«ادبیات تجاوز جنسی» در تریبون های حکومتی ایران

"خانمی که میای فراخوان می‌زنی، می‌دونی دست امثال عبدالمالک ریگی به تو و دخترت و کَس‌وکارت می‌رسید [چی می شد]؟ شاید هم خوشت می‌اومد، شاید هم دوست داشتی..." انتشار این اظهارات از صداوسیما، تنها "یک نمونه" از کاربرد ادبیات تجاوز در رسانه های رسمی ایران است بی بی سی ، حسین باستانی

"خانمی که میای فراخوان می‌زنی، می‌دونی دست امثال عبدالمالک ریگی به تو و دخترت و کَس‌وکارت می‌رسید [چی می شد]؟ شاید هم خوشت می‌اومد، شاید هم دوست داشتی..."
 
این اظهارات، اخیرا از یکی از شبکه های صداوسیما خطاب به رخشان بنی اعتماد کارگردان و فرزندش باران کوثری بازیگر سینمای ایران پخش شد. گوینده، محمدصادق کوشکی یک استاد نزدیک به حکومت بود که دعوت خانم بنی اعتماد برای بزرگداشت عمومی جانباختگان سقوط هواپیمای اوکراینی را -که با فشار وزارت اطلاعات لغو هم شده بود- نمی پسندید.
 اظهارات عجیب کوشکی فعال رسانه‌ ای اصولگرا خطاب به رخشان بنی‌ اعتماد در آنتن زندهاستفاده از استعاره "تجاوز جنسی" در رسانه های رسمی برای حمله به منتقدان سیاست های حکومت ایران، اتفاق جدیدی نیست.
 
به عنوان نمونه از زمان شروع حضور منطقه ای سپاه پاسداران در سوریه، بسیاری از مدافعان سپاه در مقابله با منتقدان این حضور در کشور، همین استعاره را به کار گرفته اند؛ عمدتا با معرفی منتقدان به عنوان "بی غیرت" هایی که مشکلی با ورود داعش به کشور و تجاوز به نوامیس ندارند.
 
این در حالی است که چنین خطاب هایی، لزوما متوجه منتقدان سپاه پاسداران یا سیاست های منطقه ای آن نبوده و چنان تفسیر مُوسعی یافته که بعضا شامل هر منتقدِ منتسبان به سپاه هم شده است. به عنوان نمونه در مهر ۹۵، ابوالفضل قناعتی مدیرعامل سابق "موسسه سازندگی شهید همت قرارگاه خاتم‌الانبیا" و عضو سابق هیات رئیسه شورای شهر تهران، گفت خبرنگاری که در مورد واگذاری غیرقانونی املاک به تعدادی از اعضای شورای شهر افشاگری کرده، باید "یک هفته خواهرش دست داعش باشد تا بفهمد".
 
در چنین فضایی، طبیعتا فعالان زنی که متهم به مخالفت با سپاه شده اند به میزانی مضاعف در معرض توهین های جنسی قرار گرفته اند. تا آنجا که حتی دعوت یکی از معروف ترین کارگردان های سینمای ایران برای بزرگداشت جانباختگان هواپیمای اوکراینی، به همسویی با دشمنان سپاه تعبیر شده و این کارگردان، در تلویزیون هدف توهین صریح جنسی قرار گرفته است.
سعید قاسمی: "عزیزم، پسرم، دخترم، لجاجت نکن، و الا می ری اونجا [بازداشتگاه]، بعد یا می برندت سونا-جکوزی و اینها، یا اینکه نمی دونم اون کارهایی که، خدا نکنه اون کارهایی که آقای کروبی گفتن [شده باشد]... ولیکن یک اتفاقاتی می افته" 'پسرم، دخترم، لجاجت نکن، والا اتفاقاتی می افتد'
تجربه ثابت کرده شکایت از توهین یا حتی اتهام زنی جنسیِ "خودی ها"، نه تنها برای هنرمندان و فعالان، که حتی برای بسیاری از مقام های رسمی هم -که مثلا در مقایسه با منتسبان به سپاه "کمترخودی" محسوب شوند- ممکن نیست. به عنوان نمونه در دی ۹۴، نشریه انصار حزب الله معاون وقت زنان و امور خانواده رئیس جمهور را "همپالگی" افرادی دانست که این نشریه آنها را با لفظ "فاحشه" خطاب می کرد، اما شکایت او عملا بی نتیجه ماند.
 
در فضایی که شکایت خودی‌ها علیه خودی‌تَرها بی نتیجه می ماند، قاعدتا تکلیف شهروندان دیگر مشخص است. در حدی که در آذر ۹۵، حسین الله کرم رئیس شورای هماهنگی حزب الله، یک روزنامه نگار زندانی را به ارتباط جنسی با "پنج" وزیر متهم کرد و طبیعتا شکایت وکیل آن زندانی هم بی نتیجه ماند.
 
فراتر از آن، تعدادی از زندانیان سال های گذشته، روایت های تکان دهنده ای را از تهدیدها و ادبیات جنسی تکان دهنده نیروهای امنیتی و بازجویان نقل کرده اند و برخی از زندانیان نیز جرات شکایت از ماموران را یافته اند. اما این شکایت ها مطلقا به جایی نرسیده است.
 
در مواردی که این شکایت ها علنی شده، البته موضع "رسمی" مسئولان و رسانه های نزدیک به نهادهای امنیتی رد اتهامات بوده، ولی نیروهای نزدیک به این نهادها کماکان از به کارگیری ادبیات جنسی برای ارعاب مخالفان دست نکشیده اند.
 
مثلا وقتی مهدی کروبی پس از انتخابات ریاست جمهوری ۸۸، به افشاگری در مورد "تجاوز" به برخی دستگیرشدگان پرداخت، قوه قضاییه -در هیاتی که عالی رتبه ترین عضو آن ابراهیم رئیسی معاون اول وقت قوه بود- موضوع را به طور رسمی رد کرد. اما حتی بعد از این موضع‌گیری رسمی، طیفی از خودی‌های نظام اشارات متفاوتی انجام دادند.
 
نمونه ای خبرساز، سخنرانی مهر ۸۸ سعید قاسمی از چهره های نزدیک به سپاه در دانشگاه امام صادق بود که خطاب به معترضان خیابانی گفت: "عزیزم، پسرم، دخترم، لجاجت نکن، و الا می ری اونجا [بازداشتگاه]، بعد یا می برندت سونا-جکوزی و اینها، یا اینکه نمی دونم اون کارهایی که، خدا نکنه اون کارهایی که آقای کروبی گفتن [شده باشد]... ولیکن یک اتفاقاتی می افته."
 
او در میانه خنده های سرخوشانه همفکرانش افزود: "می برندت اونجا و اینها، بعد از بیست روزه رب و روبت را اعتراف می‌کنی عزیزم ها..."
بعد از تجاوز دستجمعی خبرساز به خانم های حاضر در یک مهمانی خانوادگی در خمینی شهر، امام جمعه وقت گفت قربانیان تجاوز "آدم های علیه السلامی نبوده اند" 'قربانیان تجاوز علیه السلام نبودند'
استفاده از ادبیات تجاوز، محدود به عرصه سیاسی نبوده و در عرصه اجتماعی، کاربرد به مراتب وسیع تری داشته است.
 
احتمالا معروف ترین کاربرد آن از سوی "خودی‌ها"، علیه زنانی بوده که سبک زندگی مطلوب حکومت -و به ویژه حجاب- را رعایت نمی کنند. در اردیبهشت ۹۳، خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه استدلالی جنجالی را منتشر کرد که حکایت داشت مدافعان شخصی بودن حق پوشش برای زنان، باید "حق التذاذ" بدون اجازه مردان از آنها را نیز به رسمیت بشناسند و "تجاوز" تلقی نکنند. مطابق این استدلال، نتیجه به رسمیت شناختن "حق عریانی برای زن" آن است که چون "لحاظ فطری و خلقت مرد به سوی زیبایی های زن میل پیدا می کند و علاقه مند به ایجاد رابطه جنسی است، پس حق دارد از چیزی که از آن خوشش می آید بهره ببرد".
 
نوشته خبرگزاری تسنیم، به فاصله چند روز از انتشار پیشنهاد جنجالی یک وبلاگ همسو منتشر می‌شد که تاکید داشت بهتر است "جرم تعرض و مزاحمت به زنان بدحجاب را از مزاحمت به زنان محجبه جدا کرد" و برای تعرض به "زنان بدحجاب و بی حجاب به دلیل مشارکت آن زن در ایجاد این جرم، تخفیف و عفو فراهم نمود".
 
مرور صفحات حوادث روزنامه های ایران نشان می دهد که رد پای تمسک به این نوع استدلال، مکررا در "دفاعیات" بزهکاران جنسی قابل تشخیص بوده است.
 
اعم از اظهارات همین چند هفته پیش (۲۶ آذر) جوانی که پس از تجاوز جنسی به بانویی "هفتاد ساله"، برای دفاع از خود گفت "آن خانم وضعیت ظاهری نامناسبی داشت و لباس نامناسبی پوشیده بود"، تا اظهارات یکی از دستگیرشدگان ماجرای معروف تجاوز دستجمعی به خانم های حاضر در یک مهمانی خانوادگی در خمینی شهر در خرداد ۹۰، که تاکید داشت "وضعیت" قربانیان از عوامل تجاوز به آنها بوده.
 
در همان زمان، حسین حسین زاده رئیس وقت پلیس آگاهی استان اصفهان گفت "اگر در این حادثه خانم ها حد اقل حجاب را... عایت کرده بودند، شاید مورد آزار و اذیت قرار نمی گرفتند"، و موسی سالمی امام جمعه وقت خمینی شهر تا به آنجا پیش رفت که اعلام کرد قربانیان تجاوز "آدم های علیه السلامی نبوده اند".
استفاده از ادبیات تجاوز، اختصاص به رسانه های "خودی‌" نظام ندارد، ولی تاکنون تندترین رسانه های مخالف حکومت هم اصطلاحا "رویشان نشده" تا آنجا پیش بروند که مثلا ادعا کنند یک مقام حکومتی در خیابان لُخت شده و در حضور فرزندش مورد تجاوز گروهی اوباش قرار گرفته است چرا 'خودی‌ها' جسورترند؟
هرچند استفاده از ادبیات تجاوز، اختصاص به "خودی‌"های نظام ندارد و در داخل و خارج کشور، میان موافقان و مخالفان حکومت از گستردگی فراوان برخوردار است، ولی این ادبیات، به دلایلی خاص، میان طیفی از فعالان و مقام های حکومتی رواج ویژه یافته است.
 
در درجه اول بسیاری از این افراد، از "آتش به اختیارها" گرفته تا بسیاری از کارکنان رسمی نهادهای امنیتی، برخاسته از طبقاتی هستند که در آنها رویه سنتی "رجزخوانی" یا "روکم کنی" تهدید جنسی بوده است. البته بخش مهمی از این افراد، به خاطر نزدیکی به حکومت، به طبقات بهره مند اقتصادی کشور تبدیل شده اند، ولی طبقه فرهنگی خود را کماکان حفظ کرده اند و از امکان دسترسی به تریبون های رسمی هم برخوردار شده اند.
 
در درجه بعد، نفسِ این پدیده که خودی‌های حکومت، در بیان توهین یا حتی تهمت جنسی علیه غیرخودی‌ها یا "کمترخودی"ها از مصونیت قضایی و امنیتی برخوردارند، در ترویج ادبیات تجاوز در تریبون های رسمی و غیررسمی نقش داشته است. تا جایی که حتی اگر توهین یا تهمتی جنسی از تلویزیون منتشر شود، امکان شکایت "موثر" از آن وجود نداشته، ندارد و احتمالا تا اطلاع ثانوی نخواهد داشت.
 
در نهایت، قابل انکار نیست که بخشی از کاربرد ادبیات تجاوز در میان خودی ها، نوعی "تصمیم حکومتی" است. به عنوان نمونه، این واقعیت که توهین یا تهمت جنسی به "دشمنان نظام" مصون از تعقیب باشد، عملا یک تصمیم حکومتی محسوب می شود که ظاهرا برای محافظت از مدافعان حکومت اتخاذ شده. به همین ترتیب، تبلیغ این دیدگاه از تریبون های رسمی که اگر زنی پوششِ موردِ تایید حکومت را نداشته باشد در تعرض جنسی به خود مقصر خواهد بود را، باید نوعی برداشت حکومتی دانست که گویی هدف تلویحی آن، مقابله با "بدحجابی" در سطح جامعه است.
 
مجموعه این سازوکارها، به میزانی در فضای عمومی ایران تاثیرگذار بوده که باعث شده تا مجموعه ای از چهره ها و رسانه های رسمی، در استفاده از ادبیات تجاوز، حتی از رسانه های غیررسمی هم بی پروا تر باشند.
 
به عنوان نمونه، اگرچه این ادبیات در گذشته، در برخی رسانه های مخالف حکومت هم مورد استفاده قرار گرفته، ولی تاکنون تندترین دست اندرکاران این رسانه ها اصطلاحا "رویشان نشده" تا آنجا پیش بروند که مثلا ادعا کنند یک مقام حکومت در خیابان لُخت شده و در حضور فرزندش مورد تجاوز گروهی اوباش قرار گرفته است.
 
فانتزی جنسی عجیبی که یک برنامه خبری صداوسیمای جمهوری اسلامی، برای "زدن" کسی که "دشمن نظام" می دانست روی آنتن فرستاد. با کوچکترین مشکلی هم مواجه نشد.