بیانیه ۳۲ سال پیش عفو بین‌الملل حاکی از «اطلاع مقامات» ایران از اعدام‌های ۶۷ است

 تصویر بیانیه عفو بین‌المللرادیو فردا :رها بحرینی،‌ پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل، روز چهارشنبه ‌۲۹ مردادماه تصویر بیانیه‌ای تاریخی از این سازمان را منتشر کرد که از «اطلاع مقامات» جمهوری اسلامی از وقوع اعدام‌های گسترده سال ۶۷ در ایران حکایت دارد.

بنا بر برخی از برآوردها گفته می‌شود که در تابستان سال ۱۳۶۷ حدود پنج هزار نفر از زندانیان سیاسی هوادار سازمان مجاهدین خلق و گروه‌های چپگرا مانند فداییان خلق و حزب توده در زندان‌های ایران اعدام شدند.

محل دفن اکثر اعدام‌شدگان معلوم نیست، ولی طی سال‌های اخیر تخریب برخی از گورهای جمعی قربانیان این اعدام‌ها در تعدادی از شهرهای ایران در رسانه‌ها مطرح شده است.
میزگرد: سند عفو بین‌الملل در مورد اعدام‌های ۶۷ از چه چیز پرده برمی‌دارد؟

اقدام فوری ۱۶ آگوست را در آرشیو عفو بین‌الملل پیدا کردیم. کشف تکان‌دهنده‌‌ی بود و نشان میداد که مقامات دولتی و قضایی و همین طور سفرای ج ا از دستکم ‌۲۵ مرداد در جریان اعدام‌ها قرار گرفته‌اند اما سیاست وزارت خارجه دولت #موسوی انکار بود. و امروز در اوج بی‌اخلاقی میگویند نمیدانستند. pic.twitter.com/XWVxLYLGFP

— Raha Bahreini (@RahaBahreini) August 19, 2020

بیانیه مذکور به برخی از همین اعدام‌ها اشاره می‌کند که بنابر گزارش‌ها، تابستان ۶۷ در زندان اوین رخ داده بود،‌ از جمله اعدام سه عضو ارشد حزب توده و یک عضو سازمان فداییان خلق ایران.

رها بحرینی در توئیت خود نوشته است: «اقدام فوری ۱۶ آگوست را در آرشیو عفو بین‌الملل پیدا کردیم. کشف تکان‌دهنده‌‌ی بود و نشان می‌داد که مقامات دولتی و قضایی و همین طور سفرای جمهوری اسلامی، دست‌کم از ‌۲۵ مرداد، در جریان اعدام‌ها قرار گرفته‌اند، اما سیاست وزارت خارجه دولت موسوی انکار بود. و امروز در اوج بی‌اخلاقی می‌گویند نمی‌دانستند».

در آن زمان که مصادف بود با نخست‌وزیری میرحسین موسوی در ایران،‌ عبدالکریم موسوی اردبیلی ریاست قوه قضائیه و ریاست شورای عالی قضایی را بر عهده داشت.
 تصویر شماری از قربانیان اعدام‌های دسته‌جمعی تابستان ۱۳۶۷ در ایران میرحسین موسوی که از سال ۸۹ به دلیل اعتراض به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ در حصر خانگی است، در بحبوبه انتخابات در واکنش به اعدام‌های تابستان ۶۷ گفت: «بنده به هیچ وجه نه نقشی داشتم نه اطلاعی».

همچنین یک فایل صوتی از آقای موسوی در سال ۱۳۸۹ منتشر شد که در آن می‌گفت: «زمانی که این اتفاق افتاد، چند روز گذشته بود که در جلسه سران، آقای خامنه‌ای اطلاع دادند». وی با این حال در همین فایل اضافه کرد که «آن وقت موظف بودم از کلیت نظام به عنوان نخست‌وزیر دفاع کنم».

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، که در سال ۶۷ عهده‌دار مقام ریاست‌جمهوری بود، آذر آن سال در روزنامه رسالت درباره اعدام‌ها گفت: کسانی که اعدام شدند «مستحق» اعدام بودند.‎

ضمن آن‌که در مرداد سال ۶۷، اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجلس، و عبدالکریم موسوی اردبیلی در خطبه‌های نمازجمعه از اعدام‌ها حمایت کردند و محمد موسوی خوئینی‌ها، دادستان کل وقت ایران، نیز در ۳۰ دی همان سال گفت: «ما از بالا رفتن آمار اعدام‌ها واهمه‌ای نداریم.»‎
عدم پاسخگویی حکومت ایران
عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای هم که پنجم شهریور پارسال به مناسبت روز جهانی «قربانیان ناپدیدسازی اجباری» منتشر کرد گفته بود که مقام‌ها و مسئولان ایرانی همچنان به طور سازمان‌یافته درباره اعدام هزاران زندانی سیاسی در جریان اعدام‌های مخفیانه و فراقضایی در سال ۱۳۶۷ پنهان‌کاری می‌کنند.

این سازمان آذرماه ۹۷ هم با انتشار گزارشی به‌مناسبت سی‌سالگی «اعدام‌های تابستان ۶۷»، اعلام کرد که در آن زمان این سازمان شانزده نامه درخواست اقدام فوری برای ایران ارسال کرده بود اما دولت ایران به هیچ یک از نامه‌ها پاسخ نداد.‌‌‌‎

سال ۹۵ یک فایل صوتی از دیدار و گفت‌وگوی آیت‌الله حسینعلی منتظری، جانشین برکنارشده بنیانگذار جمهوری اسلامی، با حسینعلی نیری، حاکم شرع در آن زمان، مرتضی اشراقی، دادستان وقت تهران و مصطفی پورمحمدی نماینده وقت وزارت اطلاعات در زندان اوین منتشر شد.

در این مکالمه آیت‌الله منتظری از کشتار دسته‌جمعی زندانیان سیاسی با عنوان جنایت یاد می‌کند.