نشست زمین در کمین تهران؛ زیرساخت‌های شهری و خانه‌ها در خطر ریزش

تصاویر ماهواره‌ای دقیق حاکی از این است که زمین تهران، پرجمعیت‌ترین شهر آسیای غربی که بیش از ۱۳ میلیون نفر جمعیت دارد در حال نشست است و ده‌ها زیرساخت‌ شهری و صدها خانه‌ها در خطر ریزش قرار دارند.
 
مهدی متقی و محمود حق‌شناس حقیقی، پژوهشگران مرکز تحقیقاتی علوم زمین در دانشگاه پُستدام آلمان با بررسی داده‌های ماهواره‌ای بین سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۱۷ متوجه نشست زمین در تهران شده‌اند.
 
آخرین داده‌ها حاکی از آن است که غرب تهران که زمین‌های شهری و کشاورزی را شامل می‌شود، در حال فرونشینی است و این ریزش در برخی تهران و همینطور ورامین حدود ۲۵ سانتیمتر در سال است. فرودگاه بین المللی امام خمینی که در جنوب غربی تهران واقع شده نیز سالانه حدود ۵ سانتیمتر پائین می‌رود.
 
برخی پژوهشگران از جمله روبرتو توماس، پژوهشگر دانشگاه آلیکانته در اسپانیا معتقدند که تهران بالاترین نشست زمین را در جهان دارد.
 
نشست زمین به دلایلی چون افزایش جمعیت، بهره‌برداری نادرست از سفره‌های‌ آب‌ زیرزمینی و استخراج بی اندازه منابع نفت و گاز رخ می‌دهد. این مساله در بسیاری دیگر نقاط جهان نیز وجود دارد؛ به عنوان مثال داده‌های ماهواره‌ای نشان داده‌اند که جاکارتا، پایتخت اندونزی هر ساله ۲۰ سانتی‌متر نشست دارد.
 
علی بیت اللهی، مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری ایران و همکارانش در بررسی‌های خود تخمین زده‌اند که ۱۲۰ کیلومتر راه آهن، ۲۳۰۰ کیلومتر جاده، ۲۱ پل، ۳۰ کیلومتر خط لوله نفت، ۲۰۰ کیلومتر خط لوله گاز، ۷۰ کیلومتر خطوط برق ولتاژ بالا و بیش از ۲۵۰ هزار ساختمان در تهران در معرض خطر هستند.
 
یافته‌های پژوهشگران دانشگاه پستدام نشان می‌دهد که این نشست از سال ۲۰۰۳ از مناطق کشاورزی آغاز شده و اکنون به مناطق شهری رسیده است.
 
جمعیت تهران در ۴۰ سال گذشته بیش از دو برابر شده است. خشکسالی، سدسازی غیراصولی و حفر هزاران چاه‌ آب غیرقانونی سبب شده تا زمین تهران در خطر ریزش قرار گیرد.
 
نشست‌هایی که تا کنون رخ داده غیرقابل بازگشت است چرا که بخش‌های زیادی از خاک از بین رفته است. تخلیه آب زیرزمینی سبب خشکی خاک شده و به دلیل خالی شدن فاصله بین ذرات بر اثر فشار خارجی خاک کوبیده می‌شود.