیشتر از جمهوری آذربایجان برای ایران وجود ندارد که مالکیت سرزمین جداشده خود را مطالبه کند و خواهان پس گرفتن قره‌باغ شود که زیر فشار نظامی با عهدنامه گلستان به روسیه ملحق شد؟

افرادی در شبکه‌های اجتماعی مثال می‌آورند که چه‌طور فلسطین خواهان بازپس‌گیری زمین‌های اشغالی خود از اسرائیل است یا چه‌طور روسیه که شبه‌جزیره کریمه را در زمان اتحاد جماهیر شوروی به اوکراین داده بود، چند سال پیش به زور نظامی و برگزاری رفراندوم بازپس گرفت یا حتی خود ایران در دهه ۱۳۴۰ خورشیدی، حاکمیت خود را مجددا بر جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی اعمال کرد و آن‌ها را در اختیار گرفت؟ آیا برهمین مبنا نمی‌شود قره‌باغ را دوباره به ایران برگرداند؟

مسئله زمین‌های اشغالی فلسطین، جزایر سه‌گانه و حتی شبه‌جزیره کریمه به کلی موضوعاتی متفاوت از منطقه قره‌باغ است.

اسرائیل با نقض قطع‌نامه‌های شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اراضی فلسطین و بخش‌هایی از سوریه را به اشغال خود درآورده است. هم دولت فلسطینی و هم سوریه به طور مداوم به اشغال سرزمین‌شان توسط اسرائیل معترض‌اند و این اشغال را قبول ندارند و خواستار بازپس‌گیری سرزمین‌های خود از اشغال اسرائیل هستند.

شبه‌جزیره کریمه هم در دوره اتحاد جماهیر شوروی به جمهوری اوکراین واگذار شد. پس از فروپاشی شوروی این جمهوری به صورت خودمختار، اما وابسته به اوکراین اداره می‌شد تا این که با روی کار آمدن یک دولت مدرن لیبرال در اوکراین، روسیه ابتدا نیروهای نظامی خود را در این شبه جزیره به کار گرفت و سپس با برگزاری یک رفراندوم یا همه‌پرسی که شیوه و شرایط برگزاری آن با حضور پررنگ نظامیان بسیار پرابهام و غیرقابل تایید بود، این جمهوری را به فدراسیون روسیه ملحق کرد.

اوکراین، اتحادیه اروپا، و سایر مجامع جهانی این کشورگشایی روسیه را تایید نکردند و الحاق کریمه را به رسمیت نشناختند. به همین دلیل تحریم‌هایی از سوی اروپا و آمریکا علیه روسیه اعمال شده است.

بازپس‌گیری حاکمیت از جزایر سه‌گانه از سوی ایران هم پس از خروج بریتانیا از منطقه خلیج فارس بود. این جزایر در اثر ناتوانی دولت‌های ایران از اعمال حاکمیت بر آن‌ها آهسته آهسته از سوی اعراب خلیج فارس و انگلیس که قیمومت شیخ‌نشین‌ها را بر عهده داشت، به اشغال درآمده بودند، اما این اشغال به طور مرتب مورد اعتراض ایران بود تا این که در زمان موافقت اعطای استقلال به بحرین، ایران مجددا حاکمیت خود بر این نواحی را پس گرفت.
اما جدایی قره‌باغ از ایران و الحاق از سر ناچاری آن به روسیه در عهدنامه گلستان، پس از جنگ اول ایران و روس در آبان ۱۱۹۲ اتفاق افتاده است. عهدنامه گلستان در واقع قرارداد صلح ایران و روسیه پس از جنگ اول دو کشور بود. هر چند مقررات مدرن بین‌المللی هرگونه توافق زیر فشار را مردود می‌داند، اما این اصل درباره جدایی قفقاز و قره‌باغ از ایران قابل تسری نیست.

 از زمان جدایی قره‌باغ از ایران، ۲۰۷ سال می‌گذرد. مناطق جداشده از ایران با عهدنامه گلستان، از جمله قره‌باغ، ابتدا به روسیه و سپس در زمان اتحاد جماهیر شوروی به جمهوری ارمنستان و سپس جمهوری آذربایجان رسید و پس از آن با استقلال جمهوری آذربایجان، بخشی از کشور مستقل تازه‌ اعلام‌موجودیت‌کرده بود و به فاصله کمی پس از آن از سوی نیروهای متکی به ارمنستان اشغال شد.

اوضاع و احوال چنان بنیادین تغییر پیدا کرده است که امکان بازپس‌گیری این مناطق وجود ندارد؛ چرا که ایران آن را به روسیه واگذار کرده بود، اما اینک به دلیل سلسله تغییراتی که در ۲۰۷ سال رخ داده‌اند، این مناطق تحت حاکمیت کشوری است که هیچ ارتباطی به اختلاف سه قرن پیش ایران و روسیه ندارد. وانگهی ایران در طول ۲۰۷ سال گذشته هرگز مدعی بازپس‌گیری این مناطق و اشغال آن از سوی روسیه نبوده است و بنابراین، حقی برای برای تصرف مجدد آن متصور نیست.

از این نظر مناطق جدا‌شده قفقاز از ایران ماهیت و سرشتی متفاوت با اراضی اشغالی فلسطین و مناطق اشغال‌شده سوریه و شبه‌جزیره اوکراین دارند و پرونده الحاق مجدد آن‌ها به ایران مختومه است.
رأی دهید
دیدگاه خوانندگان
۴۴
Alphabet - پترس، یونان

اگر زمان شاه بود همه این بخشهای جدا شده برای پیوستن, به ایران التماس میکردند.
‌پنجشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹ - ۰۵:۵۵
۵۶
ramin-cph - کپنهاگ، دانمارک

اگه این‌انقلاب لعنتی نمیشد مطمعن باشید خودشون دونه دونه برمیگشتن، یکیش تاجیکستان.
‌پنجشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹ - ۰۵:۵۵
۳۰
آذرمیانه - آذربادگان، ایران
اگر مرحوم رضاشاه نبود که کل ایران رو صد سال پیش از دست داده بودید! یه عده مردم موفنگی معتاد بچه باز شپشو که کارشون دزدی و سو استفاده جنسی هم همدیگر بوده! پسر خرافاتی رضاشاه شل داد در نهایت هم برگشتید به همون سیستم موفنگی خودتون حالا همین کن سلقون رو شما حفظ کن نمیخواد بری برای ما قراباغ بگیری
‌پنجشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹ - ۰۷:۱۶
۴۶
sahandogli - لندن، انگلستان
در آن زمان ایرانی وجود نداشت . کشور ایران عمرش بیش از 100 سال نمی شود. آن زمان اسم کشور ممالک محروسه قاجاریه بود که فراتر از مرزهای ایران امروزی بود. مطمن باشید هیچ آذربایجانی و ارمنستانی حاظر به زندگی در جهنمی به نام ایران نمی شود. اگر قرار به القاقی باشد باید بخشهای مختلف ایران در آذربایجان جنوبی و شمالی به مرکزیت تبریز ادغام شوند. اگر شاهتان عرضه داشت چرا بحرین را دو دستی واگذار کرد.
‌پنجشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹ - ۱۶:۴۳
۵۶
ramin-cph - کپنهاگ، دانمارک
[::sahandogli - لندن، انگلستان::]. بمیر بابا، ادم یه وری باشه اما دستمال بدست اونجای اجنبی نباشه. ...
‌پنجشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹ - ۲۱:۴۴
۵۳
ordak - بن، آلمان
یک میلیمتر ایران نه به مغلها و نه پس انداخته مغلها واگذار میشه، ولی در اینده این اتفاق خواهد افتاد که کل مغلها را به چین صادر کنیم، زبان فارسی تنها زبان رسمی کشور خواهد شد ، و تنها زبانهایی که بعد از فارسی در مملکت تحمل خواهند شد زبان اقوام اریایی یعنی کردی، بلوچی و گیلکی خواهد بود،درست مثل لهستان بعد از شکست آلمان که آلمانی صحبت کردن را جرم میدانست،در ایران اینده جز فارسی استفاده از هر زبانی در ادارات جرم محسوب خواهد شد،هر کس دوست داشت فبهی هر کس دوست نداشت اتدنگی رضا شاهی اونو نه تنها از ایران که از کل خاور میانه هم بیرون خواهد انداخت..در ضمن استان اتروپاتکان هم از وجود غیر کرد یک بار و برای همیشه پاک خواهد شد،چرا که این استان محل زندگی مادها یا همان اجداد پارسها و پارتها یعنی اقوام اریایی ایرانزمین بودند، کردها در طول تاریخ ثابت کردند وقتی پای ایران و خاک ایران وسط بیاد، شوخی حالیشون نیست!اسکان دادن مغلها و نژاد زرد بعد از حمله مغلها به یران باعث شد این عرصه اریایی آلوده شود و این آلودگی را هیچ ایرانی در ایران اینده تحمل نخواهد کرد.
‌پنجشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹ - ۲۱:۵۲
۴۹
آلونا ازنامنسکایا - مسکو، روسیه
[::sahandogli - لندن، انگلستان::]. کافر همه را به کیش خود پندارد این کشور ترکیه بود که تا قبل از آتاتورک وجود نداشت نه ترکیه ای بود نه آناتولی به آنجا امپراطوری عثمانی می گفتند که نام یک منطقه نبود بلکه نام یک خاندان سلطنتی بود که بر آنجا حکمرانی می کردند ولی در همان زمان در تمامی نقشه ها به ایران پرشیا می گفتند شما یک نقشه نمی توانید پیدا کنید به زبان انگلیسی که بجای پرشیا در آن از امپراطوری قاجار یا افشار نام برده باشد
شنبه ۱۹ مهر ۱۳۹۹ - ۰۰:۴۴
۵۲
gerexan - لندن ، انگلستان
[::ordak - بن، آلمان::]. اش به همان خیال باش شما گروهک تندرو کردی که جدا از خلق کرد هستید اتش باشید خودتان را می سوزانید در زمان جنگ ایران و عراق در ان ایرانی به ان بزرگی جایی نبود که سرباز شهید در کردستان نداشته باشد چی شده حالا شما شدید ایرانی ما ترکها شدیم مغول ، ما ترک ها به اندازه حمعیت کردهای ایران در راه وطن شهید دادیم و تا حالا یک سرباز وطن در تبریز یک سیلی نخورده مغول زاده اصلی کیست مگر ان گروهک وحشی نیست که سراز وطن را در حین جنگ با کشور دیگر از پشت می زد ؟ در هر قدم ایران ما ترکها شهید دادیم ولی کشته های شما فقط در کردستان بوده بخاطر کردستان حالا چی شده یک شبه ایرانی اصل شدی با مدرک جعلی بدون شهید در را وطن .
یکشنبه ۲۰ مهر ۱۳۹۹ - ۲۲:۲۶
نظر شما چیست؟
جهت درج دیدگاه خود می بایست در سایت عضو شده و لوگین نمایید.