شباهت عجیب میمون و انسان در یادگیری زبان؛ حق با داروین است!؟

العربیه :الگوهای فکری خاص، مانند یادگیری زبان، به طور معمول به توانایی و ویژگی انسان‌ها نسبت داده می‌شود. نتایج یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که میمون‌ها هم می‌توانند با روش‌های جدید آموزشی، الگوهایی مثل دستور زبان را بیاموزند.

نتایج تحقیق جدیدی که از سوی دانشگاه برکلی کالیفرنیا، دانشگاه هاروارد و دانشگاه کارنگی ملون در مجله «ساینس ادوانسز» منتشر شده، نشان می‌دهد که انسان‌ها و میمون‌ها به زبان واحدی سخن نمی‌گویند، اما روش‌های فکری آنها بسیار بیش از آنچه که تا پیش از این تصور می‌شد، به هم نزدیک است.

پژوهشگران این دانشگاه‌ها برای انجام تحقیق در باره شباهت‌های فکری انسان‌ها و میمون‌ها آزمایش‌های خود را روی طیف وسیعی از صد شرکت‌کننده انجام دادند که از گروه های سنی و فرهنگ‌های گوناگون بودند؛ از جمله چند شرکت‌کننده بزرگسال از اقوام بومی بولیوی، چند کودک کودکستانی و نیز چند فرد میانسال از ایالات متحده آمریکا و غیره.

محققان همچنین برای این آزمایش از گروهی از میمون‌های ماکاک که به میمون‌های عجمی معروفند و با نام علمی « ماکاکا سیلوانوس » شناخته می‌شوند، استفاده کردند. این آزمایش در باره چگونگی کاربرد الگوی فکری با انسان‌ها و میمون‌ها بود و آنچه که در طول تحقیق توجه پژوهشگران را بیش از پیش به خود جلب کرد، تمایل همه شرکت‌کنندگان اعم از میمون‌ها و یا انسان‌ها، به کاربرد نوعی از نشانه‌گذاری و مفاهیم شناخته شده از پیش بود.
مفهوم‌های انتزاعی
مفهوم‌سازی یک فرآیند شناختی است که در مغز صورت می‌گیرد و در به‌کارگیری زبان، به عنوان مثال هنگام تنظیم و توالی کلمات در یک جمله و ساخت جملات و یا استفاده از نمادها برای بیان افکار، احساسات و یا خواست‌ها به کار می‌رود.

این نشانه‌گذاری در روند بازگشت به مغز، که در زبان‌شناسی «فرایند بازگشتی» خوانده می‌شود، یک فرایند انتزاعی است که به طور مکرر و نامحدود در بازتاب‌های فکری و انتزاعی برای مفهوم‌سازی به کار می‌رود و مانند بازتاب تصویری در یک آینه‌ و سپس در آینه‌های دیگرکه در مقابل هم قرار داده شده‌اند، عمل می‌کند و می‌تواند به طور نامحدود در زبان به کار گرفته شود.

در زبان‌شناسی این روند یک پدیده بازتابی خوانده می‌شود که به شکل یک فرم دستوری در هنگام به‌کارگیری زبان به طور مرتب از یکدیگر تفکیک و تکرار می‌شود. به این معنی تقریبا همه زبان‌های انسانی بازگشتی و یا انعکاسی تلقی می‌شوند.
ویژگی‌ای که در انحصار انسان نیست
در طول این پژوهش به ویژه میمون‌ها در آزمایش‌های انجام شده به مراتب بهتر از آنچه محققان پیش‌بینی کرده بودند، واکنش نشان دادند.

سام چایت که به عنوان دانشجوی دوره دکترا در این تحقیق شرکت کرده است، می‌گوید: «داده‌های ما نشان می‌دهد که میمون‌ها با آموزش کافی قادرند روند بازگشتی را منعکس کنند. این توانایی به اندازه‌ای که پیش از این تصور می‌شد منحصر به انسان نیست.»

نتایج این تحقیق بینش جدیدی را در باره پیشرفت زبان ارائه می‌دهد. استفان پیانادادوسی، استادیار روانشناسی دانشگاه یو سی برکلی، می‌گوید: «برای اولین بار داده‌های تجربی پرمعنایی در باره الگوهای تفکر انسان‌ها و میمون‌های نزدیک به انسان به دست آورده‌ایم.»
کاربرد زبانی مفهوم‌ها
به منظور آزمایش توانایی‌های بازگشتی شرکت‌کننده‌ها، ابتدا شکل های مختلفی از نمادها، به عنوان مثال به صورت {()} یا {[]} به افراد مورد آزمایش نشان داده شد. این ساختارها مشابه ساختارهای زبان‌شناختی انسان‌ها هستند.

الگوهای بازگشتی اصول اصلی برای صرف و نحو و معناشناسی در زبان‌های انسانی است. به عنوان مثال در عبارت ساده "سگِ همسر مرد بازنشسته" این موضوع نشان داده می‌شود. این یک عبارت اسمی است و از کلمات پشت سر هم تشکیل شده که به یکدیگر مربوط و در کنار هم بیان می‌شوند و نتیجه و معنای جدیدی را به وجود می‌آورند.

مثالی دیگر برای ساختارهای بازگشتی، ساختن جملات فرعی است که به نوبه خود توصیف‌های فرعی دیگری در آمده باشد. این جملات با حرف اضافه "و" جملات متصل به هم و یا با صفت‌ها به هم اضافه می‌شوند و می‌توان به این ترتیب جملات طولانی‌تری را ساخت.

محققان تا کنون گمان می‌کردند اصل روند بازگشتی در مغز از آنجا که دارای الگوهای فکری پیچیده‌ای است، منحصر به انسان‌ها است و میمون‌ها قادر به انجام آن نیستند.

برای انجام آزمایش، پژوهشگران از اشکال مختلف نمادی بر روی صفحات کامپیوتری استفاده کردند، آزمایشی که بر روی همه شرکت‌کنندگان از پیر تا جوان و روی میمون‌ها به کار گرفته شد. شرکت‌کننده با پاسخ صحیح صدای یک زنگ را می‌شنید. صدایی شبیه وزوز زنبور برای نشان دادن پاسخ اشتباه به کار گرفته می‌شد. میمون‌ها با پاسخ درست آبمیوه و خوراکی های خوشمزه پاداش می‌گرفتند.
شباهت باورنکردنی
محققان چیدمان نمادها را بر اساس الگوهای بازگشتی قرار داده بودند. موضوع قابل توجه برای آن‌ها شباهت اساسی انتخاب سمبل‌ها بر اساس الگوهای بازگشتی بود.

انتخاب کودکان کودکستانی و بومیان بولیوی و برخی از بزرگسالان بر این اساس بود که خواندن و نوشتن نمی‌دانستند و آموزش ریاضی هم ندیده بودند، چیزی که در باره میمون‌ها هم صدق می‌کند.

پیانادادوسی در این باره می گوید: «نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که میمون‌ها می‌توانند ساختارهای دیگری را یاد بگیرند که بخشی از دستور زبان انسان‌ها است.»