روز جهانی سکته مغزی؛ وقتی که خون به مغز نمی‌رسد

روز ۲۹ اکتبر به نام روز جهانی سکته مغزی نامگذاری شده است. بر اساس آمارهای سازمان‌های جهانی، سالانه تقریبا ۱۵ میلیون نفر در سراسر جهان دچار سکته مغزی می‌شوند. سکته مغزی سومین عامل اصلی مرگ در سنین بالای ۶۰ سال و پنجمین عامل اصلی مرگ در گروه سنی ۱۵ تا ۵۹ سال در جهان است.
 
مرگ اما تنها یکی از پیامدهای سکته مغزی است. از ۱۵ میلیون نفری که بنا بر گزارش‌های سازمان‌های جهانی به سکته مغزی دچار می‌شوند، تقریبا ۶ میلیون نفر می‌میرند.
 
سکته مغزی وقتی رخ می‌دهد که خون به بخشی از مغز نرسد که در اثر آن ممکن است سلول‌های مغزی آسیب ببینند یا بمیرند. بسته به اینکه کدام قسمت مغز دچار آسیب شود، بدن، حرکات، گفتار، حس و فکر بیمار تحت تأثیر قرار می‌گیرد. سکته مغزی علت اصلی ناتوانی حرکتی، شناختی، عصبی و به عبارتی، معلولیت در جهان است.
سن شیوع ابتلا به سکته مغزی در ایران
ایران دومین کشور از نظر شیوع سکته‌های مغزی در جهان به شمار می‌رود. دکتر بابک زمانی، رئیس انجمن سکته مغزی ایران، می‌گوید که سکته مغزی دومین علت مرگ و میر در ایران است و شیوع آن ۱۵۰ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است.
 
دکتر محمدرضا عزیزی، مدیر آموزش سازمان نظام پزشکی ایران، در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید، میانگین سن ابتلا به سکته مغزی در ایران ۵۰ سال است که به گفته او، ۱۰ سال کمتر از میانگین جهانی است.
 
سازمان بهداشت جهانی می‌گوید، نیمی از سکته‌های مغزی قابل پیشگیری هستند. رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت ایران، می‌گوید که ۸۰ درصد از کل سکته‌های مغزی و قلبی در ایران قابل پیشگیری هستند. با بحث پیشگیری توجه‌ به عواملی جلب می‌شود که احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهند.
عوامل سکته مغزی
متخصصان این عوامل را به دو دسته قابل کنترل و غیر قابل کنترل تقسیم می‌کنند. عوامل ژنتیکی، سن و جنسیت از جمله عوامل غیر قابل تغییر هستند؛ به گفته متخصصان مغز و اعصاب، احتمال سکته مغزی در سنین بالای ۵۵ سال چند برابر بیشتر و در میان مردان هم بیشتر از زنان است.
 
کنترل فشار و کلسترول خون و تحرک و تغذیه مناسب از جمله اقدام‌هایی هستند که می‌توانند از بروز سکته مغزی پیشگیری کنند. مصرف الکل و دخانیات که به تشدید بیماری‌های قلبی، عروق مغزی و فشار خون بالا کمک می‌کند، از دیگر مواردی هستند که حذفشان به پیشگیری از سکته مغزی یا تکرار آن کمک می‌کند. پرهیز از استرس و هیجان‌های غیرطبیعی که باعث افزایش فشار و چربی خون شده و زمینه را برای سکته مغزی فراهم می‌کنند، از دیگر مواردی هستند که در بحث پیشگیری از ابتلا به این نوع سکته مطرح می‌شوند. رژیم غذایی نامناسب و بی‌تحرکی هم از مهمترین عوامل ایجاد سکته مغزی به شمار می‌روند.
امید به نجات در "سه ساعت طلایی"
پزشکان می‌گویند، موفقیت درمان سکته‌های مغزی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است. بسیاری از متخصصان مغز و اعصاب به اهمیت "زمان طلایی سه ساعته" اشاره می‌کنند و معتقدند که اگر درمان سکته در ساعت‌های اولیه صورت گیرد، ۳۰ درصد بیماران بدون پیامدها و ناتوانی‌ها، بهبودی کامل می‌یابند.
 
به همین دلیل انتقال سریع بیمارانی که دچار سکته مغزی شده‌اند به مراکز درمانی برای دریافت کمک‌های تخصصی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. برای دریافت این خدمات اما ابتدا باید مراکز ویژه‌ای برای درمان سکته‌های مغزی وجود داشته باشد.
 
به گفته مدیر آموزش سازمان نظام پزشکی ایران درمان یا به عبارتی نجات این بیماران در سال‌های گذشته با تعیین کد ۷۲۴ از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفته است و در حال حاضر ۷۵ بیمارستان با استفاده از مدیریت درمان سکته مغزی در ایران مشغول فعالیت هستند.
برخی نشانه‌های سکته مغزی
برای نجات بیماران در زمان طلایی متخصصان روی جدی گرفتن نشانه‌های سکته مغزی تأکید می‌کنند؛ ضعف بدن، عدم توانایی تکان دادن دست و پا، بی‌حس شدن اندام‌ها و یک طرف صورت، اختلال در تلکم برخی از این نشانه‌ها هستند.
 
دکتر محمدرضا عزیزی به بسیاری از افراد مسن که "احساس می‌کنند دچار کاهش دید شده‌اند" اشاره می‌کند و می‌گوید:«این حالت نشان‌دهنده سکته‌های مغزی گذراست و افرادی که این علایم را داشته باشند، بیشتر از دیگران در معرض سکته مغزی قرار دارند.»