همه اطلاعاتی که در مورد مننژیت باید بدانید
رأی دهید
بیماری مننژیت یا سرسام (آماس سر) بر اثر عفونت و التهاب پرده‌های محافظی ایجاد می‌شود که مغز و نخاع را پوشانده‌اند و به آن‌ها شامه‌گان (مننژ) می‌گویند.
متداول‌ترین نوع مننژیت نوع ویروسی آن است. مننژیتی که عامل باکتریایی داشته باشد به ندرت دیده می‌شود و در عین حال بسیار خطرناک‌تر است. این نوع مننژیت به وسیله باکتری پنوموکوک یا مننگوکوک منتقل می‌شود. چنانچه پزشک تشخیص دهد که مننژیت عامل باکتریایی دارد آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. بدون استفاده از داروی مناسب چنین نوع مننژیتی می‌تواند باعث مرگ شود.
مهم‌ترین علائم بیماری
رایج‌ترین نشانه‌های مننژیت شبیه به علائم بیماری گریپ هستند. از جمله تب بالا، سردرد شدید، بدن‌درد، حالت تهوع و استفراغ، که هیچکدام نشانه خاصی نیستند که امکان تشخیص سریع بیماری را بدهند. در اغلب موارد بیماران به نور و صدا نیز حساس هستند. همچنین امکان دگرگون شدن وضعیت ذهن و هوشیاری وجود دارد، برای نمونه بیمار نمی‌تواند به وضوح حرف بزند.
یک علامت مهم دیگر این بیماری خشکی پس گردن است. بیمار به هنگام حرکت دادن سرش احساس درد شدید می‌کند چون نخاع و شامه‌گان بر اثر حرکت کشیده می‌شوند. دردناک‌تر از این برای بیمار هنگامی است که چانه‌اش را به سمت پایین، یعنی قفسه سینه‌اش حرکت می‌دهد. بر اثر این حرکت خشکی پس‌گردن بیشتر می‌شود. این علائم می‌توانند در عرض مدتی کوتاه بروز کنند.
باکتری‌هایی که باعث ایجاد مننژیت می‌شوند تجزیه شده و مقدار زیادی مواد سمی را در خون آزاد می‌کنند که باعث به وجود آمدن لخته‌های خون یا ترومبوز می‌شود. این لخته‌های خون موجب مسدود شدن رگ‌های کوچک‌تر می‌گردند. از آنجا که لخته‌های خون زیادی ساخته می‌شوند فاکتورهای منعقدکننده خون کاهش می‌یابد تا زمانی که به اتمام می‌رسند. همین باز می‌تواند موجب ایجاد خونریزی در پوست، غشای مخاطی و ارگان‌های داخلی بدن شود. نقطه‌های قرمز یا قهوه‌ای رنگ روی پوست، نشانه بیرونی این روند است. این نقطه‌ها در ابتدا اندازه سر سوزن هستند اما به زودی بزرگ‌تر می‌شوند.
درمان
مهم‌ترین آزمایش برای تشخیص مننژیت نمونه‌برداری از مایع مغزی-نخاعی است. همراه با آن آزمایش خون و نیز کشت خون باید صورت گیرد. چنانچه پزشک تشخیص دهد که بیمار مبتلا به مننژیت است، فورا آنتی‌بیوتیک،اغلب به صورت تزریق آمپول، تجویز می‌کند. دارویی که تجویز می‌شود "آنتی‌بیوتیک با طیف وسیع" نام دارد که همان‌گونه که از نامش پیداست علیه طیف وسیعی از باکتری‌ها مؤثر است؛ از جمله علیه آن‌هایی که می‌توانند علت بیماری مننژیت باکتریایی باشند.
مهم‌ترین اصل آن است که به سرعت عمل شود، حتی اگر پزشک هنوز صد در صد نمی‌داند که بیمار مبتلا به مننژیت است یا نه. وگرنه ممکن است بیمار بدون مداوا در بدترین حالت در عرض ۲۴ ساعت بر اثر ابتلا به مننژیت باکتریایی بمیرد.
جان به در بردن از مننژیت باکتریایی لزوما به معنای آن نیست که هیچ اثری از این بیماری به جای نمانده است. مننژیت می‌تواند آسیب‌هایی جبران‌ناپذیر به بدن وارد آورد. از جمله آن‌ها آسیب به مغز، ناشنوایی و نابینایی هستند.
اما این بیماری پیامدهای بد دیگری نیز می‌تواند داشته باشد، برای نمونه ممکن است سپتیسمی (گندخونی) در بدن به وجود بیاید که در بدترین حالت باعث ضرورت قطع عضو (آمپوتاسیون) یا معلولیت سخت، از جمله ناشنوایی، نابینایی، آسیب سیستم عصبی و بروز علائم فلجی بشود. همچنین ممکن است به روان بیمار آسیب شدید وارد آید. حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از همه بیمارانی که به مننژیت باکتریایی مبتلا شده‌اند از یکی از عواقب این بیماری رنج می‌برند.
مناطق خطرناک
در سال ۲۰۱۶ نزدیک به ۳۱۸ هزار و ۴۰۰ نفر در سراسر دنیا بر اثر ابتلا به مننژیت باکتریایی جانشان را از دست دادند. بیشترین تعداد مردگان در کشورهای واقع در "کمربند مننژیت" بودند که از سنگال تا اتیوپی کشیده شده است. البته چهار کشوری که شمار مبتلایان به مننژیت باکتریایی در آن‌ها بالا بوده خارج از این کمربند واقع شده‌اند. این چهار کشور عبارتند از هند، پاکستان، افغانستان و چین. به طور معمول از ماه نوامبر تا ژوئن در مناطق یادشده شمار بیماران مبتلا به مننژیت افزایش می‌یابد.
مننژیت ویروسی
مننژیتی که به علت ویروس عارض شده باشد بسیار کم‌تر از شکل باکتریایی آن خطرناک است. نشانه‌های مننژیت ویروسی نیز شبیه علائم گریپ هستند و در این مورد هم در نهایت پس گردن خشک می‌شود. اما علائم بیماری مننژیت ویروسی در مقایسه با مننژیت باکتریایی در مدت زمان طولانی‌تری و به مرور بروز می‌کنند. معمولا چندین روز طول می‌کشد تا همه این نشانه‌ها آشکار شوند. مننژیتی که علت آن ویروس، قارچ یا باکتری باشد واگیر است.
ویروس‌هایی که می‌توانند باعث مننژیت بشوند برای نمونه ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ و ۲، ویروس آنسفالیت کنه‌ای که از طریق کنه منتقل می‌شود و ویروس واریسلا زوستر (که باعث آبله مرغان هم می‌شود) هستند.
از ابتلا به مننژیت می‌توان با واکسن پیشگیری کرد. می‌توان با واکسن مانع عفونت‌های ناشی از باکتری‌های پنوموکوک و مننگوکوک شد. واکسن ضد باکتری هموفیلوس آنفلوآنزا نیز وجود دارد. این باکتری به ویژه می‌تواند باعث ابتلا به مننژیت در نزد کودکان شود. "کمیسیون واکسیناسیون دایم" حتی توصیه می‌کند که این واکسن به نوزادان تزریق شود.
مننژیت ویروسی ممکن است بر اثر ویروس اوریون عارض شده باشد. در این مورد هم می‌توان با زدن واکسن از ابتلا به بیماری جلوگیری کرد. واکسن مورد استفاده در این مورد ضد اوریون، سرخک و سرخجه است. بنابراین امکانات برای حفاظت از بدن در برابر مننژیت ویروسی یا باکتریایی وجود دارد.
