ویروس کرونا چگونه تشخیص داده میشود؟
رأی دهید
پژوهشگران چینی در نیمه اول ژانویه توالی ژنوم (فرمول ژنتیکی) ویروس جدید کرونا را مشخص کردند و در اختیار همگان قرار دادند. برای تشخیص ویروس جدید کرونا، فرمول ژنتیکی آن با آنچه دانشمندان چینی مشخص کردند سنجیده میشود تا روشن شود آیا فرد به ویروس جدید کرونا آلوده شده یا نه.
برای آزمایش از گلو یا بینی فرد مشکوک به ابتلا نمونه برداشته شده و به آزمایشگاه فرستاده میشود. گاهی هم نمونه خلط یا ترشحات فرد مشکوک هم به همراه نمونه خون به آزمایشگاه فرستاده میشود. نمونه معمولا از کسانی گرفته میشود که تب، تنگی نفس و سرفه دارند.
برای تشخیص آزمایشگاهی ویروس جدید کرونا از روشی استفاده میشود به نام واکنش زنجیرهای پلیمراز کمی (quantitative polymerase chain reaction) با استفاده از آنزیمی به نام نسخهبردار معکوس (Reverse transcriptase). واکنش زنجیرهای کمی یا "همزمان" این مزیت را دارد که علاوه بر تشخیص ویروس، از روی تعداد ژنوم میتوان تعداد ویروس را هم در نمونه آزمایش شده تعیین کرد.
آنزیم نسخهبردار معکوس از بخشی از ژنوم ویروس که تکرشتهای است (RNA) نسخهبرداری میکند و بعد از روی آن یک نسخه دورشتهای مکمل (ِDNA) ساخته میشود. این محتوای ژنتیکی با استفاده از واکنش زنجیرهای تکثیر میشود و بعد با نور فلورسانس و روشی موسوم به 'در لحظه' (Real-time) یا کیفی مقدار و نوع ماده ژنتیکی ویروس مشخص میشود.
این آزمایش در دو مرحله اصلی انجام میشود، تشخیص اولیه و تائید تشخیص؛ در مجموع سه آزمایش انجام میشود که هر آزمایش در واقع بررسی و اندازهگیری یک توالی ژنتیکی ویروس است.
در دو دهه اخیر سه نوع ویروس کرونا شیوع جهانی یا منطقهای داشتند، سارس (سندروم شدید و حاد تنفسی)، مرس (سندروم تنفسی خاورمیانه) و بیماری جدید موسوم به OVID-۱۹ .C
ویروس عامل این بیماری اکنون سارس-کرونا-دو (۲-SARS-CoV) نام گرفته و ۸۲ درصد با ویروس سارس (SARS-CoV) شباهت ژنتیکی دارد.
برای تشخیص این ویروس جدید ابتدا تست برای شناسایی ویروس خانواده کرونا انجام میشود، بعد نتیجه با آزمایشی دیگر تائید میشود و اگر هر دو تست مثبت بود با تست سوم نوع ویروس کرونا (سارس، مرس یا سارس-کو-۱۹) مشخص میشود.
به گفته کیانوش جهانپور، رئیس کمیته اطلاع رسانی قرارگاه مقابله با کروناویروس وزارت بهداشت، "سه مرحله تست برای تشخیص ویروس کرونا داریم که مرحله آخر تست تشخیصی ویروس کرونا ۲۰۱۹ است و کیتهای آن با همکاری سازمان جهانی بهداشت به میزان مورد نیاز به ایران ارسال شده است که عمدتا آلمانی هستند."
در ایران جواب آزمایش بین ۲۴ تا ۷۲ ساعت طول میکشد. در بریتانیا جواب این آزمایش همان روز آماده میشود. در آمریکا هم تقریبا یک روز طول میکشد.
علیرضا رئیسی ، معاون بهداشت وزارت بهداشت ایران میگوید "به طور خاص برای بیماری کرونا ویروس دو نوبت تست پیسیآر به فاصله ۲۴ ساعت انجام میدهیم. اگر هر دو تست منفی باشد به این معنی است که فرد دچار این نوع بیماری نیست و میتواند ترخیص شود ولی همچنان تحت مراقبت قرار دارد."
در کشورهای مختلف دنیا از جمله آمریکا نقص یا ناکارآمدی این تست گزارش شده در حالی که تشخیص آزمایشگاهی با روش واکنش زنجیرهای دقت بالایی دارد. به هر حال جواب بعضی آزمایشها قطعی نبوده اما پزشکان با در نظر گرفتن علائم بالینی یا آزمایشهای دیگر مثل عکس از ریه ممکن است به تشخیص برسند.
به جز نقص تولید دلایل دیگری هم باعث غلط شدن جواب آزمایش میشوند. اینکه نمونهبرداری از گلو یا بینی به درستی انجام نشود که اگر این کار برای بیمار ناخوشایند باشد احتمالش بیشتر میشود.
عامل بعدی مدتی است که برای انتقال نمونه به آزمایشگاه طول میکشد و اگر بیش از چند ساعت طول بکشد نمونهها بیاستفاده میشوند از این رو انتقال سریع نمونه نقش مهمی در تشخیص درست دارد.
عامل دیگر، آزمایشگاه و نیروی آموزش دیده و مجرب است. برای چنین تشخیصی، میزان تجهیز آزمایشگاه و مهارت کارکنان نقش مهمی در جواب درست دارد. در تمام مراحل نمونهبرداری، انتقال یا آزمایش، آلوده شدن نمونه جواب آزمایش را مختل میکند.
برای تشخیص ویروس کرونا آزمایشهای سرمشناسی هم وجود دارند که پادتنهای ضدویروس را در خون اندازه میگیرند. این نوع آزمایش ابتلای قبلی به ویروس کرونا را نشان میدهد و برای تشخیص سریع بیماری احتمالی فعلی استفاده نمیشود.
تقریبا در تمام کشورها آزمایش ویروس کرونا در آزمایشگاه مرجع یا ملی انجام میشوند و امکان آن در تمام آزمایشگاههای تشخیص طبی وجود ندارد.
