ورزش جلوی پیر شدن را می‌گیرد؟

ایرنه اوبرا بی بی سی ، استیون هریج و نورمن لازاروس کینگز کالج لندن
غالب مردم به دهه‌های ۸۰ و ۹۰ زندگی خود که پا می‎گذارند بیشتر به دنبال استراحت و آرامش هستند. ایرنه اوبرا، قهرمان دو و میدانی ۸۵ ساله اما در مسیری متفاوت قدم برداشته است.
 
او از جمله ورزشکاران سالمندی است که با به جا گذاشتن چندین رکورد در رده سنی خود، نشان داده‌اند منتهای توانایی بدنی انسان در دوران سالخوردگی کجاست؛ گروهی که روز به روز هم به تعدادشان افزوده می‎شود.
 
جان استاربروک یکی دیگر از این ورزشکاران است. او با ۸۷ سال، مسن‌ترین دونده‎ای بود که توانست ماراتون سال ۲۰۱۸ لندن را تمام کند.
 
مطالعات نشان داده ورزش مداوم بیش از هر دارویی در جلوگیری از مشکلات جسمانی دوران پیری از جمله کاهش توده عضلانی تأثیر دارد.
 
البته افرادی می‎توانند از این الگوی رفتاری بیشترین بهره را بگیرند که از دوران نوجوانی و اوایل دهه ۲۰ زندگی خود به طور مداوم ورزش کرده باشند.

چطور مى‌توان تا ۲۵ سال جوانتر شد؟آنچه می‎توان از ورزشکاران سالمند آموخت
با مطالعه روی ورزشکاران پیشکسوت دو و میدانی -که ۳۵ سال یا بیشتر سن دارند- می‎توان تخمین زد انسان‎ها وقتی پا به سن می‎گذارند، چه میزان توانایی جسمی دارند.
 
تجزیه و تحلیل رکورد قهرمانان دو و میدانی جهان در رده‎های سنی مختلف نشان می‎دهد توانایی بدنی با بالا رفتن سن کاهش می‎یابد اما تا پیش از ۷۰ سالگی دچار افت شدید نخواهد شد.
 
البته باید این را هم در نظر داشت که ورزشکاران حرفه‎ای در کل زندگی سالمی دارند و علاوه بر ورزش مداوم، از یک رژیم غذایی متعادل پیروی می‎کند، زیاد سیگار نمی‎کشند و مصرف الکل‌شان هم پائین است.
 
بنابراین مطالعه این افراد به ما کمک می‌کند دریابیم چه میزان از این کاهش توانایی جسمی به بالا رفتن سن مربوط می‎شود.
تأثیر ورزش مداوم بر روند پیری
اوضاع جسمانی بهتر ورزشکاران مسن در مقایسه با سالمندانی که تحرک چندانی ندارند، باعث شده این تصور بوجود بیاید که فعالیت بدنی می‎تواند جلوی پیر شدن را بگیرد و یا از سرعت آن بکاهد.
 
واقعیت اما این است که سالمندان فعال، دقیقا همان شرایط جسمی را دارند که باید داشته باشند.
 
در گذشته‎های دور ما مردمانی شکارچی و گردآورنده بودیم و بدنمان طوری طراحی شده که از نظر جسمانی فعال باشیم.
 
بنابراین اگر عملکرد بدنی یک فرد ۸۰ ساله فعال با آدم ۵۰ ساله‌ای که فعالیت جسمانی ندارد یکسان است، در واقع فرد جوان‎تر، پیرتر از آنچه که باید به نظر می‎رسد نه برعکس.
کازویوشی میورا با ۵۲ سال، مسن‎ترین فوتبالیست حرفه‎ای دنیاست ما اغلب پیامدهای کم‌تحرکی را با خود فرایند پیری اشتباه می‎گیریم و فکر می‎کنیم برخی از بیماری‎ها صرفا نتیجه بالا رفتن سن هستند.
 
در واقع روش زندگی پشت میز نشینی در دنیای مدرن، باعث شده روند افت قوای جسمانی ناشی از بالا رفتن سن، سرعت بیشتری پیدا کند. این روش زندگی علاوه بر این در بروز بیماری‌هایی مانند دیابت نوع دو، سرطان و بیماری‎های قلبی-عروقی مؤثر است.
 
بسیاری از ما آن‌قدر که باید فعالیت بدنی نداریم. در انگلستان کمتر از نیمی از جوانان ۱۶ تا ۲۴ ساله شرایط جسمانی لازم برای انجام تمرینات هوازی و ورزش‎های مربوط به تقویت عضلانی را دارند. برای رده سنی بین ۶۵ تا ۷۴ سال، این آمار به کم‎تر از ۱۰ درصد کاهش می‎یابد.
کیفیت زندگی
ورزش نه تنها مانع از بروز بسیاری از بیمار‎ی‎ها می‎شود بلکه با بالا بردن کیفیت زندگی، به درمان یا بهبود بسیاری از امراض هم کمک می‎کند.
 
مطالعه اخیر بر روی گروهی از افراد بین ۵۵ تا ۷۹ سال که برای تفریح دوچرخه سواری می‎کنند نشان داده آن‎ها به آسانی و به مؤثرترین شکل ممکن از عهده کارهای روزانه خود برمی‎آیند چون تقریبا همه اعضای بدن‎شان شرایطی عالی دارد.
 
این دوچرخه‎سواران علاوه بر این در آزمایش اندازه‎گیری چابکی ذهنی، سلامت روان و کیفیت زندگی هم امتیازهای بالایی گرفتند.
پروفسور استیون هریج ( چپ) در کنار پروفسور نورمن لازاروس، که ۸۲ سال دارد و از نظر ایمنی بدنی با یک فرد ۲۰ ساله قابل مقایسه است هر چه زودتر تمرینات ورزشی را شروع کنید، نتیجه بهتری هم خواهید گرفت.
 
تحقیق روی گروهی از افراد ۵۰ تا ۷۱ سال در آمریکا که ۲۰ سال به طول انجامید نشان داد، احتمال مرگ کسانی که از دهه ۲۰ تا ۶۰ زندگی خود بین دو تا ۸ ساعت در هفته ورزش کرده‎اند، ۲۹ تا ۳۶ درصد از سایرین کمتر است.
 
بنابر این تحقیق جوانانی که به طور مداوم ورزش می‏کنند باید سطح فعالیت خود را بالا نگه دارند. اما از سوی دیگر افراد ۴۰ ساله به بالا ممکن است از نظر جسمی فعال‎تر و به همان اندازه از نتایج مثبت آن بهره‎مند شوند.
مشکلات دنیای امروز
روش‎های پزشکی مدرن به ما کمک کرده تا حد زیادی از امراض ناشی از کم‌تحرکی در دنیای امروز جان سالم به در ببریم.
 
اما در حالی که متوسط سن امید به زندگی با سرعتی چشمگیر بالا رفته، میانگین طول زندگی سالم و بدون بیماری بیشتر نشده است.
 
طبق پیش‏بینی‎های انجام شده، سن امید به زندگی تا سال ۲۰۳۵ سیری صعودی دارد. اما بنابر تحقیقی که در انگلستان انجام شده، اگر چه طول عمر بیشتر شده اما مردم در این سال‎های اضافی دست کم با ۴ بیماری مختلف دست و پنجه نرم می‎کنند.
مارتینا ناوراتیلووا در ۴۶ سالگی قهرمان مسابقات مختلط دو نفره ویمبلدون در سال ۲۰۰۳ شد اگر چه داروها روز به روز بهتر می‎شوند اما به اندازه تمرینات بدنی مؤثر نیستند. برای مثال الان هیچ دارویی برای جلوگیری از کاهش توده و توان عضلانی - که بزرگ‎ترین عامل در افت عملکرد جسمانی است- وجود ندارد.
جمعیت سالخورده
داشتن فعالیت بدنی بیشتر نه تنها برای هر فرد به طور خاص خوب است بلکه در مقیاس بزرگ‎تر بر عملکرد کل جامعه‎ در حال پیر شدن تأثیری حیاتی می‌گذارد.
 
در ۲۰۱۸ نزدیک به یک‌ پنجم بریتانیایی‎ها بیش از ۶۵ سال سن داشتند اما از هر ۴۰ نفر تنها یک نفر بالای ۸۵ سال داشت.
 
این در حالی است که پیش‌بینی می‎شود در ۱۶ سال آینده شمار افرادی که ۶۵ سال یا بیشتر سن دارند به بیش از ۴۰ درصد افزایش پیدا کند.
 
مطالعات نشان می‎دهد یک فرد ۸۵ ساله معمولی، بیش از ۵ برابر یک فرد ۳۰ ساله برای خدمات بهداشت و درمان ملی بریتانیا (ان‌اچ‌اس) خرج دارد.
چه باید کرد؟
به منظور رسیدن به سطح سلامتی مطلوب در سنین بالای عمر، لازم نیست یک قهرمان ورزشی شویم. راهکار کلیدی انجام تمرین‌های بدنی در فواصل زمانی کوتاه اما مداوم است؛ فعالیت‎هایی نظیر قدم زدن سریع یا رقص‎های دونفره (مانند والس و تانگو).
 
فعالیت بدنی سنگ زیربنای یک زندگی سالم به شمار می‎رود. لازم نیست ورزشکار حرفه‎ای باشید، همین که از دهه ۲۰ و ۳۰ زندگی‎تان به طور مداوم ورزش کنید در سنین بالاتر از نتایج مثبت آن بهره خواهید برد.
 
اگر هم سنتان بالا رفته، کافی است به تدریج فعالیت بدنی‎تان را آغاز کنید و همین تأثیر مثبت قابل توجهی بر زندگی‎تان خواهد گذاشت.

_____________________________________________________
 ورزشکاران مسن

____________________________________________________
نکاتی در مورد این مقاله:
استیون هریج، استاد فیزیولوژی انسانی و کاربردی در کینگز کالج لندن است.
 
نورمن لازاروس که دهه ۸۰ زندگی خود را پشت سر می‎گذارد، استاد بازنشسته کینگز کالج لندن و دوچرخه سوار پیشکسوت است.